Του Χρίστου Μαξούλη*
Μου ζητήθηκε να εκφέρω την άποψη μου σχετικά με την επιβολή ορίου στη δυναμικότητα (μέγεθος) φωτοβολταϊκού (φ/β) που μπορεί κάποιος να εγκαταστήσει στη στέγη του.
Ας κάνουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή στα μοντέλα που αξιοποιήσαμε ως τώρα για τοποθέτηση φ/β στη στέγη μιας κατοικίας.
Τα πρώτα χρόνια εφαρμοζόταν το fit in tariff. Εγκαθιστούσες φ/β στη στέγη και η κατανάλωση σου ήταν τελείως ξεχωριστή από την παραγωγή σου, δηλαδή την ενέργεια που διοχέτευες στο δίκτυο. Ό,τι κατανάλωνες το χρεωνόσουν με βάση τις εκάστοτε διατιμήσεις και λάμβανες αποζημίωση ένα συμφωνημένο ποσό για κάθε κιλοβατώρα που διοχέτευες στο δίκτυο. Είναι γνωστό πως ο ηλεκτρισμός δεν έχει τα τυπικά χαρακτηριστικά άλλων προϊόντων (η αποθήκευση του είναι ιδιαίτερα δαπανηρή κοκ). Συνεπώς, έχει μεγάλη σημασία και αξία ο συγχρονισμός της παραγωγής με την κατανάλωση του σε μια κατοικία.
Ως βήμα προόδου, από το fit in tariff πήγαμε στο Net metering. Στο Net metering γίνεται συμψηφισμός κατανάλωσης ενέργειας από την κατοικία και παραγωγή ενέργειας από το φ/β στη στέγη ανά συγκεκριμένη περίοδο, π.χ 12 μήνες. Υπάρχει η δυνατότητα πίστωσης περίσσειας (παραγωγή μείον κατανάλωση) ενέργειας που διοχέτευσες στο δίκτυο. Εάν σε αυτό το χρονικό διάστημα (φαίνεται πως σου δίνεται ακόμη ένα περιθώριο για την επόμενη περίοδο τιμολόγησης) δεν καταναλώσεις την ενέργεια αυτή, τότε η «κατάσταση» σου μηδενίζει. Δηλαδή, δεν αποζημιώνεσαι χρηματικά για τυχόν περίσσεια ενέργεια που δεν κατανάλωσες εντός της περιόδου αυτής, παρόλο που τη διοχέτευσες στο δίκτυο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Φωτοβολταϊκά σε όλες τις στέγες για απεξάρτηση από Ρωσία
Από το Net metering πήγαμε στο Net billing, το οποίο είναι πιο ορθολογικό και δίκαιο σύστημα. Τα πράγματα είναι παρόμοια, με τη διαφορά ότι ο συμψηφισμός γίνεται επί της αξίας/κόστους της ενέργειας και όχι επί της ενέργειας κάθε αυτής. Δηλαδή συμψηφίζονται ευρώ και όχι κιλοβατώρες. Και εδώ δεν αποζημιώνεσαι με χρήματα για τυχόν θετικό υπόλοιπο χρηματικής αξίας με το πέρας της περιόδου που καθορίστηκε. Εδώ να πούμε πως και στις δύο περιπτώσεις πληρώνεις τέλος δικτύου, ανάλογα με τη χρήση που του κάνεις.
Το όριο στη δυναμικότητα
Στα τελευταία σχέδια έχει επιβληθεί όριο στη δυναμικότητα φ/β που θα εγκαταστήσεις. Η ετήσια παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια από το φ/β σύστημα που θα εγκατασταθεί δεν θα ξεπερνά το 90% (συζητείται ή ήδη έχει γίνει 100%) της ετήσιας κατανάλωσης ηλεκτρισμού του υποστατικού που θα εξυπηρετεί. Εάν η οικοδομή είναι υφιστάμενη, βασίζεσαι στην κατανάλωση των προηγούμενων ετών. Εάν είναι νεόδμητη, βασίζεσαι σε υπολογισμούς.
Τα θέματα τα οποία έχουν απασχολήσει την κοινή γνώμη τους τελευταίους μήνες είναι δύο. Πρώτον, η προσέγγιση ότι δεν θα αποζημιωθείς για πλεόνασμα ενέργειας (παραγωγή μείον κατανάλωση) που διοχέτευσες στο δίκτυο και το δεύτερο, το όριο στο μέγεθος φωτοβολταικού.
