Πρωινή επανασύνδεση, ίσως και ερωτοτροπία λόγω άνοιξης, με τη χιλιόχρονη πρωτεύουσα. Πεντέμισι χιλιόμετρα ποδαρόδρομο από την οδό Φαίδρας στην Παλλουριώτισσα στην οδό Μεσολογγίου στον Άγιο Ανδρέα… Με τη συντροφιά ενός λυκόσκυλου.

Κατέβηκα την επικίνδυνη και γεμάτη αγριόχορτα και ακαθαρσίες Κολοκοτρώνη που θα έπρεπε να έχει πεζοδρόμια [άλλο Γλάδστωνος και άλλο Κολοκοτρώνη στο Μισοκελεύσι 1], πέρασα τον αστυνομικό σταθμό της Ομορφίτας [πόσα μπορεί να θυμίζει ένα όνομα], δρόμοι γεμάτοι αυτοκίνητα με αγουροξυπνημένους γονείς να παίρνουν τα παιδιά τους σχολείο, καταστήματα που ανοίγουν, μυρωδιές που βγαίνουν από προετοιμασίες εστιατορίων για το μεσημεράκι, σουβλατζίδικα και οφτά εις δόξαν κρεατοφάγων, συριακά και αρμένικα για πιπεράτα λαχματζιούν, φούρνοι, μπακάλικα… αίσθηση πόλης ζωντανής. 

Στη διαδρομή σπίτια του μακρινού παρελθόντος γέριμα, αλλά και σπιτάκια του 50-60 με τις γνώριμες σιδεριές με καραβάκια και λουλούδια στις εξώπορτες, με αυλές κρυφές, γιασεμιά, αγιοκλήματα και κορινθιακά κιονόκρανα! Γειτονιές όπως παλιά, μια αίσθηση οικειότητας. Στα πεζοδρόμια [εκεί όπου υπάρχουν] μουριές τεράστιες και κιτρομηλιές, μου άρεσε ο συνδυασμός των αγριοδαφνών με τα πανύψηλα κυπαρίσσια του Γυμνασίου Παλλουριώτισσας. Έφτασα μια ανάσα από το τείχος, πέρασα από τη Μάνα, πωρόλιθος του 1933, μπροστά μου το πάρκο του Ορφέα, θυμήθηκα τα πανηγύρια και τις κυρίες της Χρυσαλινιώτισσας και του Αγίου Κασσιανού, μνημόνευσα τον Λέλλο, την κυρία Αναστασία και την κυρία Μαρία και έστριψα για τα λημέρια μου. 

Μισάνοιχτη η ξύλινη μεγαλοπρεπέστατη πόρτα της Πύλης Αμμοχώστου! Άνοιξε επιτέλους, σκέφτηκα! Άδικα κατηγορώ τους πάντες εδώ και τέσσερα χρόνια! Γεμάτη περιέργεια και αγωνία κοντοστάθηκα να δω τι συμβαίνει, πανέτοιμη και πάλι να τραβήξω τα σπαθιά μου, μου έκοψε όμως τη φόρα ευγενική εκπρόσωπος του Τμήματος Αρχαιοτήτων που με καθησύχασε για τις νυν και τις επερχόμενες εργασίες ανακαίνισης… Θα περιμένουμε ακόμη καμπόσα χρόνια, εκτός και αν ο έντιμος υπουργός ή ο νέος υφυπουργός βάλει το χεράκι του ή υψώσει τη φωνή του για να προσληφθεί επιπλέον κόσμος να δουλέψει για χατίρι του πολιτισμού, με την προοπτική να επιστρέψει τούτο το μοναδικό μνημείο στα χέρια του Δήμου. Χάρηκα που την αντάμωσα, έστω και σκαμμένη. Και μάλλον θα το κάνει ο έντιμος υπουργός αφού πρωί πρωί διάβασα στην εφημερίδα αυτό: «Προτείνεται να συμπεριληφθεί στον σχετικό κατάλογο των μουσείων και αρχαίων μνημείων που θα επιτρέπεται η τέλεση γάμων η Πύλη Αμμοχώστου και η Καστελιώτισσα!

Σκέφτηκα πόσο ορθό και ενδεδειγμένο και ευρωπαϊκό θα ήταν να οργανωνόταν μια ημερίδα από όλους τους ενδιαφερόμενους [Δήμο Λευκωσίας, Τμήμα Αρχαιοτήτων, Πολεοδομία, ΕΤΕΚ, Ουνέσκο, Πανεπιστήμιο, Υπουργεία, Εκκλησία] με θέμα «Το μέλλον της μεσαιωνικής μας πρωτεύουσας, προτάσεις και απόψεις». Πρόκληση και πρόταση προς τον νέο μας υφυπουργό! Μια ολική ενημέρωση προς τους πολίτες, μια πρέπουσα επεξήγηση των επιχειρηματικών σχεδίων, τι γίνεται, τι κρατούμε, τι πετάμε, προς τα πού οδεύει η πόλη μας σε τούτη τη νέα εποχή, τι θα στοιχίσει… τόσα και τόσα ερωτήματα από τον κόσμο που βιώνει την πόλη και γνοιάζεται για τις προοπτικές της.

