Η περί της Διαχείρισης Καθυστερήσεων Οδηγία 2015, σε συνδυασμό με τον κώδικα συμπεριφοράς για τον χειρισμό δανειοληπτών που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, σε πολλές περιπτώσεις μέχρι και σήμερα δεν εφαρμόζεται από τράπεζες και εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων. Κανένας δεν έλεγχε ως όφειλε, κανένας δεν είχε επιπτώσεις και οι δανειολήπτες αναρωτιόνταν πού μπορούσαν να βρουν το δίκιο τους, αφού και για υπερχρεώσεις, οι αποφάσεις του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου (ΧΕ) δεν ήταν/είναι δεσμευτικές, άρα σε αρκετές περιπτώσεις, μη αποδεκτές από τράπεζες. Η πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου που δικαίωσε τη Βουλή έναντι του ΠτΔ, εξισορρόπησε, εν μέρει, τα δικαιώματα των δανειοληπτών με τους πιστωτές.

Έχουμε αναφέρει ότι τα πιστωτικά ιδρύματα γνωρίζουν τους στρατηγικούς κακοπληρωτές και οφείλουν με όλα τα όπλα που τους δόθηκαν να τους κυνηγήσουν. Σε ό,τι αφορά τους δανειολήπτες που μέχρι το 2012 ήταν απολύτως τυπικοί στις αποπληρωμές τους, θα έπρεπε τόσο οι ίδιοι, όσο και το κράτος, να στέκονται δίπλα τους. Στην Οδηγία περιγράφεται ο τρόπος. Αυτό θα βοηθήσει και την αξία των υποθηκών τους. Κατά την τροποποίηση υφιστάμενης Νομοθεσίας τον περασμένο Ιούλιο (2019), ο Διοικητής της ΚΤΚ είχε δεσμευτεί ενώπιον της Βουλής, για ετοιμασία πρότασης για δημιουργία εξωδικαστικού μηχανισμού διαχείρισης παραπόνων δανειοληπτών για υπερχρεώσεις τόκων και μη τήρησης της πιο πάνω Οδηγίας, τον οποίον θα παρουσίαζε στην Επιτροπή Οικονομικών τον Σεπτέμβριο (2019). Τον περασμένο Δεκέμβριο, ο Διοικητής είχε δηλώσει ότι η ΚΤΚ αναμένει τις τελικές παρατηρήσεις της ΕΚΤ για να ετοιμάσει το προσχέδιο, το οποίο μέχρι σήμερα (Ιούλιο 2020) δεν έχει παρουσιάσει. Το τελευταίο τρίμηνο, όσες φορές κλήθηκε από δημοσιογράφους να απαντήσει για το συγκεκριμένο θέμα, δεν ήταν διαθέσιμος.

Στις 03/06/2020, το Ανώτατο Δικαστήριο ομόφωνα δικαίωσε την Βουλή, κατόπιν αναπομπής από τον Πρόεδρο και μη αποδοχής της αναπομπής από την Βουλή. Οι Τράπεζες ανησύχησαν, οι επεξηγήσεις των οποίων δεν πείθουν τους ειδικούς αφού, αν η Οδηγία τηρηθεί κατά γράμμα, δεν έχουν κανέναν λόγο ανησυχίας. Τυχόν υπερχρεώσεις γιατί να μην επιστραφούν, αφού σε πολλές περιπτώσεις, δάνεια γίνονται βιώσιμα με τις επιστροφές; 

