Η εισβολή στην Ουκρανία, οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας και οι συνέπειες που προκαλούν ίσως ανατρέψουν τους οικονομικούς σχεδιασμούς του κράτους. Με αφορμή την ετοιμασία του πλαισίου συμφιλίωσης του προϋπολογισμού για το 2023 αλλά και του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού πλαισίου 2023-2025, το Υπουργείο Οικονομικών δίνει τις κατευθυντήριες γραμμές στα υπόλοιπα υπουργεία για τη γραμμή που πρέπει να ακολουθήσουν την επόμενη χρονιά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Προγράμματα 150 εκατ. από ΙδΕΚ για ενίσχυση εξωστρέφειας

Ως γνωστό, το πλαίσιο συμφιλίωσης αποτελεί τη βάση για καθορισμό των οροφών των δαπανών του προϋπολογισμού. Το Υπουργείο Οικονομικών, με εγκύκλιό του ημερομηνίας 28ης Φεβρουαρίου, δηλαδή τέσσερις ημέρες μετά το ξέσπασμα του πολέμου, τονίζει πως οι νέες οροφές δαπανών δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τις οροφές δαπανών του 2022. Όπως επισημαίνει, οι κρατικές δαπάνες θα πρέπει να διατηρηθούν στα ίδια επίπεδα, λόγω των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία, συμπεριλαμβανομένης της πανδημίας, καθώς και του γεγονότος ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να επαναφέρει (σ.σ. μάλλον αυτή η απόφαση παίρνει αναβολή μετά την εισβολή στην Ουκρανία) την εφαρμογή των προνοιών του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, με έμφαση στην τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων, μέσω του κανόνα δαπανών. Όπως φαίνεται από την εγκύκλιο, δεν έχουν περιληφθεί (σ.σ. προφανώς λόγω του χρόνου σύνταξής της) οι κίνδυνοι που θα προκύψουν για την κυπριακή οικονομία λόγω του Ουκρανικού, κάτι το οποίο ενδεχομένως να γίνει τους επόμενους μήνες, με άλλες  αποφάσεις του Υπουργείου Οικονομικών αλλά και αφού αξιολογηθούν τα όποια εργαλεία συνατό να δώσει στα κράτη μέλη η Κομισιόν για μετριασμό των συνεπειών της νέας κρίσης.

Σύμφωνα με την εγκύκλιο, που υπογράφει ο γενικός διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών Γιώργος Παντελή, η ορθή ετοιμασία του πλαισίου συμφιλίωσης είναι πολύ σημαντική, γιατί θα βοηθήσει τον υπουργό Οικονομικών να διαμορφώσει τις τελικές του εισηγήσεις για τις οροφές δαπανών που θα υποβάλει προς έγκριση στο Υπουργικό Συμβούλιο, λαμβάνοντας υπόψη τις δημοσιονομικές δυνατότητες τους κράτους.

Ιεράρχηση προτεραιοτήτων

Ο γενικός διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών καλεί τα υπόλοιπα υπουργεία να ιεραρχήσουν τις προτεραιότητές τους, λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς ή τις δυνατότητες που υπάρχουν στην υλοποίηση του νέου τους προϋπολογισμού και του νέου μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού πλαισίου. Παράλληλα, ο κ. Παντελή αναφέρει πως η βάση για την ετοιμασία του πλαισίου συμφιλίωσης του 2023 θα είναι το υφιστάμενο μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο 2022-2024. Ουσιαστικά, επισημαίνει, του χρόνου οι οροφές των δαπανών θα πρέπει να κυμανθούν στα ίδια επίπεδα με φέτος, ενώ για το 2025 η οροφή των δαπανών θα πρέπει να κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα με τις δαπάνες του 2024. Πάντως, από τη διαφοροποίηση των δαπανών μπορούν να εξαιρεθούν το κρατικό μισθολόγιο, πολιτικές, συμβάσεις και έργα.

Αναλυτικά, εξαιρέσεις από τη διαφοροποίηση των οροφών μπορούν να αποτελούν τα εξής:

