Ο Κώστας Κωνσταντινίδης προβλέπει ότι επίκειται μια πιο δυναμική επιστροφή στην κινηματογραφική «κανονικότητα«.
Με τις κινηματογραφικές αίθουσες να παραμένουν κλειστές και τις νέες ταινίες να περιμένουν στα «συρτάρια», η διοργάνωση του φετινού Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογραφικές Μέρες – Κύπρος 2021 θα δώσει μέχρι και τις 24 Απριλίου μια βαθιά ανάσα στους σινεφίλ. Επιστρέφει μετά ένα χρόνο αισθητής απουσίας και κόντρα στις αντιξοότητες της πανδημίας προτείνει κορυφαίες ταινίες της πρόσφατης κινηματογραφικής παραγωγής. Με τον περιορισμό των 50 θέσεων, όσοι προλάβουν θα απολαύσουν ξανά τη μεγάλη οθόνη με φυσική παρουσία σε Λεμεσό και Λευκωσία. Οι υπόλοιποι έχουν την ευκαιρία να δουν τις ταινίες διαδικτυακά στην πλατφόρμα του Φεστιβάλ που εγκαινιάζεται online για πρώτη φορά φέτος. Ο ακαδημαϊκός, μέλος της τριμελούς Καλλιτεχνικής Επιτροπής του Φεστιβάλ που καταρτίζει το πρόγραμμα και τις παράλληλες εκδηλώσεις, δίνει το στίγμα της φετινής διοργάνωσης στη σκιά της μεγάλης δοκιμασίας που περνά ο κινηματογράφος και υπό το φως της βεβαιότητας ότι πάντα θα καταφέρνει να επιβιώνει.
– Ποιες είναι οι προσδοκίες των διοργανωτών από το φετινό Φεστιβάλ; Παρ’ όλες τις δυσκολίες που είχαμε ν’ αντιμετωπίσουμε, το φεστιβάλ παραμένει μια εκδήλωση η οποία στοχεύει στη συνεχή αναβάθμιση ανεξαρτήτως μεγέθους. Δεν έχει σημασία στο παρόν στάδιο αν δείχνουμε 20 ή 120 ταινίες. Aυτό που έχει σημασία είναι η διοργάνωση να συμβαδίζει με τις διεθνείς εξελίξεις και να προσφέρει σε θεατές και φιλοξενουμένους μια εμπειρία που δεν υστερεί ποιοτικά απ’ αυτήν που προσφέρουν άλλα διεθνή φεστιβάλ παρόμοιας εμβέλειας. Αυτό θεωρώ ότι το έχουμε πετύχει και αναμένουμε ότι η αποτελεσματικότητα του σχεδιασμού θα φανεί κι από τον τρόπο που το κοινό θα συμμετέχει στη φετινή διοργάνωση που είναι ομολογουμένως διαφορετική από άλλες, αλλά επίσης δεν διαφέρει από τον τρόπο που έχουν διαχειριστεί άλλα φεστιβάλ την κρίση της πανδημίας.
– Μπορεί να πετύχει στο ακέραιο τους σκοπούς του ή αντιμετωπίζεται ως μια διοργάνωση «έκτακτης ανάγκης»; Όποιος παρακολουθεί την εξέλιξη του φεστιβάλ μπορεί εύκολα να διαπιστώσει ότι διατηρείται ένα υψηλό επίπεδο επιλογής ταινιών, επομένως η διοργάνωση έχει ήδη πετύχει έναν από τους βασικούς της σκοπούς. Σίγουρα, ένα φεστιβάλ δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως τέτοιο όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα της δημιουργίας εορταστικού κλίματος με τη φυσική παρουσία των συντελεστών και του κόσμου. Παρόλα αυτά, αξιοσημείωτο είναι ότι το Τμήμα που απευθύνεται στους επαγγελματίες του κινηματογράφου και εγκαινιάστηκε διαδικτυακά πέρσι με την ονομασία «DOT on the map industry days» -και του οποίου ηγείται η Δανάη Στυλιανού- επιστρέφει πιο δυναμικά φέτος. Στη διάρκεια της τριήμερης διαδικτυακής δραστηριότητας του DOT, παραγωγοί, σκηνοθέτες και σεναριογράφοι από τις χώρες της Μεσογείου έχουν την ευκαιρία να διασυνδεθούν με επαγγελματίες του διεθνούς κινηματογραφικού χώρου, με στόχο τη συνεργασία σε επίπεδο χρηματοδότησης, ανάπτυξης και διανομής. Το «Dot on the map» πραγματοποιείται σε συνεργασία με τμήμα Αγοράς του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο του οποίου θα γίνει και μια παρουσίαση της ταινίας «Μήλα» του Χρήστου Νίκου ως μοντέλου επιτυχούς ευρωπαϊκής συμπαραγωγής.
