Θα αρχίσω το άρθρο μου, τονίζοντας ότι θεωρώ το μονοασφαλιστικό και αλληλέγγυο ΓεΣΥ ως μία από τις μεγαλύτερες κοινωνικές κατακτήσεις του κυπριακού λαού. Η εφαρμογή του για τρία χρόνια έδειξε πόσα πλεονεκτήματα έχει ο κάθε δικαιούχος, δηλαδή ολόκληρος ο κυπριακός λαός, ανεξάρτητα από τα εισοδήματά του ή από την κοινωνική του θέση και την οικονομική του κατάσταση. Το ΓεΣΥ όμως, όπως και κάθε σύστημα, πάντα θα επιδέχεται ή μάλλον πρέπει να είναι έτοιμο για αλλαγές και βελτιώσεις, που φυσικά δεν θα επηρεάζουν τον μονοασφαλιστικό και αλληλέγγυο χαρακτήρα του.
Σήμερα θα σχολιάσω ένα από τα πλεονεκτήματα ή τα θετικά στοιχεία του ΓεΣΥ για τους δικαιούχους. Διαφημίζει ότι ο δικαιούχος έχει το δικαίωμα επιλογής του γιατρού, από τον οποίο θα ζητήσει υπηρεσίες υγείας.
Πράγματι ο δικαιούχος, όταν έχει παραπεμπτικό για ειδικό γιατρό, μπορεί να αποταθεί σε οποιονδήποτε γιατρό αυτής της ειδικότητας σε όποιο μέρος της Κύπρου και αν εργάζεται. Με την ίδια ευχέρεια μπορεί να επιλέξει οποιοδήποτε κλινικό εργαστήριο ή ακτινολογικό κέντρο. Αυτή όμως η επιλογή έχει έναν περιορισμό. Ο ειδικός γιατρός πρέπει να είναι εντός ΓεΣΥ. Στην αντίθετη περίπτωση πρέπει ο ίδιος ο δικαιούχος να καταβάλει την αμοιβή του ειδικού γιατρού, καθώς επίσης να καταβάλει την αξία των φαρμάκων ή των εξετάσεων στις οποίες θα τον παραπέμψει ο γιατρός που επέλεξε. Αν ο δικαιούχος χρειαστεί επέμβαση ή άλλου είδους ενδονοσοκομειακή περίθαλψη και αποταθεί σε ιδιωτικό νοσοκομείο εκτός ΓεΣΥ πρέπει και να καταβάλει ο ίδιος όλη τη δαπάνη.
Ο καθένας αντιλαμβάνεται, ότι με τις προϋποθέσεις που ανέφερα πιο πάνω, το δικαίωμα επιλογής γιατρού για τον δικαιούχο περιορίζεται συστηματικά. Ο ΟΑΥ λαμβάνει εισφορές, δηλαδή ασφάλιστρο υγείας, για όλους τους δικαιούχους, αλλά δεν υποχρεούται να καταβάλει δαπάνες για τις ιατρικές υπηρεσίες που θα επιλέγει ο δικαιούχος.΄Ετσι το δικαίωμα επιλογής περιορίζεται δραστικά.
Ας παραβλέψουμε τις πιο πάνω προϋποθέσεις και ας δούμε τώρα την ουσία της επιλογής. Κάνω επιλογή γιατρού σημαίνει διακρίνω, ξεχωρίζω κάποιον και τον προτιμώ στη βάση κάποιων κριτηρίων και πληροφοριών που έχω. Ποιος όμως θα μου δώσει τα κριτήρια και τις έγκυρες πληροφορίες που χρειάζομαι για την επιλογή; Φυσικά ένα βιογραφικό σημείωμα του γιατρού, που έπρεπε να το βρίσκω, όταν στο λογισμικό του ΓεΣΥ και στον κατάλογο των γιατρών επιλέξω το όνομα ενός γιατρού. Όταν πατήσω το σημείο για τα «Στοιχεία Επαγγελματία Υγείας», βρίσκω μόνο πληροφορίες για το φύλο, την ειδικότητα, τη διεύθυνση, το τηλέφωνο του και το ιατρικό κέντρο και αν προσφέρει ενδονοσοκομειακή περίθαλψη. Το ωράριο εργασίας συνήθως είναι κενό.
