Η κατά κοινή αποδοχή αύξηση της ταχύτητας της διαδικασίας του ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας και του κράτους, λόγω της Πανδημίας που προκάλεσε ο Covid-19, θα έχει την ανάλογη συνέχεια και κατά την επανεκκίνηση της Οικονομίας; Η πρόσφατη δημιουργία του Υφυπουργείου Έρευνας και Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής και ο διορισμός του Κυριάκου Κόκκινου του πρώην επικεφαλής επιστήμονα στην θέση αυτή,  είναι ένα σημαντικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση που δείχνει και την πολιτική βούληση από την πλευρά του κράτους, πριν ακόμη την «επίσκεψη» της πανδημίας. Αλλά, σημαντικό είναι και το πως ο ιδιωτικός τομέας από το δικό του «μετερίζι» κινείται ταχύτατα τα τελευταία χρόνια για την τεχνολογική του αναβάθμιση.

Πάντως, τα καταγραμμένα στοιχεία που αφορούν το πολύ κοντινό 2019 είναι απογοητευτικά, με την καθόλου τιμητική πέμπτη θέση από το τέλος, η κατάταξη της Κύπρου όσο αφορά τις επιδόσεις που καταγράφονται στο δείκτη DESI (Digital Economy and Society Index – Ψηφιακός Δείκτης Οικονομίας και Κοινωνίας), που έδωσε στη δημοσιότητα η Κομισιόν στις αρχές Ιουνίου. Η έρευνα αυτή αφορούσε την περίοδο πριν την πανδημία του Covid-19. Μια καθόλου κολακευτική θέση για μια χώρα που ένα σημαντικό κομμάτι του ΑΕΠ της είναι οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Προηγμένα drones με λειτουργία σμήνους από την Ελλάδα

Ειδικά για την Κύπρο, η έκθεση της Κομισιόν αναφέρει: «η Κύπρος κατατάσσεται 24η μεταξύ των 28 κρατών μελών της ΕΕ. Με βάση δεδομένα προ της πανδημίας, η Κύπρος έχει βελτιώσει τα αποτελέσματά της σε όλες τις παραμέτρους του δείκτη DESI, αν και η βαθμολογία της εξακολουθεί να είναι κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ». Στα θετικά, σχολιάζεται πως «η Κύπρος έχει σημειώσει τη μεγαλύτερη πρόοδο όσον αφορά τη συνδεσιμότητα και την χρήση του διαδικτύου και κατατάσσεται πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ στη διείσδυση κινητών ευρυζωνικών επικοινωνιών, αλλά αρκετά χαμηλότερα από αυτόν που αφορά τη διείσδυση ευρυζωνικών επικοινωνιών υψηλής ταχύτητας. Σχεδόν το ένα όγδοο των Κυπρίων δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ το διαδίκτυο, ενώ το ήμισυ του πληθυσμού δεν διαθέτει βασικές ψηφιακές δεξιότητες», αναφέρει.

 Παρά την αυξανόμενη ζήτηση στην αγορά εργασίας, η προσφορά ειδικών στον τομέα αυτό εξακολουθεί να υπολείπεται του μέσου όρου της ΕΕ.

 Η τρέχουσα «Ψηφιακή στρατηγική της Κύπρου», η οποία ξεκίνησε το 2012 και επικαιροποιήθηκε το 2015 και το 2018, συνάδει με τους στόχους και τα μέτρα που προτείνονται στο «ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη» και αναμένεται να συμβάλει ουσιαστικά στην οικονομική ανάπτυξη και στην παραγωγικότητα. Η στρατηγική εστιάζει στον ψηφιακό γραμματισμό για το σύνολο των επιχειρήσεων και των ανέργων, στη συμμετοχή όλων των πολιτών σε προγράμματα διά βίου μάθησης και στην προώθηση της ψηφιακής εκπαίδευσης με χρήση ΤΠΕ για την αναβάθμιση και τον μετασχηματισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός αποτελεί στοίχημα για την Πολιτεία. Ειδικότερα στη μετα-πανδημία εποχή, όπου η κυπριακή κοινωνία βίωσε όχι μόνο τις αδυναμίες που παρουσίαζε το υφιστάμενο σύστημα, αλλά και τις προοπτικές που διανοίγονται μπροστά μας από την αξιοποίηση της τεχνολογίας, επιζητώντας και απαιτώντας αποτελεσματικές λύσεις.