Πρόκειται για ένα σύνθετο θέμα και είχα ακούσει επιχειρηματολογία και υπέρ και κατά. Συνεπώς ζήτησα βοήθεια και άποψη από ειδικότερους από μένα. Σε σχέση με το ζήτημα της αποζημίωσης, σημειώθηκε πως αν θα είσαι παραγωγός στην νέα αγορά και θα έχεις οικονομικό όφελος από αυτή τη δραστηριότητα, οφείλεις να τηρείς και τις υποχρεώσεις του παραγωγού. Για να είμαστε ειλικρινείς και η ΕΕ, η οποία από το 2002 έχει αναβαθμίσει σταδιακά αλλά φιλόδοξα τις απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης κτηρίων, έχει θέσει τον μελλοντικό πήχη στα κτήρια μηδενικών εκπομπών CO2. Δηλαδή, καλά θερμομονωμένα κτήρια, τα οποία θα ικανοποιούν τις χαμηλές ενεργειακές τους ανάγκες εξ ολοκλήρου από ανανεώσιμες και όχι κτήρια παραγωγούς ενέργειας. Αυτή η προσέγγιση με βρίσκει σύμφωνο.
Σε ό,τι αφορά το δεύτερο ερώτημα, δηλαδή αυτό του πλαφόν στο μέγεθος, ο Καθηγητής μου στο ΑΠΘ, με ειδίκευση στην Ενεργειακή Πολιτική και τα Ενεργειακά Συστήματα, μου απάντησε:
«Εξαρτάται, ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση, πού θες να πας (δηλαδή έχεις μακροπρόθεσμο ενεργειακό σχεδιασμό, ο οποίος να είναι λεπτομερής) και τι είναι αυτό που θες να εξυπηρετήσεις». Εδώ να σημειωθεί πως ο μακροπρόθεσμος λεπτομερής ενεργειακός σχεδιασμός δεν είναι το δυνατό μας σημείο.
Τα δεδομένα και οι στόχοι
Ας σταχυολογήσουμε δεδομένα και στοχεύσεις:
– παρόλο που το έχω δει και ως προεκλογική εξαγγελία, από το 2020 μέσω του Κτηρίου με Σχεδόν Μηδενική Κατανάλωση Ενέργειας υπάρχει οιωνεί υποχρέωση εγκατάστασης φ/β σε όλα νεόδμητα κτήρια, εκτός και εάν υπάρχουν τεχνικοί περιορισμοί
– ένα μεγάλο ποσοστό υφιστάμενων κτηρίων όμως, χρήζει ενεργειακής αναβάθμισης, περιλαμβάνομενης και της τοποθέτησης φ/β στη στέγη του
– έχουμε ένα ηλεκτρικό δίκτυο, το οποίο σε συγκεκριμένα γεωγραφικά σημεία δεν είναι μακριά από τα επίπεδα κορεσμού. Συνεπώς, αν αφήσουμε ανεξέλεγκτη την εγκατάσταση φ/β στις στέγες είναι ορατός ο κίνδυνος σε κάποιες περιοχές να απαγορεύουμε (ή να καθυστερούμε) εξ ανάγκης την τοποθέτηση μικρού φ/β σε νεόδμητη οικοδομή, παρόλο που τούτο είναι υποχρέωση από τη νομοθεσία (ή και σε υφιστάμενη που θα τύχει ενεργειακής αναβάθμισης).
Εδώ να ανοίξουμε μια παρένθεση και να πούμε για την ευθύνη της ΑΗΚ, η οποία στην προσπάθεια της να προστατεύσει την ΑΗΚ παραγωγή ουδέποτε (τουλάχιστον μέχρι πρότινος) είδε τα φ/β στέγης ως μέρος της λύσης, αλλά τα έβλεπε ως απειλή. Συνεπώς, κατηγορείται ότι δεν προχώρησε στην αναβάθμιση του δικτύου έγκαιρα. Φυσικά η απειλή τελικά είναι άλλη, αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα.
– αρχίσαμε να βλέπουμε φαινόμενα ενεργειακής φτώχειας, τα οποία πλέον θα είναι όλο και συχνότερα.
Πέραν των πιο πάνω συχνά ο προμηθευτής/ εγκαταστάτης, χωρίς τον περιορισμό, μπαίνει στον πειρασμό να πωλήσει μεγαλύτερης δυναμικότητας (και ακριβότερο) σύστημα από αυτό που ικανοποιεί τις ανάγκες της κατοικίας. Συνεπώς. υπό μια οπτική ο περιορισμός στο μέγεθος προστατεύει τον μέσο αγοραστή.