– Ποια ήταν η µεγαλύτερη δυσκολία που αντιµετωπίσατε κατά την προετοιμασία; Ο σχεδιασμός τριών μορφών διεξαγωγής του φεστιβάλ κι αυτό γιατί έπρεπε να είμαστε προετοιμασμένοι για κάθε ενδεχόμενο. Τελικά, η μορφή διεξαγωγής είναι υβριδική, δηλαδή προβολές ταινιών στον φυσικό τους χώρο, την κινηματογραφική αίθουσα με παρουσία 50 θεατών, ενώ υπάρχει η δυνατότητα θέασης μέρους του προγράμματος μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας.
– Σας δυσκόλεψε η σύνθεση του προγράμματος φέτος; Συνήθως, η έναρξη της πρώτης προβολής είναι στις 18:00 κι αυτό γιατί το φεστιβάλ απευθύνεται κυρίως στους φίλους του σινεμά κι όχι σε επαγγελματίες. Τα λεγόμενα business festivals, τα οποία απευθύνονται κυρίως στους επαγγελματίες, ξεκινούν από το πρωί τις προβολές της ημέρας κάτι που δεν είναι εφικτό ακόμα στη δική μας περίπτωση. Λόγω των μέτρων έχουμε μετακινήσει την έναρξη της πρώτης προβολής νωρίτερα, δηλαδή στις 15:30 ή 16:00, αναλόγως της διάρκειας των απογευματινών ταινιών, ούτως ώστε το ημερήσιο πρόγραμμα να ολοκληρώνεται πριν τις 23:00. Η ανταπόκριση είναι ενθαρρυντική κι αυτό που αναμένουμε να δούμε με ενδιαφέρον είναι το πώς θα λειτουργήσει η διαδικτυακή εκδοχή, καθώς είναι η πρώτη φορά που το επιχειρούμε.
– Ποια θέση έχουν στο πρόγραμμα ταινίες που είναι πρωτότυπες και τολμούν να πειραματιστούν αισθητικά ή/και αφηγηματικά; Πρωταγωνιστική, βέβαια. Αλλά τα κριτήρια επιλογής δεν περιορίζονται μόνο στην αφηγηματική ή στιλιστική πρωτοτυπία. Η χώρα προέλευσης της ταινίας, η θεματολογία, το φύλο των δημιουργών, η σκηνοθετική συνέπεια ή εξέλιξη ενός μη πρωτοεμφανιζόμενου δημιουργού είναι στοιχεία τα οποία συζητούμε πριν καταλήξουμε στην τελική επιλογή. Συχνά, ενώ δεν είναι η αρχική επιδίωξη, η θεματολογία μπορεί να είναι κοινή κι έτυχε στο παρελθόν μέλη της διεθνούς κριτικής επιτροπής να μας ρωτήσουν αν επιλέγουμε ταινίες βάσει προκαθορισμένης θεματολογίας. Αυτό ίσως δείχνει ότι επικρατούν κάποιες τάσεις στο φεστιβαλικό κύκλωμα ή προτιμήσεις τοπικών κινηματογράφων οι οποίοι λειτουργούν ως μια μορφή αντίδρασης και αντίστασης σε καιρούς κρίσης. Οι δημιουργοί τέτοιων ταινιών συνήθως επιλέγουν να δώσουν φωνή σ’ αυτούς που βρίσκονται στην αθέατη πλευρά των γεγονότων κι ένας από τους λόγους που οι ταινίες αυτές είναι ενδιαφέρουσες και ιδιαίτερες, εκτός από τη θεματολογία, είναι η ικανότητα των δημιουργών να πουν πολλά με τα βασικά εκφραστικά εργαλεία του κινηματογραφικού μέσου.
– Έχετε ανιχνεύσει τις προθέσεις των σινεφίλ; Επειδή ακριβώς η αγορά εισιτηρίων για τις προβολές γίνεται μόνο διαδικτυακά έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθούμε τις αγορές των εισιτηρίων και ανεξαρτήτως του περιορισμού των θέσεων μάς χαροποιεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι οι θέσεις για ορισμένες ταινίες εξαντλήθηκαν πολύ νωρίς. Αυτό δείχνει ότι ανταποκριθήκαμε σε κάποιες από τις προσδοκίες των σινεφίλ κι ότι η μαγεία της μεγάλης οθόνης δεν μπορεί να αντικατασταθεί. Αν και οπωσδήποτε δεν είναι το ίδιο να βλέπει κάποιος κινηματογραφικά αριστουργήματα σε μικρότερη οθόνη, ελπίζουμε ότι ένας σημαντικός αριθμός θεατών θα είναι μαζί μας και διαδικτυακά.
