Καταγράφουν αυτή την περίοδο τους δημοσιονομικούς κινδύνους με τους οποίους πιθανόν να βρεθούν αντιμέτωπα το 2023 τα υπουργεία, τα υφυπουργεία, οι κρατικές οντότητες και οι Αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης. Πρόκειται για δημοσιονομικούς κινδύνους οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία, να προκαλέσουν δημοσιονομική εκτροπή και να βάλουν σε περιπέτειες το κράτος.

Οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι θα περιληφθούν στη Έκθεση Δημοσιονομικών Κινδύνων, γι’ αυτό όλοι οι φορείς της κρατικής μηχανής θα πρέπει να αποστείλουν όλα τα στοιχεία που απαιτούνται μέχρι τα μέσα Ιουλίου στο Υπουργείο Οικονομικών. Βάσει του νόμου περί Δημοσιονομικής Ευθύνης και Δημοσιονομικού Πλαισίου, η Έκθεση Δημοσιονομικών Κινδύνων υποβάλλεται κάθε χρόνο από τον υπουργό Οικονομικών, μαζί με τον κρατικό προϋπολογισμό, όταν αυτός κατατίθεται στη Βουλή. Μετά την καταγραφή και κατάθεση των δημοσιονομικών κινδύνων, το Υπουργείο Οικονομικών θα τους αξιολογήσει έτσι ώστε να ετοιμάσει σχέδιο αντιμετώπισής τους.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

Οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι προέρχονται από διάφορες πηγές, όπως είναι ενδεχόμενες υποχρεώσεις, εγγυήσεις, δάνεια, δικαστικές αποφάσεις, αλλαγή μακροοικονομικών μεγεθών.

Για τα υπουργεία και τα υφυπουργεία, οι κίνδυνοι σχετίζονται κυρίως με αγωγές που καταχωρούνται είτε από εργοδοτουμένους στο δημόσιο είτε από τρίτους, οι οποίοι συμβάλλονται με το δημόσιο. Τα υπουργεία και τα υφυπουργεία θα πρέπει να καταγράψουν τους δυνητικούς κινδύνους σε διαφορετικούς καταλόγους, έτσι ώστε να προχωρήσει το υπουργείο στον απαιτούμενο σχεδιασμό.

Συγκεκριμένα, στον πρώτο πίνακα τα υπουργεία και τα υφυπουργεία θα πρέπει να καταγράψουν τις αγωγές που προέρχονται από τρίτους που συμβάλλονται με το δημόσιο, δηλαδή, δημόσιες συμβάσεις. Στον δεύτερο πίνακα θα καταγραφούν οι αγωγές που καταχωρούνται από τους εργοδοτουμένους στο δημόσιο. Εξάλλου, σε τρίτο πίνακα θα πρέπει να καταγραφούν οι κίνδυνοι οι οποίοι πιθανόν να έχουν αρνητική οικονομική επίπτωση και σχετίζονται με τις επιπτώσεις από την πανδημία του κορωνοϊού και με τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο. Σε τέταρτο πίνακα θα πρέπει να καταγραφούν οι πιθανοί κίνδυνοι που προέρχονται από Ειδικά Ταμεία.

Σε εγκύκλιό του, το Υπουργείο Οικονομικών σημειώνει πως η αξιολόγηση των δημοσιονομικών κινδύνων θα πρέπει να είναι ο κεντρικός πυρήνας της στρατηγικής διαχείρισης του κάθε υπουργειου/υφυπουργείου και θα πρέπει παρακολουθούνται, να προσεγγίζονται μεθοδικά και σε συνεχή βάση, έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται. Παράλληλα, τονίζει πως το επίκεντρο της καλής διαχείρισης είναι η αναγνώριση και ο χειρισμός των κινδύνων έγκαιρα και αποτελεσματικά, αξιολογώντας ταυτόχρονα όλες τις εναλλακτικές επιλογές.

Οι πιθανοί σκόπελοι για τους δήμους

Όσον αφορά τις Αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι σχετίζονται με αγωγές που καταχωρούνται είτε από εργοδοτούμενους σε δήμο, είτε από τρίτους, οι οποίοι συμβάλλονται με τις τοπικές αρχές για εκτέλεση διαφόρων συμβάσεων. Επίσης, σχετίζονται με χρεώστες και πιστωτές, ενώ ιδιαίτερο ρίσκο παρουσιάζουν οι οφειλές πέραν των 90 ημερών. Επιπρόσθετα, αφορούν χρηματοπιστωτικούς κινδύνους που προέρχονται από μη εξυπηρετούμενα δάνεια και καθυστερήσεις αποπληρωμών.

Παράλληλα, οι κίνδυνοι αφορούν τις ψηλές ανελαστικές δαπάνες και τα πραγματικά μειωμένα έσοδα σε σχέση με τα εκτιμημένα. Αξίζει να σημειωθεί πως οι δήμοι θα πρέπει να καταγράψουν τους δημοσιονομικούς κινδύνους σε επτά διαφορετικούς πίνακες, για να μπορούν να αξιολογηθούν με κάθε λεπτομέρεια από το αρμόδιο υπουργείο. Στους σχετικούς πίνακες θα πρέπει να καταχωρηθούν οι αγωγές, οι χρεώστες, οι πιστωτές, οι οφειλές πέραν των 90 ημερών, οι οικονομικές καταστάσεις υλοποίησης του προϋπολογισμού, τα εγγυημένα δάνεια που αποπληρώνει ο κάθε δήμος, καθώς και τα δάνεια για τα οποία καταβάλλει δόσεις το κράτος. Τέλος, θα πρέπει να καταγραφούν ο οικονομικός αντίκτυπος που έχουν σε κάθε δήμο η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η πανδημία.