Ο Υφυπουργός Κυριάκος Κόκκινος δήλωσε ότι οι προκλήσεις είναι τεράστιες. Τόνισε πως, «με αποφασιστικότητα, συλλογικότητα και στοχευμένη δράση, και παραμένοντας πιστοί στην αποστολή μας για βελτίωση και συνεχή αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, εξυπηρέτησης και υπηρεσιών προς τους Κύπριους πολίτες και τις επιχειρήσεις, έχουμε ξεκινήσει το μακρύ αυτό ταξίδι, που ονομάζεται ψηφιακός μετασχηματισμός, και το οποίο αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για μία εύρωστη οικονομία και κοινωνία, ικανή να ανταποκριθεί στις συνεχώς αυξανόμενες και μεταβαλλόμενες ανάγκες και προκλήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η ίδια η σύσταση του Υφυπουργείου αποτελεί ξεκάθαρη ένδειξη της ισχυρής πολιτικής βούλησης για προώθηση μεταρρυθμίσεων. Αρχίζοντας από την ψηφιοποίηση κρατικών υπηρεσιών, την αναβάθμιση και χρήση νέων πληροφοριακών συστημάτων σε τμήματα και υπηρεσίες, και την ενίσχυση των επικοινωνιακών δομών, επιδιώκουμε τη ριζική αλλαγή του τρόπου λειτουργίας της κρατικής μηχανής, των συναλλαγών και της επικοινωνίας των πολιτών και των επιχειρήσεων με το δημόσιο. Τα οφέλη, πολλά. Ταχύτητα, ευελιξία, και ασφάλεια, μείωση διοικητικού φόρτου και κόστους, ενίσχυση αποδοτικότητας και παραγωγικότητας. Αλλά κυρίως, δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας μεταξύ κράτους και πολιτών, συνθηκών άνθησης της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, αλλά και ευνοϊκό περιβάλλον για προσέλκυση ξένων επενδύσεων.

Ο πραγματικός μετασχηματισμός, ωστόσο, συντελείται σε επίπεδο κοινωνίας. Πίσω από κάθε τεχνολογικό επίτευγμα, βρίσκονται καινοτόμες ιδέες που παράγονται από το ανθρώπινο μυαλό. Και αυτή την κουλτούρα που να προωθεί την καινοτόμο σκέψη και τη μετατροπή της σε προστιθέμενη αξία είναι που πρέπει να μεταδώσουμε σε όλο το φάσμα της κοινωνικής δομής. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν είναι ένα εγχείρημα με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης. Προϋποθέτει τη συνεχή εξέλιξη και συνεχή ανάδειξη νέων δυνατοτήτων, και βασίζεται στην ανάπτυξη μίας κοινωνίας της γνώσης, που να αποδέχεται, να στηρίζει, να επιζητεί και να προωθεί την αλλαγή σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο. Το εθνικό μας στοίχημα λοιπόν δεν είναι να αναπτύξουμε και να εφαρμόσουμε ψηφιακές λύσεις. Είναι να εφοδιάσουμε την κοινωνία, και κυρίως τους νέους, που αποτελούν και το μέλλον αυτού του τόπου, με τις απαραίτητες δεξιότητες και τον απαραίτητο τρόπο σκέψης, ούτως ώστε να διασφαλιστεί η συνέχεια του έργου που επιτελούμε τη στιγμή αυτή και η βιωσιμότητα του αναπτυξιακού μας μοντέλου».

Η ίδρυση του Υφυπουργείου έρευνας και καινοτομίας έφερε άλλο «αέρα» στην προσπάθεια για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας γενικά.  Ένα δυνατό σπρώξιμο για επιτάχυνση της όλης προσπάθειας ήταν και η επέλαση της πανδημίας του Covid – 19, που λόγω της κοινωνικής αποστασιοποίησης, της καραντίνας, αλλά και του καθολικού lockdown στην οικονομία ανάγκασε οικονομικούς φορείς αλλά και το κράτος να δημιουργήσουν ψηφιακά εργαλεία για υπερκέραση των προβλημάτων που προέκυψαν. Η τηλεργασία έγινε δίαυλος για να παραμείνουν εν ζωή αρκετοί τομείς της οικονομίας αν και στην Κύπρο οι όροι που την διέπουν δεν είναι θεσμοθετημένοι.