Ως δικαιούχος που θέλω να επιλέξω γιατρό θεωρώ ότι οι σημαντικές πληροφορίες που θα με βοηθήσουν δεν υπάρχουν. Αυτές οι σημαντικές πληροφορίες είναι η ημερομηνία γεννήσεως (για να ξέρω την ηλικία του γιατρού) το έτος και τα πανεπιστήμια από όπου πήρε το πτυχίο και την ειδικότητά του, τις πρόσθετες εξειδικεύσεις του, την εργασιακή του πείρα και άλλα σημαντικά, που οι γιατροί του ιδιωτικού τομέα φροντίζουν να τονίζουν στο βιογραφικό τους. Αντιλαμβάνεσθε ότι με τις πληροφορίες που υπάρχουν στα «Στοιχεία Επαγγελματία Υγείας», ο δικαιούχος δεν μπορεί να κάμει στοιχειώδη επιλογή, αλλά επιλέγει «ψάρι στο γιαλό», ή επιλέγει τυχαίο χαρτί από μια δέσμη.
Στην αρχή της εφαρμογής του ΓεΣΥ ρώτησα γιατί να μην υπάρχουν αυτές οι πληροφορίες. Και η απάντηση ήταν συγκλονιστική. «Μα αυτά είναι προσωπικά δεδομένα». Μα αυτά τα δεδομένα είναι που χρειάζεται ο δικαιούχος για να κάμει επιλογή. Και δεν μπορεί ο ΟΑΥ να κρύβεται πίσω από την αοριστία των προσωπικών δεδομένων για να αποποιείται των ευθυνών του. Ναι, είναι προσωπικά δεδομένα, αλλά μπορεί ο ΟΑΥ να απαιτεί την καταχώρησή τους στα «Στοιχεία Επαγγελματία Υγείας». Πρέπει ο ΟΑΥ επιτέλους να λάβει υπόψη και τα δικαιώματα των δικαιούχων και όχι μόνο τις ιδιοτροπίες κάποιων παροχέων. Ο ΟΑΥ διαθέτει εξαιρετικούς γιατρούς με σημαντικά προσόντα. Δεν πρέπει να τους εξισώνει όλους, κρύβοντας τους πίσω από την κουρτίνα των «προσωπικών δεδομένων». Η απόκρυψη κάποιων δεδομένων, όπως η ηλικία του γιατρού, αποτελούν και παραπληροφόρηση, που μπορεί να οδηγήσει τον δικαιούχο σε λανθασμένη επιλογή. Όλα τα πιο πάνω φυσικά ισχύουν και για τους προσωπικούς γιατρούς. Αλλά εκεί η επιλογή περιορίζεται ακόμα περισσότερο, επειδή επιλέγει γιατρό μόνο μια φορά, έστω κάθε έξι μήνες, και όχι κάθε φορά που θα τον χρειαστεί και ανάλογα με την περίπτωση. Και φυσικά δεν μπορεί να επιλέξει κάποιο γιατρό, που ήταν για χρόνια ο γιατρός του και ξέρει τα δεδομένα της υγείας του, αν αυτός δεν είναι εντός ΓεΣΥ.
Τα θέματα αυτά και άλλα πολλά χρειάζονται συζήτηση, επεξήγηση αν υπάρχει λάθος ή κίνδυνος για τον μονοασφαλιστικό χαρακτήρα του ΓεΣΥ αλλά κυρίως διάθεση για βελτιώσεις, που να μην αγγίζουν καν τον μονοασφαλιστικό και αλληλέγγυο χαρακτήρα και φιλοσοφία του συστήματος.