– Θεωρείτε ανταγωνιστή σας τον καναπέ και το streaming; Όχι για τους εξής λόγους: Πρώτον, οι ταινίες που προβάλλονται στο φεστιβάλ δεν είναι ακόμα διαθέσιμες, τουλάχιστον εδώ στην Κύπρο, μέσω δημοφιλών υπηρεσιών streaming. Δεύτερον, γενικότερα το φεστιβάλ προωθεί μια εναλλακτική μορφή κινηματογράφου την οποία δεν συναντούμε συχνά σε πλατφόρμες που προωθούν περιεχόμενο που απευθύνεται στο ευρύ κοινό. Τρίτον, το streaming δεν πρέπει να θεωρείται ανταγωνιστής της κινηματογραφικής αίθουσας αλλά ένας ακόμη τρόπος διανομής μιας ταινίας αφού αυτή ολοκληρώσει τον κύκλο της στις αίθουσες. Τέλος, ενόσω τα κράτη επενδύουν στην ανάπτυξη των τεχνών -ανάμεσα σ’ αυτές κι ο κινηματογράφος- η ύπαρξη των φεστιβάλ είναι αναγκαία καθώς είναι το «σπίτι», έστω και προσωρινό, του κινηματογράφου τέχνης. Ακόμα και για τη βιομηχανία του Χόλυγουντ τα ευρωπαϊκά φεστιβάλ είναι χώροι ανακάλυψης ταλέντων και τάσεων. Δεν πρέπει να βλέπουμε τα φεστιβάλ μόνο ως χώρους θέασης, αλλά ως γιορτή, μια ευκαιρία δημιουργίας επαγγελματικών επαφών και γνωριμίας με μια άποψη που ίσως δεν συναντήσουμε ποτέ στην εμπορική αίθουσα ή σε υπηρεσία VOD/ streaming.
– Ο χώρος του arthouse σινεμά θα υποστεί ακόμη μεγαλύτερη ζημιά; Είναι γεγονός ότι το κόστος παραγωγής μιας ταινίας έχει αυξηθεί την περίοδο της πανδημίας. Μια καθυστέρηση στην έναρξη των γυρισμάτων ή μια διακοπή λόγω εμφάνισης κρούσματος, σίγουρα επιβαρύνει τον προϋπολογισμό οποιασδήποτε ταινίας. Η διεξαγωγή των φεστιβάλ έστω και διαδικτυακά είναι μια θετική εξέλιξη. Αυτή δεν είναι η ιδανική επιλογή εισόδου μιας νέας ταινίας στο φεστιβαλικό κύκλωμα και αρκετοί παραγωγοί επιλέγουν την οδό της αναμονής. Το γεγονός ότι κέντρα κινηματογράφου διεθνώς, όπως έχει συμβεί και στην Κύπρο, έχουν στηρίξει τους ανθρώπους του σινεμά με διάφορες δράσεις έχει βοηθήσει να δημιουργηθεί ένα κλίμα αλληλεγγύης και ενότητας, που πιστεύω ότι θα οδηγήσει σε μια πιο δυναμική επιστροφή στην κανονικότητα. Εκτός από τις δημοφιλείς υπηρεσίες streaming υπάρχουν κι άλλες οι οποίες ειδικεύονται στον arthouse κινηματογράφο, όπως για παράδειγμα η ελληνική streaming πλατφόρμα Cinobo. Αυτές λειτουργούν ως πυλώνας υποστήριξης και διάδοσης του arthouse κινηματογράφου.
– Ελλοχεύει το ενδεχόμενο η πανδημία και τα lockdown να οδηγήσουν σε πιο «εσωστρεφή» κινηματογραφικά πρότζεκτ, με πιο κλειστές «κεραίες» προς τον υπόλοιπο κόσμο; Tα lockdown δεν έχoυν εμποδίσει συνεργασίες μεταξύ ανθρώπων του σινεμά από διαφορετικές χώρες με στόχο τη δημιουργία ταινιών με μεγαλύτερη απήχηση. Έχουμε το πρόσφατο παράδειγμα της ολοκλήρωσης γυρισμάτων γαλλικής, γερμανικής και κυπριακής συμπαραγωγής εδώ στην Κύπρο εν μέσω πανδημίας. Υπάρχουν οι δυσκολίες, αλλά σε επίπεδο ανάπτυξης και προ-παραγωγής εξακολουθεί να προωθείται το μοντέλο της διεθνούς συνεργασίας και βάσει αυτής της λογικής λειτουργεί και το DOT on the map.
* Cyprus Film Days 2021, Λεμεσός, Θέατρο Ριάλτο, Λευκωσία, Ζήνα Παλλάς 16-24 Απριλίου, Αναλυτικό πρόγραμμα, εισιτήρια, διαδικτυακές προβολές: cyprusfilmdays.com