Η ανάγκη κατέδειξε ότι τελικά η Κύπρος δεν είναι και τόσο ψηφιακά «αγράμματη».  Η κρίση έφερε πολλές αλλαγές προς την κατεύθυνση αυτή και  τα ερωτήματα που προκύπτουν στην μετά covid-19 εποχή είναι:  τι θα κρατήσουμε από τις αλλαγές, τι θα εξελίξουμε και τι μας λείπει ώστε να δημιουργήσουμε τη βάση για ένα ολικό ψηφιακό μετασχηματισμό.

Ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός της Κύπρου είναι μεγαλόπνοο σχέδιο που στοχεύει στην ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών οριζόντια, σε όλες τις πτυχές και δράσεις της κρατικής μηχανής, του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ Μιχάλης Αντωνίου.

«Η ΟΕΒ έθεσε πριν χρόνια ως στόχο τον σχεδιασμό Ψηφιακής Στρατηγικής που θα αποτελεί το εφαλτήριο για την απογείωση της κυπριακής οικονομίας. Σε συνεργασία με τις επιχειρήσεις-μέλη μας από τους κλάδους Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών συστήσαμε Επιτροπή Καινοτομίας & Ψηφιακού Μετασχηματισμού και υποβάλαμε προτάσεις  για ψηφιοποίηση της Κυπριακής οικονομίας».

Πρόσθεσε χαρακτηριστικά πως αποδείχθηκε πολλές φορές στο παρελθόν ότι οι κρίσεις λειτουργούν ως «ιστορικοί επιταχυντές» για αξιοποίηση ευκαιριών και αναμόρφωση πολιτικών. Επίσης σημείωσε πως η πανδημία συνέπεσε με τη δημιουργία του Υφυπουργείου, γεγονός που συνέβαλε στη γρήγορη αντίδραση και ταχεία υιοθέτηση ψηφιακών εφαρμογών που εκκρεμούσαν για χρόνια.

Στον ίδιο τόνο και οι δηλώσεις του Γενικού Γραμματέα του ΚΕΒΕ Μάριου Τσιακκή ο οποίος σχολίασε πως, «ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους και κατ’ επέκταση της οικονομίας αποτελεί πάγιο και διαχρονικό αίτημα του ΚΕΒΕ. Στα πλαίσια αυτά ζητήσαμε και πετύχαμε πρόσφατα την εγκαθίδρυση του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής από το οποίο αναμένουμε πολλές πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση. Παράλληλα, αναλάβαμε την πρωτοβουλία μαζί με άλλους φορείς της χώρας και ετοιμάστηκε ολοκληρωμένη μελέτη για το θέμα του ψηφιακού μετασχηματισμού, την οποία καταθέσαμε στη Κυβέρνηση για αξιοποίηση».

Κατά τη γνώμη μας, σχολίασε ο γενικός διευθυντής του ΚΕΒΕ, χωρίς τον ψηφιακό μετασχηματισμό, η Κύπρος δεν μπορεί να πετύχει τους στόχους της ούτε στην οικονομία, ούτε σε άλλους τομείς. «Η χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας και γενικά ο ψηφιακός μετασχηματισμός διευρύνει τις δυνατότητες της οικονομίας, ενισχύει την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και υπηρεσιών μας, μειώνει το κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων και εξυπηρέτησης των πολιτών και γενικά αυξάνει τις προοπτικές ανάπτυξης».

Επίσης ο γ.γ. του ΚΕΒΕ εκτιμά ότι οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει ή σχεδιάζει να αναλάβει η κυβέρνηση είναι προς την ορθή κατεύθυνση και το  ΚΕΒΕ θα στηρίξει αυτή την προσπάθεια. Σημείωσε πως «το ότι μπορούμε να το πετύχουμε είναι βέβαιο, αλλά θα διαφανεί και από την ταχύτητα που προχώρησαν κάποια θέματα κατά την διάρκεια της κρίσης, όταν οι συνθήκες το επέβαλαν».