Στη αντίπερα όχθη, τίθενται θέματα μελλοντικών αναγκών, μεγαλύτερης ελευθερίας στην κατανάλωση ηλεκτρισμού, αγοράς ηλεκτρικού οχήματος, αλλαγής συστήματος θέρμανσης λέβητα με αντλία θερμότητας, αλλαγή στη σύνθεση του νοικοκυριού, συντομότερης επίτευξης συνθηκών ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρισμού, κοκ.
Πριν πω την άποψη μου, σημειώνω πως ως υποστηρικτής του Energy Efficiency First δεν συμφωνώ με την προσέγγιση «θέλω να είμαι ενεργειακά σπάταλος», «βάζω ένα υπερδιαστασιολογημένο φ/β και τελειώσαμε».
Με βάση όλα τα πιο πάνω, θεωρώ την υφιστάμενη προσέγγιση (με την αύξηση στο ποσοστό κάλυψης), δηλαδή να σου επιτρέπεται να τοποθετείς φ/β για κάλυψη 100% των δικών σου αναγκών και εκτός και εάν στοιχειοθετήσεις μεγαλύτερη ανάγκη, ως ικανοποιητική. Αν υπάρχει κάπου πρόβλημα είναι στους ανθρώπους και στην καχυποψία αυτών που θα δώσουν την παρέκκλιση. Αυτό όμως λύνεται με καλύτερη διοίκηση / διεύθυνση και όχι με χαλαρώσεις στις ρυθμίσεις. Άλλωστε δεν μπορείς να νομοθετήσεις ή να καθορίσεις απαιτήσεις στη βάση θεωρητικών μελλοντικών σεναρίων ή στη βάση της εξαίρεσης του γενικού κανόνα, όταν υπάρχουν τόσα μειονεκτήματα.
Ικανοποιητική η σημερινή προσέγγιση
Πριν πω την άποψη μου, σημειώνω πως ως υποστηρικτής του Energy Efficiency First δεν συμφωνώ με την προσέγγιση «θέλω να είμαι ενεργειακά σπάταλος», «βάζω ένα υπερδιαστασιολογημένο φ/β και τελειώσαμε».
Με βάση όλα τα πιο πάνω, θεωρώ την υφιστάμενη προσέγγιση (με την αύξηση στο ποσοστό κάλυψης), δηλαδή να σου επιτρέπεται να τοποθετείς φ/β για κάλυψη 100% των δικών σου αναγκών και εκτός και εάν στοιχειοθετήσεις μεγαλύτερη ανάγκη, ως ικανοποιητική. Αν υπάρχει κάπου πρόβλημα είναι στους ανθρώπους και στην καχυποψία αυτών που θα δώσουν την παρέκκλιση. Αυτό όμως λύνεται με καλύτερη διοίκηση / διεύθυνση και όχι με χαλαρώσεις στις ρυθμίσεις. Άλλωστε δεν μπορείς να νομοθετήσεις ή να καθορίσεις απαιτήσεις στη βάση θεωρητικών μελλοντικών σεναρίων ή στη βάση της εξαίρεσης του γενικού κανόνα, όταν υπάρχουν τόσα μειονεκτήματα.
Αν ήμουν στη θέση της Πολιτείας…
Με δεδομένο ότι η προσέγγιση που ακολουθείται σήμερα ή και η βελτιωμένη έκδοση της είναι ικανοποιητική, στη θέση της Πολιτείας θα επικεντρωνόμουν:
– στην άμεση αναβάθμιση του δικτύου ηλεκτρισμού
– στην περαιτέρω απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης (κυρίως την άδεια οικοδομής) και σύνδεσης των φ/β συστημάτων με το δίκτυο
– στη ουσιαστική μείωση του χρόνου για τη διεκπεραίωση των αιτήσεων σύνδεσης
– στην περαιτέρω στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών για την εγκατάσταση έστω και μικρού συστήματος, ως μέτρο καταπολέμησης της ενεργειακής φτώχειας
– στην προώθηση του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων προς όφελος των κατοίκων της ενεργειακής κοινότητας και ως πρόσθετο μέτρο καταπολέμησης της ενεργειακής φτώχειας, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί στην Κύπρο.
* Μηχανολόγος Μηχανικός
Dipl Eng, MBA
(Οι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές)