Οι συνήθεις απειλές για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, υποβάθμιση αξιόχρεου τραπεζών, κίνδυνο ναυαγίου αγοράς δανείων από εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων είναι αδικαιολόγητες και σίγουρα απευθύνονται σε άτομα που δεν γνωρίζουν. Διερωτώμαι, προβαίνουν σε κατάλληλες έρευνες/αξιολογήσεις (due diligence) για τα δάνεια που αγοράζουν; Είναι προτιμότερο δανειολήπτες να χάνουν την περιουσία τους (και ειδικά τις οικίες τους) ενώ δικαιούνται επιστροφές τόκων, καθιστώντας τα πλείστα δάνεια βιώσιμα; Ή, που συνεργάσιμοι δανειολήπτες υποβάλλουν στοιχεία για αναδιάρθρωση αλλά δεν βρίσκουν ανταπόκριση;!  Η Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής μας κάλεσε για κατάθεση στοιχείων τεκμηριωμένων παραδειγμάτων μη ορθής τήρησης της Οδηγίας, αλλά και υπερχρεώσεων τόκων. Υπάρχουν αρκετά χαρακτηριστικά παραδείγματα, (ούτε Γενικοί Διευθυντές Τραπεζών που ασχολήθηκαν δεν μπόρεσαν να επιλύσουν). Εταιρείες που χειρίζονται αναδιαρθρώσεις (με απευθείας ανάθεση παρακαλώ) μόνο κατόπιν γραπτής υπενθύμισης απαντούν για αιτήματα αναδιάρθρωσης που χειρίζονται και αυτό για να πουν ότι άλλαξε η ομάδα χειρισμού της αναδιάρθρωσης. Όμως, οι επιστολές καθυστέρησης, τόκοι, έξοδα συνεχίζουν κανονικά.

Η ΚΤΚ δρώντας προληπτικά και γνωρίζοντας, ως επόπτης, ότι η αναδιάρθρωση χρεών απαιτεί εξειδικευμένη γνώση, αναφέρει στις σελίδες της Οδηγίας (628-629, 650) για την γνώση και εκπαίδευση του προσωπικού. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα μη ορθής αντίληψης/εκπαίδευσης, αποτελεί το μέρος ‘Στρατηγική Διαχείρισης Καθυστερήσεων – χορηγήσεις που ενδεχομένως να παρουσιάσουν καθυστερήσεις (pre-arrears), (σελ. 621&624 της Οδηγίας) που προτρέπει τις Τράπεζες να δρουν προληπτικά, ενώ στη σελ. 646 αναφέρει –«να προβαίνουν σε αναδιάρθρωση των χορηγήσεων δανειοληπτών, στη βάση εθελούσιων αναδιαρθρώσεων και διευθετήσεων». Έχουμε συγκεκριμένα γραπτά παραδείγματα που ενώ οι δανειολήπτες απευθύνονται γραπτώς σε τραπεζικά ιδρύματα δηλώνοντας αδυναμία αποπληρωμής χρεών, αυτές απαντούν «μα αφού δεν έχετε καθυστερήσεις δεν μπορούμε να προχωρήσουμε»! Επίσης, το προσωπικό και τα στελέχη που αποτελούν μέρος των ομάδων αναδιαρθρώσεων δεν θα έπρεπε να είχαν εμπλοκή στην έγκριση των εν λόγω πιστωτικών διευκολύνσεων, ώστε να διασφαλίζεται αμερόληπτη στάση, (σελ. 630), κάτι που επίσης δεν τηρείται.

Στη σελ. 633, αναφέρει τη διατήρηση δεδομένων και πληροφόρησης που υποβάλουν οι δανειολήπτες. Πολλές φορές υποβάλλονται και ξανά-υποβάλλονται στοιχεία, λόγω αλλαγής στην ομάδα αναδιάρθρωσης, και φυσικά επιπρόσθετα κόστη (π.χ. έρευνες κτηματολογίου) τα οποία επιβαρύνεται ο δανειολήπτης.

Καλό θα ήταν, και μέχρι ο Διοικητής να παρουσιάσει τον εξωδικαστικό μηχανισμό, η ΚΤΚ να ζητήσει (όχι δειγματοληπτικά) κατά πόσο εφαρμόζονται οι πρόνοιες που αναφέρονται στη σελίδα 663 του κώδικα- «επίδειξη συμμόρφωσης». Τα αποτελέσματα (αν δεν τα γνωρίζουν ήδη) θα τους εκπλήξουν.

Το σημερινό άρθρο περιγράφει περιληπτικά, τις πρόνοιες της συγκεκριμένης Οδηγίας και πως εφαρμόζεται σήμερα. Σε αυριανό άρθρο θα περιγράφει πως η Βουλή των Αντιπροσώπων και το Ανώτατο Δικαστήριο, αποκατέστησαν, μέσω τροποποίησης υφιστάμενης Νομοθεσίας, τα δικαιώματα και υποχρεώσεις μεταξύ πιστωτικών ιδρυμάτων και δανειοληπτών.

* Οικονομικός Σύμβουλος / Σύμβουλος Αφερεγγυότητας (MBA, Kingston, UK)