  • Το κόστος του μισθολογίου. Για τον υπολογισμό του θα πρέπει να ληφθούν υπόψη μόνο οι αλλαγές που επηρεάζουν σημαντικά τις οροφές των δαπανών των υπουργείων, των υφυπουργείων και των κυβερνητικών τμημάτων. Όπως αναφέρει το Υπουργείο Οικονομικών, σημαντικός αριθμός νέων θέσεων που έχουν εγκριθεί και δεν περιλαμβάνονται στο υφιστάμενο μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο 2022-2024, καθώς και εξοικονομήσεις, ανάλογα με την πορεία πλήρωσης των θέσεων, δεδομένου πως για το 2023 και 2024 για όλες τις κενές θέσεις έχει περιληφθεί πρόνοια για 12 μήνες (η πρόνοια θα είναι για τρεις μήνες πρώτου διορισμού και πρώτου διορισμού και προαγωγής για το 2023, ενώ για τις θέσεις προαγωγής η πρόνοια θα είναι για έξι μήνες).
  • Πολιτικές οι οποίες έχουν εγκριθεί μετά την έγκριση του κρατικού προϋπολογισμού του 2022, με αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου, για την υλοποίηση των οποίων θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια μέσω εξοικονομήσεων.
  • Υφιστάμενες συμβάσεις ή έργα μεγάλης αξίας, πέραν του €1 εκατ., που έχουν αλλαγές στα συμβόλαια, όπως είναι οι συμβάσεις στα λεωφορεία, τα συμβόλαια συντηρήσεων και οι αγορές υπηρεσιών.
  • Έργα που έχουν κατακυρωθεί και έχουν σημαντικές αναθεωρήσεις στη χρηματική τους ροή.
  • Αλλαγές σε έργα και σχέδια πέραν του €0.5 εκατ., που είχαν προϋπολογιστεί αλλά δεν θα υλοποιηθούν εντός του 2023, λόγω της αλλαγής πλάνων. Για παράδειγμα, μπορεί να ακυρωθεί το έργο και να τερματίστηκε το σχέδιο.

Άλλες παράμετροι

Επιπρόσθετα, τα υπουργεία για την ετοιμασία του πλαισίου συμφιλίωσης θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους κάποιες πρόσθετες παραμέτρους. Μεταξύ άλλων, θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα συγχρηματοδοτούμενα έργα, για τα οποία η διαχειριστική αρχή είναι η Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης (πρώην ΕΠΣΑ), στον προϋπολογισμό της οποία περιλήφθηκε συγκεντρωτική πρόνοια για κατανομή των σχετικών δαπανών σε άλλα υπουργεία και τμήματα. Παράλληλα, τα ανταγωνιστικά προγράμματα που έχουν ήδη εγκριθεί, καθώς και τα σχέδια του προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης περιλαμβάνονται στους προϋπολογισμούς των υπηρεσιών και θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στον καθορισμό της οροφής.

Σε σχέση με τα Ταμεία Εσωτερικών Υποθέσεων, έχει περιληφθεί συγκεντρωτική πρόνοια στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εσωτερικών για κατανομή τους σε άλλες υπηρεσίες. Αναφορικά με τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και τους κρατικούς οργανισμούς που λαμβάνουν κρατική χορηγία, ο χειρισμός της συγκεκριμένης χορηγίας θα πρέπει να τύχει προσεκτικής αξιολόγησης. Ταυτόχρονα τα υπουργεία, σύμφωνα με την εγκύκλιο, θα πρέπει να δώσουν έμφαση στην υλοποίηση των έργων και των μεταρρυθμίσεων που  περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Ανάκαμψης.

Προσοχή από τις αυξήσεις στις πρώτες ύλες

Στην εγκύκλιο Παντελή υποδεικνύεται επίσης πως λόγω των αυξήσεων στις τιμές των πρώτων υλών, οι οποίες επηρεάζουν το κόστος κατασκευής των έργων, θα πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια η αυξημένη τους δαπάνη να ενταχθεί στις καθορισμένες οροφές, μέσα από εξορθολιγισμό και ανακατανομή των υφιστάμενων έργων και πολιτικών. «Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη πως το 2023 αναμένεται αριθμός υφιστάμενων έργων που περιλαμβάνονται ήδη στους προϋπολογισμούς των υπουργείων, υφυπουργείων, τμημάτων και υπηρεσιών να ολοκληρωθούν. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να ενταχθούν στους προϋπολογισμούς μόνο έργα του Σχεδίου Ανάκαμψης και συνεχιζόμενα έργα του ΕΞΑΝΤΑΣ και όχι οποιαδήποτε άλλα νέα έργα», προσθέτει ο Γενικός Διευθυντής του υπουργείου Οικονομικών. Τέλος, οι στρατηγικές μονάδες κάθε υπουργείου και υφυπουργείου θα πρέπει να αξιολογήσουν τις προτάσεις των τμημάτων τους, στο σύνολο, και να αποστείλουν στο Υπουργείο Οικονομικών μόνο τις σημαντικές αλλαγές, καθώς κατά την ετοιμασία του προϋπολογισμού του 2023 θα έχουν τη δυνατότητα ανακατανομής των οροφών μεταξύ των τμημάτων τους, καλύπτοντας μικρότερης σημασίας ανάγκες.