Ξεκίνησε ως ένας λαοπρόβλητος ηγέτης που θα έφερνε αλλαγές στη χώρα του και από νωρίς άνοιξαν όλες οι πόρτες και στρώθηκαν για χάρη του κόκκινα χαλιά για να περάσει. Όλη η Ευρώπη μιλούσε με τα καλύτερα λόγια, πολλοί πίστεψαν ότι πρόκειται για έναν νέο μεγάλο ηγέτη, πρότυπο για όλα τα μουσουλμανικά κράτη ανά τα παγκόσμιο. Ακόμα και στη γειτονιά τους υπήρξαν πολλοί που πίστεψαν ότι θα έφερνε την αλλαγή και την ειρήνη.
Πριν από μερικές μέρες ο διάσημος Γάλλος συγγραφέας Ζακ Αταλί σε ανάρτησή του στο «τουίτερ» έστειλε ένα πολύ σαφές μήνυμα, το οποίο όλοι οφείλουν να αντιληφθούν. Τουλάχιστον στη δική του χώρα έχουν αντιληφθεί τι συμβαίνει στην Τουρκία. Έγραψε ο Ζακ Αταλί:
«Θα πρέπει να ακούσουμε τι λέει ο Ερντογάν, να τα λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη και να είμαστε έτοιμοι να δράσουμε, με κάθε μέσο. Εάν προκάτοχοί μας είχαν λάβει στα σοβαρά τις ομιλίες του Χίτλερ από το 1933 μέχρι το 1936, θα μπορούσαν να εμποδίσουν αυτό το τέρας από του να συγκεντρώσει τρόπους και μέσα προκειμένου να υλοποιήσει όσα είχε εξαγγείλει».
Είναι ίσως μια από τις πλέον ξεκάθαρες διατυπώσεις που έχουν γίνει μέχρι τώρα ως προς τα μηνύματα που εκπέμπει καθημερινά ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εναντίον των γειτονικών του χωρών και λαών, όπως και εναντίον άλλων κρατών που του ασκούν κριτική. Εμφανώς το πρόβλημα του Ερντογάν δεν είναι τοπικό και δεν αφορά μόνο εμάς εδώ στην Κύπρο και την Ελλάδα, αφορά το σύνολο των Ευρωπαίων.
Πηγαίνοντας πίσω στην ιστορία, με αφορμή την ανάρτηση Αταλί, θα δούμε πως και τη συγκεκριμένη περίοδο στην οποία αναφέρεται ο Γάλλος συγγραφέας στην Ευρώπη υπήρχαν ανάλογες προσεγγίσεις όπως και σήμερα με τον Ερντογάν. Στην αρχή πίστευαν ότι ήταν εσωτερικό θέμα της Γερμανίας, ότι έπρεπε να τα πηγαίνουν καλά μαζί τους και όλα θα είναι εντάξει.
Στη συνέχεια πίστεψαν κάποιοι ότι ήταν ένα μικρό περιφερειακό ζήτημα και μπορεί να είχε και δίκαιο όταν εισέβαλλε στην Πολωνία και την Τσεχοσλοβακία. Δεν αποκλείεται να υπήρχαν και τότε κάποια δημοσιεύματα που να αναδείκνυαν ότι οι επιθέσεις της χιτλερικής Γερμανίας μπορεί να ήταν δικαιολογημένες (όπως είναι και πρόσφατο δημοσίευμα των Financial Times για Τουρκία και ανατολική Μεσόγειο).
Η τακτική Ερντογάν έχει ελάχιστες διαφορές ως προς τη δημιουργία εντάσεων με γειτονικές χώρες προκειμένου να δικαιολογήσει μια επιθετική ενέργεια. Μήπως και ο Χίτλερ δεν υποστήριζε πως υπερασπιζόταν «τα δίκαια της Γερμανίας» και μήπως το τρίτο Ράιχ δεν ήταν παρά ένα όραμα κατάκτησης εδαφών;
Ο Ερντογάν μιλά κάθε μέρα για «το δίκαιο της Τουρκίας το οποίο θα υπερασπιστεί με κάθε μέσο» και έχει ως όνειρό του να δημιουργήσει μια νέα οθωμανική αυτοκρατορία. Θέλει να δει το δικό του ράιχ να υλοποιείται ξεκινώντας από τα βάθη της Ανατολής και φτάνοντας μέχρι τον Ατλαντικό.
Όπως και οι λαοί της Ευρώπης τη δεκαετία του ’30 έτσι και στη δική μας περιοχή, 90 χρόνια μετά, υπάρχουν ανάλογες τάσεις και προσεγγίσεις. Στο μεσοδιάστημα, πιστεύουμε, έχει συσσωρευθεί αρκετή σοφία από παθήματα και τραγωδίες. Γιατί μετά τον Χίτλερ ακολούθησαν αρκετοί άλλοι «ηγέτες» οι οποίοι είχαν εγκλιματίσει εναντίον των λαών τους και των γειτόνων τους. Στην ευρύτερη περιοχή μας, δεκαετίες τώρα εμφανιστεί ουκ ολίγοι «ηγέτες» που έδωσαν το δικό τους στίγμα.
Προηγήθηκαν πολλοί πριν από τον Ερντογάν και έδωσαν στην ανθρωπότητα πολλά αρνητικά παραδείγματα με εκατοντάδες θύματα. Είδαμε πολλές φορές «ηγέτες» όχι μόνο να απειλούν αλλά και να υλοποιούν τις απειλές τους εντός και εκτός των χωρών τους. Η διαφορά όμως ήταν πως στις πλείστες περιπτώσεις υπήρξε παγκόσμια αντίδραση.
Στην περίπτωση Ερντογάν καταγράφουμε μια επικίνδυνη ανοχή για τα όσα λέει. Μια ανοχή που παραπέμπει στην προσέγγιση των άλλων ευρωπαϊκών χωρών τη δεκαετία του ’30. Κι αν είναι κάτι που μας διδάσκει εκείνη η επικίνδυνη ανοχή που επέδειξαν κράτη και κυβερνήσεις είναι πως, ο εκ των υστέρων απολογισμός δεν απέτρεψε καμιά τραγωδία.
