Το πρόσφατο περιστατικό πρόκλησης πυρκαγιάς, στις 11/6/2022, στις εγκαταστάσεις συλλογής, διαχείρισης και φύλαξης των αποβλήτων ελαστικών οχημάτων (τέλος κύκλου ζωής), στο χώρο του λατομείου Καλαβασού του Τσιμεντοποιείου Βασιλικού, καταδεικνύει ότι οι κίνδυνοι για το περιβάλλον, τη δημόσια ασφάλεια και την ανθρώπινη υγεία, στην ευρύτερη περιοχή Βασιλικού, δεν είναι απλά θεωρητικοί, αλλά υπαρκτοί. Στον παρόν στάδιο εκκρεμεί η μετεγκατάσταση και λειτουργία τριών εργοστασίων παραγωγής ασφαλτικού σκυροδέματος. Σήμερα βρίσκονται προς αξιολόγηση στην Περιβαλλοντική Αρχή, οι Μελέτες Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον, καθώς και η σχετική Συσσωρευτική Μελέτη Οσμών, στη Βιομηχανική Ζώνη Βαριάς Οχληρίας της κοινότητας Καλαβασού.
Στο πλαίσιο της διαδικασίας εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τις τρεις μονάδες, μεταξύ άλλων, τίθενται δύο ιδιαίτερα σημαντικά ζητήματα, τα οποία θεωρείται ότι πρέπει να ληφθούν ουσιωδώς υπόψη από την Περιβαλλοντική Αρχή, πριν από τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης. Πρώτο, η σοβαρή δυσλειτουργία και συνεπακόλουθη δυσοσμία από την Μονάδα Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ) και τον Χώρο Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) Πεντακώμου και δεύτερο, η ανεπαρκής προστασία και δυνητικός κίνδυνος ρύπανσης της κυβερνητικής γεώτρησης ύδρευσης, η οποία καλύπτει τις ανάγκες υδατοπρομήθειας της κοινότητας Μαρί.
Τα πιο πάνω ζητήματα έχει θέσει ενώπιον της Περιβαλλοντικής Αρχής, η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ) η οποία στηρίζει το αίτημα της Συντονιστικής Επιτροπής Εννέα Κοινοτήτων Περιοχής Βασιλικού, για ανάκληση της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου για μετεγκατάσταση και λειτουργία των τριών εργοστασίων παραγωγής ασφαλτικού σκυροδέματος στην κοινότητα Καλαβασού.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Κορυφώνεται ο πόλεμος για τα ασφαλτικά εργοστάσια
Αναφορικά με τη δυσλειτουργία και τη συνεπακόλουθη δυσοσμία που προκαλείται από την μονάδα ΟΕΔΑ και ΧΥΤΥ Πεντακώμου, σημειώνεται ότι η συγκεκριμένη μονάδα βρίσκεται σε απόσταση περίπου 650-950μ. από την περιοχή χωροθέτησης των προτεινόμενων μονάδων παραγωγής ασφαλτικού σκυροδέματος.
H σοβαρή δυσλειτουργία και η συνεπακόλουθη δυσοσμία που προκαλείται από την μονάδα ΟΕΔΑ και ΧΥΤΥ Πεντακώμου είναι ενδεικτική της αδυναμίας διενέργειας συστηματικών περιβαλλοντικών ελέγχων από το Τμήμα Περιβάλλοντος, κυρίως λόγω της σημαντικής υποστελέχωσης που αντιμετωπίζει, καθώς και του σοβαρότατου προβλήματος επιβολής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Σημειώνεται ότι η μονάδα ΟΕΔΑ και ΧΥΤΥ της περιφέρειας Λεμεσού χωροθετείται στο Πεντάκωμο Λεμεσού και λειτουργεί από τον Νοέμβριο του 2017 για όλα τα μεικτά δημοτικά απόβλητα της περιφέρειας Λεμεσού. Η εν λόγω μονάδα ξεκίνησε τη λειτουργία της παράλληλα με το κλείσιμο του ανεξέλεγκτου Χώρου Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων (ΧΥΤΑ) στο Βατί Λεμεσού. Επισημαίνεται ότι, από την έναρξη της λειτουργίας της μέχρι σήμερα, η μονάδα ΟΕΔΑ και ΧΥΤΥ Πεντακώμου παρουσιάζει σοβαρότατα προβλήματα.
• Η επεξεργασία των αποβλήτων δεν είναι ικανοποιητική και δεν τηρούνται οι βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές, καθότι παράγονται οργανικά απόβλητα με ψηλή υγρασία, τα οποία δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εναλλακτικό καύσιμο και θάβονται.
• Τα υπολείμματα της επεξεργασίας αποτελούν το μεγαλύτερο όγκο των αποβλήτων, κατά παράβαση της απαίτησης για εφαρμογή μέτρων ελαχιστοποίησης των υπολειμμάτων από την επεξεργασία αποβλήτων και βελτιστοποίησης της επαναχρησιμοποίησης, αναγέννησης, ανακύκλωσης ή/και της ανάκτησης ενέργειας από τα υπολείμματα.
• Δεν τηρούνται διαδικασίες χαρακτηρισμού και προαποδοχής αποβλήτων, καθώς και διαδικασίες αποδοχής αποβλήτων.
• Παράγονται αυξημένες ποσότητες στραγγισμάτων που πρέπει να τύχουν επεξεργασίας και διάθεσης με αυξημένες ανάγκες σε ενέργεια, κατά παράβαση της βέλτιστης διαθέσιμης τεχνικής για μείωση των εκπομπών στα νερά και στην ατμόσφαιρα.