Ηλεκτρονική Υπογραφή και η ψηφιοποίηση του Εμπορίου

Επίσης προωθείται η εφαρμογή χρήσης της εγκεκριμένης ηλεκτρονικής υπογραφής, με διάρκεια ενός έτους από το Υφυπουργείο. Ολοκληρωμένο αυτό το εργαλείο αναμένεται να εφαρμοστεί περί τα τέλη του χρόνου, με τη θέσπιση των απαραίτητων νομοθετικών ρυθμίσεων, οπόταν και θα τεθεί στη διάθεση των πολιτών η ολοκληρωμένη ηλεκτρονική ταυτότητα, με διάρκεια τρία χρόνια και με δικαίωμα ανανέωσης.  Στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου, η Κυβέρνηση, μέσω του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, προχώρησε στην υπογραφή Μνημονίου Συναντίληψης με τον Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου, με στόχο τη δημιουργία συνεργειών για τη διευκόλυνση και διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και παροχή υπηρεσιών στον τραπεζικό τομέα. Ο τραπεζικός τομέας μετά την υπογραφή του σχετικού Μνημονίου προχωρεί σε σχεδιασμό αξιοποίησης των νέων εργαλείων και μάλιστα στο εγγύς μέλλον.

Η εισαγωγή της Ηλεκτρονικής Υπογραφής στην Κύπρο θα επιφέρει σημαντικές μειώσεις στο διοικητικό κόστος του δημοσίου και των επιχειρήσεων, σημειώνει, ο Γιώργος Τζιωρτζής, Εκτελεστικός Διευθυντής  της Διεύθυνσης Πληροφορικής και Ψηφιακής Μεταμόρφωσης, Τράπεζας Κύπρου. Με την Ηλεκτρονική Υπογραφή  θα μπορούμε χωρίς φυσική παρουσία να υπογράφουμε διάφορες συναλλαγές και έγγραφα με το δημόσιο αλλά και συμφωνίες, έγγραφα, τιμολόγια, αιτήσεις και να πραγματοποιούμε κάθε είδους ηλεκτρονική συναλλαγή και με τον ιδιωτικό τομέα, εξηγεί. Όσον αφορά την ασφάλεια στην χρήση της, επισημαίνει ότι εκδίδουν την εγκεκριμένη ηλεκτρονική υπογραφή σύμφωνα με τα σχετικά πρότυπα που έχουν καθοριστεί σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Πάντως φορείς από όλο το φάσμα της οικονομίας και του κράτους τονίζουν ότι επιβάλλεται η ψηφιοποίηση σε αρκετούς τομείς και ότι είναι μέσα στους άμεσους σχεδιασμούς τους προωθητικές ενέργειες προ αυτήν την κατεύθυνση. Σε πρόσφατες δηλώσεις του, ο Υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας Γιώργος Λακκοτρύπης τόνισε ότι η ψηφιοποίηση αρχίζει εκ των έσω – το υπουργείο προωθεί σε συνεργασία με το υφυπουργείο Καινοτομίας, την ψηφιοποίηση αρχείων, μητρώων αδειών κ.τ.λ που επηρεάζουν τη βιομηχανία, μέσα από την κυβερνητική πύλη “Αριάδνη”.  Παράλληλα, ετοιμάζεται σχέδιο χορηγιών για ψηφιακή αναβάθμιση και μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, το οποίο θα καλύπτει δαπάνες για υποδομές (π.χ. καλωδίωση με σκοπό τη διασύνδεση στο διαδίκτυο σε πολύ υψηλές ταχύτητες (≥100Mbps), εξοπλισμό, υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους, ηλεκτρονικό εμπόριο και άλλες ψηφιακές τεχνολογίες και εφαρμογές.

ΤΡΕΧΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΙΩΤΕΣ

Ούτε ο ιδιωτικός τομέας μένει με τα χέρια διπλωμένα. Μεγάλοι οργανισμοί όπως οι τράπεζες, οι ασφαλίστηκες εταιρείες κ.τ.λ. δημιουργούν εργαλεία και προσπαθούν να εκπαιδεύσουν τους πελάτες τους να τα χειρίζονται, προσφέροντας ταυτόχρονα και ολοκληρωμένα πακέτα για ηλεκτρονική εξυπηρέτηση τους.

