Κάθε λαός που δέχεται μια βάρβαρη εισβολή βρίσκει τον δικό του τρόπο να αντιδράσει. Συνήθως προσπαθεί να αμυνθεί με όπλα. Με ό,τι διαθέτει. Αυτό που κάνουν σήμερα οι Ουκρανοί ενάντια στους στρατιώτες του πολέμου του Πούτιν. 

     Το 1974 πολλοί Ελληνοκύπριοι είχαν να αντιμετωπίσουν δύο εισβολείς. Από τη μια τους «λεβέντες της ΕΟΚΑ Β’ και της χούντας», που δεν χρειάστηκε να τους φέρει η αγαπημένη θάλασσα της Κερύνειας. Απλά βγήκαν απ’ τα στρατόπεδα και σε λίγη ώρα είχαν καταλάβει τον Λόφο. Και από την άλλη αυτούς που πράγματι έφερε η θάλασσα της Κερύνειας. Σε έναν άνισο πόλεμο, εκ προοιμίου χαμένο και προδομένο, στον οποίο πολλά παιδιά 18 και 20 χρονών έγιναν ήρωες, χωρίς να το θέλουν. Μετά για δεκαετίες οι Κύπριοι πολεμάμε με ένα σύνθημα. Το «Δεν ξεχνώ» που σχεδόν ξεχάστηκε και αυτό. Οι νέες γενιές το ακούνε στα θρανία του δημοτικού και του γυμνασίου.  

     Η άνοιξη του 1969 ήταν ζοφερή για τη Τσεχοσλοβακία. Ένα χρόνο μετά την Άνοιξη της Πράγας που γέμισε με ελπίδα τους δυο λαούς της ενωμένης τότε χώρας της Κεντρικής Ευρώπης. Ότι θα μπορούσε να υπάρξει ένας σοσιαλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο. Με όλα τα θετικά του υπαρκτού σοσιαλισμού (δουλειά, παιδεία, υγεία), αλλά χωρίς τη δικτατορία του προλεταριάτου (βλέπε κάποιων λίγων εκατοντάδων «ηγετών» του Κόμματος). Με ελευθερία, με ανθρώπινα δικαιώματα. Τη χρονιά που οι νέοι βγήκαν στους δρόμους και διάβαζαν με έξαρση τις «Δύο χιλιάδες λέξεις» του Λούτβικ Βάτσουλικ.

     Το Μάρτη του 1969, τα στρατεύματα κατοχής του Συμφώνου της Βαρσοβίας ήταν σκορπισμένα σε όλη τη χώρα και ο κόσμος βρισκόταν ακόμη σε πνευματικό λήθαργο. Ούτε ο πυρσός και η θυσία του Jan Palach δεν τον αφύπνισε. Δεύτερη δάδα δεν υπήρξε. Τον ξύπνησαν όμως οι νίκες της εθνικής ομάδας χόκεϊ επί πάγου επί της «μισητής» Εθνικής της ΕΣΣΔ που ερμηνεύθηκε και γιορτάστηκε σαν η μεγάλη εκδίκηση για την εισβολή και κατοχή. 

     Η πρώτη μονομαχία για το Παγκόσμιο Κύπελλο Χόκεϊ έγινε την Παρασκευή 21 Μαρτίου, με αποτέλεσμα μια απρόσμενη νίκη των Τσεχοσλοβάκων επί των Σοβιετικών με 2:0. Απρόσμενη γιατί η ομάδα της τότε Σοβιετικής Ένωσης ήταν πανίσχυρη. Εκείνο το βράδυ για πρώτη φορά στην ιστορία του χόκεϊ οι παίκτες της Τσεχοσλοβακίας δεν έδωσαν τα χέρια τους στους Σοβιετικούς μετά το τέλος του αγώνα. Ωστόσο, εμείς οι τηλεθεατές που παρακολουθούσαμε το παιχνίδι δεν το είδαμε, αφού οι τεχνικοί της τηλεόρασης κατάφεραν να το αποκρύψουν. 

     Το δεύτερο παιχνίδι, την ίδια βδομάδα, ήταν πιο δραματικό. Προηγήθηκε η ομάδα της Τσεχοσλοβακίας με 2-0, αλλά στη δεύτερη περίοδο οι Σοβιετικοί ισοφάρισαν. Ωστόσο, το τρίτο μέρος ανήκε ξανά στους Τσεχοσλοβάκους. Ο Josef Horesovsky σημείωσε το τρίτο γκολ. Όταν μάλιστα ο Jaroslav Holik έβαλε το τέταρτο στο 51ο  λεπτό, ξέσπασε μια απίστευτη έκρηξη πανηγυρικής διάθεσης σε ολόκληρη τη χώρα. Το παιχνίδι τελείωσε με 4-3, αφού ο αντίπαλος μπόρεσε να διορθώσει το αποτέλεσμα δύο λεπτά πριν από το τέλος. Επτά μήνες μετά την είσοδο των σοβιετικών στρατευμάτων στην Τσεχοσλοβακία, οι παίκτες του χόκεϊ είχαν ένα μεγάλο κίνητρο να εκδικηθούν τους Σοβιετικούς, τουλάχιστον στον πάγο. Και το έκαναν με παγερό τρόπο!