• Παράγονται αέρια από τον χώρο ταφής, τα οποία δεν τυγχάνουν επεξεργασίας και χρήσης κατά παράβαση των όρων αδειοδότησης. Ουσιαστικά, η μονάδα έχει μετατραπεί από ΧΥΤΥ σε ΧΥΤΑ, αφού χρησιμοποιείται για ταφή βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων με ψηλή υγρασία, χωρίς να τηρούνται οι προϋποθέσεις για αδειοδότηση.
• Ο XYTY έχει πληρωθεί σε σημείο που θα απαιτηθεί νέος χώρος σύντομα, ως αποτέλεσμα της μη αποτελεσματικής χρήσης των πόρων.
• Δεν παράγεται βιοαέριο από την αναερόβια χώνευση και συνεπώς δεν γίνεται αποδοτική χρήση των πόρων.
Σημειώνεται ότι η μονάδα ΟΕΔΑ και ΧΥΤΥ Πεντακώμου συγχρηματοδοτήθηκε από το Ταμείο Συνοχής και τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Κύπρο. Η σοβαρή δυσλειτουργία της μονάδας ΟΕΔΑ και ΧΥΤΥ Πεντακώμου έχει ήδη οδηγήσει στην εμπλοκή της EE και σε μία νέα διαδικασία παράβασης το 2021, μετά την καταδίκη της Κυπριακής Δημοκρατίας από το Δικαστήριο της EE, στις 18/7/2013, λόγω της παράνομης λειτουργίας ΧΥΤΑ. Η νέα διαδικασία παράβασης, στο πλαίσιο της οποίας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαβίβασε προειδοποιητική επιστολή στις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας στις 2/12/2021, αφορά την κακή εφαρμογή της Οδηγίας 1999/31/ΕΚ του Συμβουλίου της 26ης Απριλίου 1999, περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων και της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Νοεμβρίου 2008, για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών.
Πέραν των προβλημάτων που προκαλούνται όσον αφορά την ολοκληρωμένη διαχείριση των αστικών αποβλήτων των επαρχιών Λεμεσού και Πάφου, τονίζεται ότι η δυσλειτουργία της μονάδας ΟΕΔΑ και ΧΥΤΥ Πεντακώμου δημιουργεί ήδη σοβαρή οχληρία, δηλαδή έντονη όχληση από δυσάρεστες οσμές, στην περιοχή χωροθέτησης των προτεινόμενων μονάδων παραγωγής ασφαλτικού σκυροδέματος.
Βάζουν τα εργοστάσια δίπλα από την πηγή ύδρευσης του Μαρί
Το δεύτερο ζήτημα που τίθεται αφορά την ανεπαρκή προστασία και το σοβαρό κίνδυνο ρύπανσης της κυβερνητικής γεώτρησης ύδρευσης (πόσιμου νερού), η οποία καλύπτει τις ανάγκες υδατοπρομήθειας της κοινότητας Μαρί. Η περιοχή χωροθέτησης των τριών προτεινόμενων μονάδων παραγωγής ασφαλτικού σκυροδέματος βρίσκεται σε απόσταση περίπου 900-1,000μ. από κυβερνητική γεώτρηση ύδρευσης και τα τεμάχια χωροθέτησης εφάπτονται ή/και εμπίπτουν εντός της Ζώνης Εξωτερικής Προστασίας της εν λόγω γεώτρησης. Η Ζώνη Εξωτερικής Προστασίας έχει σκοπό να προστατεύσει την πηγή ή γεώτρηση από μακρινούς ρύπους χημικής, κυρίως, προέλευσης και ιδιαίτερα από ουσίες που δύσκολα διασπώνται ή αποικοδομούνται. Γενικά, η Ζώνη καλύπτει τη ζώνη τροφοδοσίας της γεώτρησης ύδρευσης, η οριοθέτηση της οποίας μπορεί να μην συμπίπτει με την υδρολογική της λεκάνη. Στη Ζώνη παγορεύεται κάθε βιομηχανική, γεωργική ή/και κτηνοτροφική δραστηριότητα που εγκυμονεί κινδύνους ρύπανσης από απόβλητα ή ουσίες που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διεργασία.
Σύμφωνα με την ΟΠΟΚ, η χωροθέτηση των τριών μονάδων παραγωγής ή/και ανακύκλωσης ασφαλτικού σκυροδέματος, δεν συνάδει με τις πρόνοιες της ισχύουσας νομοθεσίας, καθότι βιομηχανική δραστηριότητα, η οποία δημιουργεί απόβλητα με επικίνδυνες ουσίες, δεν πρέπει να επιτρέπεται σε κοντινή απόσταση από κυβερνητικές γεωτρήσεις ύδρευσης. Με γνώμονα την θεμελιώδη αρχή της πρόληψης και της προφύλαξης, τονίζεται ότι τυχόν απόρριψη αποβλήτων ή ουσιών στο έδαφος ή/και στα νερά ενδέχεται να επιφέρει κίνδυνο ρύπανσης της πηγής πόσιμου νερού της κοινότητας Μαρί. Ο κίνδυνος αυτός είναι ήδη ορατός, λόγω της μετεγκατάστασης της μονάδας συλλογής, αποθήκευσης και επεξεργασίας στερεών αποβλήτων (μετάλλων), πόσο μάλλον από την ενδεχόμενη κατασκευή τριών μονάδων παραγωγής ή/και ανακύκλωσης ασφαλτικού σκυροδέματος. Σε κάθε περίπτωση, η κάλυψη των αναγκών υδατοπρομήθειας της κοινότητας Μαρί πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα και θα πρέπει να διασφαλιστεί η αποτελεσματική προστασία της κυβερνητικής γεώτρησης ύδρευσης, η οποία αποτελεί την πηγή πόσιμου νερού για την κοινότητα Μαρί.