Αρκετές μεγάλες, αλλά και μικρές εταιρείες του λιανικού εμπορίου κατά την διάρκεια της καραντίνας  στραφήκαν στη λύση του ηλεκτρονικού εμπορίου δημιουργώντας τα γνωστά e-shops για εξυπηρέτηση των πελατών τους.

Χαρακτηριστικά ο γ.δ. της ΟΕΒ σημείωσε πως «αντικαταστήσαμε τα ταξίδια και τις συναντήσεις με τις τηλεδιασκέψεις, την παρουσία στο γραφείο με την τηλεργασία και τα ψώνια στα καταστήματα με το online shopping. Οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν λόγω της πανδημίας, οδήγησαν τον ιδιωτικό τομέα και την κοινωνία στην αξιοποίηση των λύσεων που παρέχονται από την ψηφιακή τεχνολογία. Για πρώτη φορά ίσως, καταλάβαμε την πραγματική σημασία που έχουν οι ψηλές ταχύτητες σύνδεσης στο ίντερνετ, οι εφαρμογές τηλεδιασκέψεων, η αποθήκευση και διαχείριση των αρχείων μας στο cloud (υπολογιστικό νέφος) και η διεκπεραίωση συναλλαγών με ηλεκτρονική υπογραφή. Παρά τις ελλείψεις που διαπιστώσαμε στο διάστημα αυτό, κατορθώσαμε να αντιδράσουμε και να αντιμετωπίσουμε σε μεγάλο βαθμό τις προκλήσεις που εμφανίστηκαν ενώπιον μας. Διδαχθήκαμε ότι σημαντικοί παράγοντες επιτυχίας για τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή είναι η απλοποίηση των διαδικασιών, οι υψηλές ταχύτητες, η ορθή αξιοποίηση των κατάλληλων τεχνολογιών  και η ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων. Η ΟΕΒ θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις και να συνεισφέρει στην καλλιέργεια ψηφιακής κουλτούρας, έτσι ώστε να μπορέσει η χώρα μας να ανταγωνίζεται αποτελεσματικά στο νέο παγκόσμιο ψηφιακό περιβάλλον. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός αποτελεί μονόδρομο».

Από την πλευρά του, ο κ. Τσακκής σημείωσε πως «βλέποντας τις μεγάλες ανεπτυγμένες χώρες παρατηρούμε ότι επενδύουν τεράστια κεφάλαια στα ψηφιακά εργαλεία, γιατί μέσω τους επιτυγχάνουν καλύτερες επιδόσεις σ’ όλους τους τομείς». Για τη μικρή και εξωστρεφή οικονομία της Κύπρου, εξήγησε, ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι μονόδρομος, αφού μπορεί να συμβάλει και στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων στους νέους τομείς της έρευνας, της τεχνολογίας και της καινοτομίας. «Ως χώρα υπηρεσιών οφείλουμε να δώσουμε τη μέγιστη σημασία σ’ αυτό τον τομέα για να ενισχύσουμε υφιστάμενους τομείς αλλά και να βοηθήσουμε την ανάπτυξη τομέων, όπως η παιδεία, η ιατρική, η ναυτιλία, ο τουρισμός και άλλοι. Η Κύπρος και ειδικά η οικονομία της πρέπει να συγχρονιστεί με τις τελευταίες εξελίξεις στην τεχνολογία. Μόνο, έτσι θα αντιμετωπίσουμε υφιστάμενα προβλήματα και θα αξιοποιήσουμε νέες ευκαιρίες. Δυστυχώς, το αύριο δεν μπορεί να περιμένει…».

Η κοινωνία και γενικά ο οικονομικός κόσμος έδειξαν σχετικά καλά και γρήγορα αντανακλαστικά στο να επιμορφωθούν ψηφιακά έστω και εξ’ ανάγκης. Αυτό που απομένει είναι ο δρόμος που ουσιαστικά  άνοιξε η πανδημία, να παραμένει ανοιχτός και για τη συνέχεια και ο πολυπόθητος ψηφιακός μετασχηματισμός να μην επιστρέψει σε βηματισμό «χελώνας».