     Η κεντρική πλατεία της Πράγας, έζησε ένα ανεπανάληπτο ξέσπασμα ενός λαού που έψαχνε για μια αφορμή. Γύρω στις 150 χιλιάδες άνθρωποι κάθε ηλικίας πανηγύρισαν για την «απονομή δικαιοσύνης». Λένε πως ο αθλητισμός ενώνει τον κόσμο. Δίνει όμως και ευκαιρίες για ηθική δικαίωση. «Εσείς με τανκς, εμείς με τέρματα» το σύνθημα που ακουγόταν για ώρες στην πλατεία Wenceslas. Χαμόγελα, φιλιά, αγκαλιές, τραγούδια, χοροί. Και χωρίς μπύρα. Μέθυσαν από τις νίκες της Εθνικής Ομάδας του Χόκεϊ.  

Όλα αυτά μέχρι τη στιγμή που κάποιοι άρχισαν να ρίχνουν πέτρες στις βιτρίνες της Aeroflot, της Ρωσικής αεροπορικής εταιρείας. Η επέμβαση της αστυνομίας ανάγκασε πολλούς να εγκαταλείψουν την πλατεία. Ο συντάκτης του παρόντος έμεινε εκεί γιατί αυτό το συναίσθημα της δικαίωσης δεν το νιώθεις εύκολα, ούτε έχεις πολλές ευκαιρίες. Στην ίδια πλατεία που εφτά μήνες νωρίτερα περικυκλώναμε τα τανκς των Ρώσων και καλούσαμε τον Ivan να πάει σπίτι του, γιατί τον περιμένει η Natasha του. Έτσι, χωρίς όπλα και μολότοφ. 

     Ουδέν καλόν αμιγές κακού! Ναι, η αντίστροφη εκδοχή του γνωστού μας «ουδέν κακόν αμιγές καλού», γιατί αυτό συνέβη εκείνο το βράδυ στην καρδιά της Ευρώπης. Η απρόσμενη και χωρίς όρια χαρά και ενθουσιασμός, έφερε σε λίγους μήνες την «πολιτική αλλαγή» και την έναρξη της λεγόμενης ομαλοποίησης. Αλλαγή για τους Σοβιετικούς και την συντηρητική κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας σήμαινε απαλλαγή από τον λαοφιλή Πρόεδρο Ντούμπτσεκ και αντικατάσταση του από τον Γκούσταφ Χούσακ, πιστό υπηρέτη της Σοβιετικής Ένωσης για επιστροφή στην «κανονικότητα». 

     Με αυτό τον τρόπο, η χώρα έφθασε από τον «σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο», στο «σοσιαλισμό της χήνας», όπως αποκάλεσαν την νέα «κανονικότητα», χρησιμοποιώντας ένα λογοπαίγνιο με το επίθετο του Husak, του νέου Προέδρου. Husa στα τσέχικα σημαίνει χήνα! 

     Ακόμα και σήμερα ο συντάκτης των δυο αυτών σελίδων  θυμάται εκείνη τη λαοθάλασσα ενός έθνους που δύσκολα έβγαινε στους δρόμους, που δύσκολα επαναστατούσε, που πάντα ήταν υποταγμένο. Ήταν από τις λίγες φορές που το είχε ανάγκη να εκδηλωθεί ελεύθερα, να νιώσει ελεύθερα, έστω και για λίγες ώρες. Έστω κι αν το πλήρωσε ακριβά με άλλα 20 χρόνια καταπίεσης. 

     Ξανατόλμησε όμως το 1989, όταν με τη Βελούδινη Επανάσταση, μια ειρηνική επανάσταση χωρίς θύματα, κατάφερε να γκρεμίσει αυτό που ονομάστηκε υπαρκτός σοσιαλισμός, που δεν είχε ωστόσο καμιά σχέση με τα ιδεώδη του Μαρξ και του Ένγκελς. Vy nam tanky, my vam branky (εσείς με τανκς, εμείς με τέρματα), λοιπόν. Ο καθένας με ό,τι όπλο διαθέτει!

* Ένας πολίτης που προτιμά τα τέρματα.