Παρακολουθούμε για μια ακόμα φορά το θέατρο του παραλόγου που ονομάζεται «ειλικρινής προσπάθεια επανέναρξης συνομιλιών» για λύση του κυπριακού. Έπειτα από πέντε συναπτά έτη πλήρους απραξίας, η ελληνοκυπριακή πλευρά θυμήθηκε ότι πρέπει να επαναληφθεί ο διακοινοτικός διάλογος. Ένας διάλογος κωφών στην ουσία, αφού η ασυνεννοησία και η διπλωματία των μεγαφώνων κυριαρχούν στις τοποθετήσεις των επίδοξων συνομιλητών. Ο Νίκος Αναστασιάδης και οι συν αυτώ θυμήθηκαν το ομοσπονδιακό μοντέλο, ενώ ο «ξεροκέφαλος» Ερσίν Τατάρ δεν χάνει ευκαιρία να προβάλει την επιδίωξη της Τουρκίας για δύο κράτη. Τ’ είχες Γιάννη, τ’ είχα πάντα.
Μέσα στη γενικότερη σύγχυση, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε επιφοίτηση. Έστειλε επιστολή στον Τουρκοκύπριο ηγέτη, ζητώντας την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, ορίζοντας ως σημείο εκκίνησης τη συζήτηση και εφαρμογή Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Αιχμή του δόρατος των ΜΟΕ είναι η πρόταση για επιστροφή των Βαρωσίων στα Ηνωμένα Έθνη (με απώτερους αποδέκτες τους νόμιμους ιδιοκτήτες) και ταυτόχρονο άνοιγμα του αεροδρομίου της Τύμπου για διεθνείς πτήσεις υπό την εποπτεία του ΟΗΕ. Είναι πρόταση που εμφανίστηκε το 2006, υποστηρίχθηκε από την τότε φιλανδική προεδρία της ΕΕ και απορρίφθηκε πανηγυρικά από την τουρκική πλευρά, που ήθελε να λειτουργεί η ίδια το αεροδρόμιο. Έκτοτε, η πρόταση ανασύρθηκε από τα συρτάρια κάμποσες φορές, κυρίως για να χαϊδέψει τα αυτιά του πόπολου. Στόχος τότε, όπως και τώρα, ήταν να δείξει η ελληνοκυπριακή πλευρά ότι κινείται, ότι θέλει λύση. Κάτι σαν «τράβα με κι ας κλαίω» ένα πράγμα, αφού όλοι ήξεραν, τότε όπως και τώρα, ότι η απόρριψη ήταν στη γωνία και περίμενε να επιβεβαιώσει ένα ακόμα πενιχρό αποτέλεσμα.
Αν όντως η ελληνοκυπριακή πλευρά ήθελε να προωθήσει ΜΟΕ, αν όντως ο Πρόεδρος και οι συνεργάτες του ήθελαν να καλλιεργήσουν τη χαμένη εμπιστοσύνη ανάμεσα στις δύο κοινότητες, θα σκέφτονταν έξω από το κουτί. Θα προωθούσαν μέτρα που πραγματικά θα είχαν άμεση και θετική επίδραση στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων και στις δύο κοινότητες.
Τέτοια μέτρα υπάρχουν, είναι μπροστά στα μάτια μας, αρκεί να θέλει κανείς να τα δει. Αρκεί η προβολή των ΜΟΕ να μην είναι για τα «μάτια του κόσμου», αλλά να στοχεύει πραγματικά στην επαναπροσέγγιση των ανθρώπων. Για παράδειγμα, το ηλεκτρικό ρεύμα και στις δυο πλευρές της πράσινης γραμμής είναι πολύ ακριβό. Στον κατεχόμενο βορρά, μάλιστα, λειτουργεί μια απαρχαιωμένη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Πότε δουλεύει και πότε όχι. Οι δυο κοινότητες, αν πραγματικά το ήθελαν οι ηγεσίες τους, θα μπορούσαν να αναπτύξουν μεγάλες φωτοβολταϊκές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής στη νεκρή ζώνη και να διανέμουν το ρεύμα σε ολόκληρο νησί. Να στραφούν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εκμεταλλευόμενες στο έπακρο την σχεδόν διαρκή ηλιοφάνεια που απολαμβάνει ο τόπος. Εκτός από το κοινό όφελος της πράσινης ενέργειας, οι Ελληνοκύπριοι θα μπορούσαν να επιτρέψουν διακριτικά τις ευρωπαϊκές επενδύσεις για βελτίωση της ηλεκτροπαραγωγικής μονάδας στο βορρά, ενώ Τουρκία και Τουρκοκύπριοι θα μπορούσαν να θέσουν ένα κατ’ αρχήν διακριτικό (μη ανακοινώσιμο) μορατόριουμ στην ανάπτυξη της κλειστής πόλης της Αμμοχώστου.
Ένα άλλο ΜΟΕ που, αν υπήρχε πολιτική βούληση, θα μπορούσε σίγουρα να συζητηθεί είναι η συνεννόηση στα θέματα των υδρογονανθράκων. Η ελληνοκυπριακή πλευρά θα μπορούσε να ανοίξει επιτέλους εκείνο τον δεσμευμένο λογαριασμό για να μπαίνει το μερτικό των Τουρκοκυπρίων από τη μελλοντική εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της κυπριακής ΑΟΖ. Λέει για χρόνια ότι θα τον ανοίξει, αλλά ακόμα το μέτρο είναι στα χαρτιά. Θα μπορούσε επίσης να προσκαλέσει του Τουρκοκύπριους σε φόρουμ για να καθοριστεί πώς θα δαπανηθεί το όποιο εισόδημα από τους υδρογονάνθρακες. Η τουρκική και τουρκοκυπριακή πλευρά θα μπορούσαν να διακόψουν τις εξερευνητικές γεωτρήσεις που διεξάγουν καταχρηστικά και παράνομα στην κυπριακή ΑΟΖ.
Το κυπριακό χρονίζει εδώ και πέντε δεκαετίες. Τίποτα δεν είναι εύκολο πλέον, από τη στιγμή που υπάρχουν οι «πραγματικότητες» επί του εδάφους, που τόσο πολύ ήθελε να εδραιώσει ο Ραούφ Ντενκτάς. Για να αλλάξει το κλίμα χρειάζονται επωφελείς και για τις δύο κοινότητες πρωτοβουλίες που πραγματικά αποκαθιστούν την εμπιστοσύνη κι όχι ΜΟΕ, που «κυκλοφορούν» εδώ και χρόνια, ποτισμένα από πολιτικές ίντριγκες και αδιαλλαξία.
Ελεύθερα, 6.6.2022.