Οραματίστηκα και εγώ προς στιγμήν, αλλά ξύπνησα και υπενθύμισα στον εαυτό μου ότι εδώ ζω και όχι στο Άμστερνταμ, ούτε στο Βερολίνο όπου αυτά τα πράγματα είναι μέρος του καθήκοντος των αρχόντων της πόλης προς τους κατοίκους της.

Μπήκα στην Οδό Αμμοχώστου, είδα στο βάθος τους μιναρέδες της Αγίας Σοφίας, πέρασα από το τζαμί του Ταχτακαλά και εισήλθα στην Ερμού… Θα μπορούσα να πάω ευθεία και θα ήμουν στο σπίτι μου πολύ πιο γρήγορα, αλλά εκεί στέκουν ακόμη τα ίδια μπλε βαρέλια, οι ίδιες άσπρες και γαλάζιες σημαίες και οι αφημένες αποθήκες. Έστριψα στην αγαπημένη οδό Πενταδακτύλου, χάρηκα γλάστρες και λουλούδια στα ξωπόρτια σπιτιών, επισκέφτηκα τις φίλες μου στο Δημοτικό Κέντρο Τεχνών, έμαθα για τα ευρωπαϊκά προγράμματα που τρέχουν, για τις εκθέσεις και ένιωσα πόσο σημαντικό είναι να μετέχουμε σε όλα αυτά που γίνονται στις γύρω γειτονικές χώρες.

Βρέθηκα στις γειτονιές της πάλαι ποτέ Δημοτικής αγοράς, θυμήθηκα τη μητέρα μου που αγόραζε αλεύρι και όσπρια μόνο από τα καταστήματα απέναντι από το μετέπειτα Red, βγήκα στη Λιπέρτη και συνειδητοποίησα πόσα από τα παλιά αρχοντικά μας έχουν συντηρηθεί. Μπαράκια με υπέροχες εσωτερικές αυλές. Σε ένα από αυτά χάρηκα πρόσφατα την Παρέλαση της Λούλας Αναγνωστάκη που ανέβασε ο Βαλεντίνος Κόκκινος με την Ειρήνη Ανδρονίκου και τον Ανδρέα Κούτσουμπα. Ο χώρος πάνω από το μπαράκι απέκτησε ζωή και χρήση αληθινή όπου η θεατρική πράξη συνάντησε την ανθρώπινη φύση, τη μοναξιά, αλλά και τη φωνή του μουεζίνη που μπλέκεται με το θεατρικό δρώμενο καθιστώντας το τόσο επίκαιρο και ζωντανό. Τούτη η αληθινή ζωή της πόλης έχει σημασία! 

Ο ήλιος είχε ανέβει και η μέρα άρχισε να ζεσταίνει. Φτάσαμε στην οδό Ιούς που διασταυρώνεται με την οδό Ελευθερίας και καταλήγει στην οδό Αρτέμιδος! Παλιά βολτάραμε εκεί συχνά με τον Ιωάννη, τον Βαρωσιώτη καλλιτέχνη, που έφυγε τόσο νωρίς, και θυμάμαι ότι μου είχε δείξει ένα χαμάμ στην οδό Αλεξίου Κομνηνού. Σήμερα ερείπιο, ανάμεσα σε νεόκτιστα κτήρια άλλων εποχών. Εδώ ακούγονται πια οι ανάσες του άλλου μισού της πόλης μας. Ακριβώς πίσω η Παναγία της Τύρου, ένα μοναστήρι του τάγματος των Βενεδικτίνων που ιδρύθηκε στη Λευκωσία μετά την πτώση της Ιερουσαλήμ από καλόγριες που έφτασαν θαλασσοδαρμένες από την Τύρο της Συρίας. Όταν η Λευκωσία έπεσε στους Οθωμανούς το 1570 ο Σουλτάνος έδωσε την εκκλησία και τη γύρω περιοχή στους Αρμένιους κάτοικους της πόλης. 

Περάσαμε από την Παναγία των Χαρίτων, ανταμώσαμε την Καστελιώτισσα, και φτάσαμε στην Πύλη Πάφου, στη Φοντανέλλα, την είσοδο του Πεδιαίου ποταμού και του πρώτου παλατιού των Λουζινιάν. Υποστυλωμένο το πάλαι ποτέ Σπίτφαϊερ, τα βλέμματα των Τουρκοκυπρίων πάνω στα τείχη διαπεραστικά. Καλημερίσαμε τον Μάρκο Δράκο, ανηφορίσαμε την Κινύρα, περάσαμε από την κλινική του γιατρού Ευαγγελίδη, δίπλα ο δημόσιος κήπος, ο ποταμός, το σχολείο του Αγίου Ανδρέα… Η Μεσολογγίου ήταν πια σε απόσταση αναπνοής. 

 1. Το Καϊμακλί

Ελεύθερα, 22.5.2022.