«Το έλεγε ο Γκόγια: “Η λογική γεννάει τέρατα”. Προσοχή με αυτούς που σκέφτονται μόνο λογικά. Πρέπει να σκεφτόμαστε και να αισθανόμαστε. Όταν η λογική χωρίζεται από την καρδιά, να φοβάστε. Αυτά τα άτομα να τα φοβάστε, γιατί θα μας οδηγήσουν στο τέλος της ανθρωπότητας. Εγώ πιστεύω στην αντιφατική, δύσκολη, μα αναγκαία μίξη ανάμεσα σ’ αυτό που σκεφτόμαστε και σε αυτό που νιώθουμε. Όταν βλέπω κάποιον που αισθάνεται μόνο, λέω ‘είναι γλυκανάλατος’. Όταν βλέπω κάποιον που σκέφτεται μόνο, σκέφτομαι ‘τι τρομερό, είναι διανοούμενος’. Εγώ δεν θέλω να είμαι ένα κεφάλι που γυρνάει μόνο του!»
Αυτό, εμένα μου φτάνει και μου περισσεύει. Όπως και η περίφημη ρήση του Άλμπερτ Άινσταϊν ότι «η επιστήμη χωρίς θρησκεία είναι ανάπηρη, και η θρησκεία χωρίς επιστήμη είναι τυφλή», χωρίς να βάζω σε αυτήν, τη ρήση εννοώ, τελεία οριστική! Με τις απόλυτες αλήθειες, ακόμα και με κάποιες από αυτές που επαναπαύονται επάνω σε αυτό που κοινότοπα πλέον ονομάζουμε evidence based, δεν τα πήγαινα ποτέ καλά. Κοινότοπα, διότι όπως μου έμαθαν και τα μαθηματικά μου, που ήταν η πρώτη και βασική μου επιστήμη, υπάρχουν και αποδείξεις που μένουν ανοικτές!
Όσοι σκέφτονται λίγο παραπάνω από αυτό που βλέπουν και διαβάζουν, και μπουν συνάμα στον κόπο να ψάξουν και να στοχαστούν, θα καταλάβουν για παράδειγμα ότι η θρησκευτική στάση ενός από τους μεγαλύτερους επιστήμονες που γέννησε ποτέ η ανθρωπότητα, του Άινσταϊν δηλαδή, ήταν και παραμένει ζήτημα ανοικτό σε πολλές ερμηνείες, ή και εικασίες ακόμα.
Όμως, όπως λέει ο Τζον Μπρουκ της Οξφόρδης, ένας από τους ειδήμονες στη Βρετανία για τον Άινσταϊν: «Σαν όλους τους μεγάλους επιστήμονες, δεν μπαίνει σε κουτιά. Είχε μεγάλο σεβασμό για τις θρησκευτικές αξίες της ιουδαϊκής και της χριστιανικής παράδοσης, αλλά τι εννοούσε με τον όρο θρησκεία, ήταν κάτι βαθύτερο από ό,τι συνήθως εννοείται στις τρέχουσες συζητήσεις».
«Κάτι βαθύτερο απ’ ό,τι συνήθως εννοείται στις τρέχουσες συζητήσεις»… Αρκεί αυτό!
Υστερόγραφο. Θα το πω «άσχετο», και ας με κρίνει ο Θεός ή η Επιστήμη: Λίγο πριν από το Δημοψήφισμα το 2004, πήγα στην Πάφο και πήρα συνέντευξη από τον τότε μητροπολίτη της πόλης και νυν αρχιεπίσκοπο Κύπρου, Χρυσόστομο, για την ελληνική εφημερίδα «Ελευθεροτυπία». Μου είχε πει επί λέξει, και το δημοσίευσα: «Όσοι ψηφίσουν Ναι, θα πάνε στη κόλαση». Δεν πήρα τοις μετρητοίς τα λόγια του. Ήταν απλώς η άποψή του. Και μάλιστα χωρίς αποδείξεις. Ίσως και χωρίς λογική – τουλάχιστον όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ. Που επίσης πιστεύω στον Θεό.
(*) Μόλις €7,50 είδα στον ιστότοπο του αγαπημένου μου βιβλιοπωλείου στην Αθήνα, Πολιτεία, ότι πωλείται το κλασικό μυθιστόρημα της συγγραφέως Τζέην Ώστεν, τον τίτλο του οποίου χρησιμοποιώ στη σημερινή στήλη. Ζώντας, ιδίως τώρα, μέρες και καταστάσεις που ακόμα και γύρω από αυτές τις δύο έννοιες υπάρχουν μουτζαχεντίν σε έντυπα και διαδίκτυο που τις διαχωρίζουν, ή τις χρησιμοποιούν επιλεκτικά αναλόγως της θέσης που θέλουν να πάρουν, νομίζω πως αξίζει πραγματικά όσοι δεν το έχουν διαβάσει να το κάνουν, και οι λοιποί να το ξαναπάρουν στα χέρια. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σμίλη, σε εξαιρετική μετάφραση της Αλεξάνδρας Παπαθανασοπούλου.
Καλημέρα. Καλό Μήνα. Καλή Πρωτομαγιά.