Όπως τονίζει σε εγκύκλιό του το Υπουργείο Οικονομικών, πέραν των οικονομικών στοιχείων που θα πρέπει να υποβληθούν για την ετοιμασία της Έκθεσης Δημοσιονομικών Κινδύνων, ο κάθε δήμος θα πρέπει να αναλύει σε μεγαλύτερο βάθος τόσο τους δημοσιονομικούς, όσο και τους άλλους κινδύνους. Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, το επίκεντρο της καλής διαχείρισης είναι η αναγνώριση και ο χειρισμός των κινδύνων έγκαιρα και αποτελεσματικά, για την επίτευξη των στόχων του κάθε δήμου. Υποδεικνύει, επίσης, πως η αξιολόγηση ξεκινά από τους αρχικούς σχεδιασμούς, έτσι ώστε να επισημαίνονται οι τομείς που χρειάζονται περισσότερη προσοχή, για να είναι δυνατή η πιο άμεση και γρήγορη αντιμετώπιση των κινδύνων.

Εξάλλου, βάσει της στρατηγικής που ακολουθεί το αρμόδιο υπουργείο, ο κάθε δήμος θα πρέπει να ενημερώνει το Δημοτικό του Συμβούλιο σε τακτά χρονικά διαστήματα για τους πιο σημαντικούς κινδύνους που αντιμετωπίζει, τις πιθανές επιπτώσεις, καθώς και για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για μετριασμό των κινδύνων. Καταλήγοντας, το Υπουργείο Οικονομικών στην εγκύκλιό του υπογραμμίζει πως η αναγνώριση και ο μετριασμός του κινδύνου αποτελούν μέρος της ευθύνης του κάθε Δημοτικού Συμβουλίου. Στη συνέχεια, το Δημοτικό Συμβούλιο θα πρέπει να ενημερώνει σε τακτά χρονικά διαστήματα το Υπουργείο Εσωτερικών για τους κινδύνους και τις επιπτώσεις που έχουν στον δήμο, στην οικονομία και στην κοινωνία, καθώς και για τα μέτρα που λήφθηκαν για μετριασμό του κινδύνου.

Κρατικές οντότητες και επιχειρήσεις

Οι οντότητες της γενικής κυβέρνησης, οι κρατικές επιχειρήσεις και οργανισμοί αντιμετωπίζουν τους ίδιους κινδύνους με τους δήμους. Θα πρέπει να καταγράψουν σε διαφορετικούς πίνακες τις οικονομικές τους καταστάσεις, τον βαθμό υλοποίησης του προϋπολογισμού του 2021, τις υποχρεώσεις δανεισμού, τους κινδύνους από δικαστικές αποφάσεις, κλπ. Όπως τονίζει το Υπουργείο Οικονομικών στην εγκύκλιό του, η Έκθεση Κινδύνου από τις συγκεκριμένες οντότητες αποτελεί ξεχωριστή έκθεση από αυτή των δημοσιονομικών κινδύνων. Υπογραμμίζει, επίσης, πως με την καταγραφή των κινδύνων εντοπίζονται, παρακολουθούνται και προσεγγίζονται μεθοδικά και σε συνεχή βάση ώστε να ελαχιστοποιούνται.

Προσοχή στα έξοδα συστήνει το αρμόδιο υπουργείο

Λόγω της ρευστής κατάστασης, εξαιτίας της πανδημίας και του Ουκρανικού, το αρμόδιο Υπουργείο, με αφορμή την ετοιμασία του κρατικού προϋπολογισμού για το 2023, είχε καλέσει τα υπουργεία, υφυπουργεία, δήμους και ημικρατικούς οργανισμούς να συμμορφωθούν και να τηρήσουν τις ανώτατες οροφές δαπανών, όπως έχουν καθοριστεί από το Υπουργικό Συμβούλιο, για να αποφευχθεί ο κίνδυνος δημοσιονομικού εκτροχιασμού. Μάλιστα, είχε προειδοποιήσει πως στην περίπτωση που οι προϋπολογισμοί των υπουργείων, ανεξάρτητων αρχών και κυβερνητικών τμημάτων υπερβαίνουν τις οροφές δαπανών που έχουν τεθεί βάσει του νόμου περί Δημοσιονομικής Ευθύνης, το υπουργείο θα αναπροσαρμόζει τις δαπάνες στο όριο που τέθηκε. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των εσόδων και τους δημοσιονομικούς στόχους, του χρόνου το συνολικό ανώτατο όριο δαπανών για την κεντρική κυβέρνηση (εξαιρουμένης της Βουλής) καθορίζεται στα €8.39 δισ., το 2024 το ποσό αυξάνεται στα €8.53 δισ. και το 2025 οι δαπάνες ανεβαίνουν στα €8.62 δισ. Καταλήγοντας, σημείωσε πως, παρά τις δυσκολίες που προκύπτουν, η μακροοικονομική σταθερότητα, η διατήρηση υγιών δημόσιων οικονομικών, η ανταγωνιστικότητα και η ανθεκτικότητα της κυπριακής οικονομίας συνεχίζουν να αποτελούν βασικές επιδιώξεις της κυβέρνησης, με στόχο τη δημιουργία συνθηκών ευημερίας και προόδου στην Κύπρο.