Η φράση «γροθιά στο στομάχι» είναι από τις αγαπημένες των συναδέλφων της ιντερνετικής ενημέρωσης. Τη βλέπουμε πολύ συχνά σε τίτλους ειδήσεων, κυρίως σε ενημερωτικές ιστοσελίδες. Είναι εύκολος τίτλος και πάει με όλα τα θέματα. Για παράδειγμα, τον βλέπουμε σε ρεπορτάζ για τους πυρόπληκτους που αντικρίζουν τις περιουσίες τους να καταστρέφονται, τον συναντούμε σε πολεμικές ανταποκρίσεις για τους πρόσφυγες στην Ουκρανία που τρέχουν να σωθούν, για τους μετανάστες που παλεύουν με τα κύματα στη φουρτουνιασμένη θάλασσα, για τους άστεγους, για τους άνεργους, για ένα παιδί που αναζητά τους γονείς του στα χαλάσματα της κατεστραμμένης πολυκατοικίας και για πολλά άλλα.
Γράφαμε την περασμένη βδομάδα για τη ρουτίνα του πολέμου στην Ουκρανία, ο οποίος έφυγε πλέον από την περίοπτη θέση της ενημέρωσης και πέρασε στις «άλλες ειδήσεις», λίγο πριν τα αθλητικά και το δελτίο καιρού. Ποιος ξέρει πόσοι σκοτώνονται κάθε μέρα, πόσοι ξεσπιτώνονται, πόσοι αγνοούνται; Πόσων οι ζωές καταστράφηκαν; Πόσα παιδιά έμειναν χωρίς γονείς; Κανείς δεν κάνει απολογισμό, όπως τις πρώτες μέρες. Η προσοχή πλέον στρέφεται στην τιμή των σιτηρών και στις ελλείψεις δημητριακών, γιατί αυτό ενδιαφέρει τον κόσμο.
Παρασκευή 22 Ιουλίου 2022, δύο μέρες μετά την 48η επέτειο της εισβολής στην Κύπρο, ο Ταγίπ Ερντογάν, ως καλός οικοδεσπότης, κάθεται δίπλα από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, για την υπογραφή της συμφωνίας Ουκρανίας και Ρωσίας για την εξαγωγή σιτηρών και γεωργικών προϊόντων μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Τραγική ειρωνεία, θα μπορούσε να πει κάποιος αλλά η real politic δεν επιτρέπει χαρακτηρισμούς. Στα μάτια των τρίτων η Τουρκία είναι ένας σημαντικός παράγοντας ασφάλειας και σταθερότητας. Παρά τα παράπονα για το αντιδημοκρατικό καθεστώς του, οι Ευρωπαίοι εταίροι μας θεωρούν τον Ερντογάν ως τον κόφτη των μεταναστών προς τα δικά τους σπίτια, γι’ αυτό τον πληρώνουν αδρά για να εξαγοράσουν την ησυχία τους. Έχουν ανάγκη την Τουρκία, μεγάλη ανάγκη. Μπορείτε να το πείτε και «γροθιά στο στομάχι» αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα.
Οι ισχυροί της γης δεν συγκινούνται ιδιαίτερα, εξάλλου στην Κύπρο δεν βλέπουν να υπάρχει πρόβλημα αλλά μια εκκρεμότητα μεταξύ δύο πλευρών, που δεν συνεννοούνται ούτε για τα στοιχειώδη. Οι αρχές και αξίες του ΟΗΕ ακούγονται ωραία αλλά το ζητούμενο είναι η εφαρμογή τους. Ο ίδιος ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, δηλώνει ξεκάθαρα τον τρόπο γεφύρωσης του χάσματος ανάμεσα στη θέση του Συμβουλίου Ασφαλείας για λύση ομοσπονδίας και στην τουρκική αξίωση για δύο χωριστά κράτη. «Το να τετραγωνίζεις τον κύκλο είναι αδύνατο στην γεωμετρία αλλά είναι πολύ κοινό στην πολιτική», μας είπε μετά την άτυπη συνάντηση 5+1 στη Γενεύη, τον Απρίλιο του 2021. Η προσέγγιση Γκουτέρες είναι ενοχλητική αλλά όχι αυθαίρετη. Γνωρίζει ότι και οι δύο πλευρές επιδιώκουν μια διευθέτηση που θα ενώνει τη χώρα αλλά να μην την ενώνει τόσο πολύ ώστε η μια πλευρά να βρίσκεται στα πόδια της άλλης. Το μόνο κοινό όραμα που υπάρχει είναι η επόμενη μέρα να μας βρει μαζί αλλά και χώρια. Το μοναδικό κίνητρο για τη λύση είναι το εκατέρωθεν κέρδος: Η ανάκτηση εδαφών για τη δική μας πλευρά και η εξασφάλιση νομιμοποίησης για την άλλη. Αυτή είναι η στόχευση της κάθε πλευράς από τότε που άρχισε να ξετυλίγεται το νήμα. Ο τετραγωνισμός του κύκλου, για τον οποίο μίλησε ο Γκουτέρες, είναι η θεωρία που γέννησε το Κυπριακό κράτος και μαζί το Κυπριακό πρόβλημα, που μας ταλαιπωρεί τις τελευταίες έξι και πλέον δεκαετίες. Μπορεί και να είναι «γροθιά στο στομάχι» αλλά ας μην προσποιούμαστε ότι πέφτουμε από τα σύννεφα. Εξάλλου, από το 1964 το νήμα του Κυπριακού πηγαινοέρχεται από τη Νέα Υόρκη στη Γενεύη, και από εκεί στο Λονδίνο, την Αθήνα και την Αγκυρα, το Μπούργκενστοκ, το Μοντ Πελεράν και το Κρανς Μοντάνα. Οι παππούδες μας τσακώνονταν για το τι δέχθηκε ο Μακάριος στη Ζυρίχη το ‘59, οι πατεράδες μας για το τι δέχθηκε ο Κληρίδης στη Γενεύη το ’74, ήταν θέμα χρόνου να έρθει η σειρά μας για το τι έγινε στο Μοντ Πελεράν και το Κραν Μοντάνα. Αν και νόμιζα ότι αυτό το κεφάλαιο το είχαμε εξαντλήσει.
