Κάπως έτσι ανοιγόκλεισα κι εγώ τα μάτια διαβάζοντας την ποίηση της Ελένης Αρτεμίου Φωτιάδου όπως ξανοίγεται σ’ αυτή την ποιητική της συλλογή, που περιλαμβάνει 59 ποιήματα.
Και αλήθεια, θα μπορούσε κανείς να διερωτηθεί τι είναι ποίηση; Ο καθένας κάνει τον συνειρμό του ακούοντας ή διαβάζοντας ποίηση. Κι έρχεται στο μυαλό μου μια φράση από την ομιλία του Οδυσσέα Ελύτη, στην απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Διερωτάται λοιπόν ο Ελύτης. «Τότε όμως η ποίηση; Τι αντιπροσωπεύει μέσα σε μια τέτοια κοινωνία; Απαντώ: Τον μόνο χώρο όπου η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέραση».
Και από την αναφορά στον Ανδρέα Εμπειρίκο (έναν άλλο καταξιωμένο ποιητή) διαβάζουμε: «Η ποίηση έγινε για να διορθώνει τα λάθη του Θεού ή εάν όχι, τότε, για να δείχνει πόσο λανθασμένα εμείς συλλάβαμε την δωρεά του». Κι ακόμα (από την ίδια αναφορά): «Ως ένα σημείο, η ποίηση λύνει προβλήματα στο αμέσως υψηλότερο, θέτει καινούργια. Στο ύψιστο, τα αίρει ώς εκεί που παύουν να αποτελούν προβλήματα».
Πέραν τούτων θα πρόσθετα και το ανεπανάληπτο του Νικηφόρου Βρεττάκου, του ποιητή της Ειρήνης και της Αγάπης «Αν δε μου ‘δινες Κύριε την ποίηση, Κύριε δε θα ‘χα τίποτα για να ζήσω».
Αν έκανα αυτή την εισαγωγή προτού αναφερθώ στο R.E.M. το έκανα για να καταδείξω πόσο σημαντική είναι η ποίηση στη ζωή μας, πολύ δε περισσότερο σήμερα που η ανθρωπότητα διέρχεται μια γενικότερη κρίση. Και πρέπει να ομολογήσω πως κατά την ταπεινή μου γνώμη κρίση διέρχεται και η ποίηση. Γιατί νομίζω πως πρέπει να αρθεί στο επιβαλλόμενο υπό τις περιστάσεις ύψος και να γίνει αληθινότερη στον κόσμο που ζούμε.
Αλλά ας επιστρέψουμε στην ποίηση της Ελένης Αρτεμίου Φωτιάδου. Ας δούμε τόσο την εξωτερική μορφή όσο και την εσωτερική της μορφή.
Ως προς την εξωτερική της μορφή, αβίαστα μπορούμε να πούμε πως πρόκειται για έναν γλαφυρό και συγκροτημένο λόγο. Διακρίνεται για την ομοιογένειά του και για το προσωπικό ύφος της συγγραφέως. Διαβάζοντας την ποιητική συλλογή R.E.M. έχεις την αίσθηση πως ο λόγος της έχει μια συνέχεια και μια συνέπεια ως να αποτελούν και τα 59 ποιήματά της μιαν ενότητα, ένα ενιαίο έργο. Και τούτο έγκειται στη δεξιοτεχνία της ποιήτριας.
Ας κάνουμε λοιπόν μια προσπάθεια να αναφερθούμε στην ουσία. Στο περιεχόμενο. Στην εσωτερική μορφή του.
Υπερρεαλιστική ποίηση και ταυτόχρονα συμβολιστική και ενίοτε λυρική. Έννοιες όπως ο φόβος, ο έρωτας, η αγάπη, το πένθος, η μητρική στοργή, το όνειρο, το μοιραίο στην ανθρώπινη ζωή και τόσα άλλα ανθρώπινα συναισθήματα αναδύονται μέσα από τους τρυφερούς και άλλοτε σκληρούς στίχους της ποιήτριας Ανιχνεύει, αναζητεί, ανησυχεί, απογοητεύεται και ανθίσταται στον χρόνο. Ενδιατρίβει με μια φιλοσοφική διάθεση για το σημαίνον και το σημαινόμενο, για να καταλήξει σ’ έναν επινίκιο ύμνο.
Ως εκπαιδευτικός, δεν την αφήνουν βέβαια αδιάφορη «οι σχολικές αυλές».
Ρομαντική, παλιμπαιδίζει, απολαμβάνει μια άγνωστη ευτυχία, «δεν σου ‘στειλα το μήλο και σ’ έχασα από φίλο/μα μ’ ένα πορτοκάλι/ θα σε κερδίσω πάλι».
Η ποιήτρια αντιπαραθέτει έννοιες όπως είναι το εφικτό και το ανέφικτο.
Την απασχολεί η ευθανασία και δεν ξεχνά τους νεκρούς και βέβαια απέναντι στον χρόνο προβάλλει με την ευαισθησία και τη λεπτότητά της την αγάπη, τη βαθιά έννοιά της όχι μόνο την ιδεατή αλλά προπαντός την ανθρώπινη.
Καταληκτικά με το R.E.M. μάλλον η ποιήτρια θεωρεί πως έχει επαφή με την ψευδαίσθηση που αναπόφευκτα ενυπάρχει στην ίδια τη ζωή μας.
Δυσκολεύτηκα να επιλέξω ένα δείγμα του έργου της. Απλά αναφέρω τους τελευταίους στίχους από το ποίημα «Βαβέλ σε δύο μόνο γλώσσες» «εγώ που ξέρω να λατρεύω τη λύπη/ κατάματα να κοιτώ τον χρόνο που μας ξοδεύει./ να μ’ αγαπάς/ να μ’ αγαπάς/ όσο δεν τόλμησε η χαρά.
