Όσοι ασχολούνται με τον τουρισμό γνωρίζουν τον Μιχάλη Δημοσθένους. Έχει για χρόνια εργαστεί στη βιομηχανία και σήμερα εργάζεται ως εμπειρογνώμονας του τουρισμού και σύμβουλος τουριστικών επιχειρήσεων. Μιλώντας στον «Φ», εξηγεί πώς το πρόβλημα της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού, που ταλαιπωρεί τον κλάδο, δεν είναι σημερινό, αν και παραδέχεται πως χρόνο με το χρόνο γίνεται πιο έντονο.

Υποστηρίζει πως αυτό οφείλεται στην έλλειψη ενδιαφέροντος των Κυπρίων για τα τουριστικά επαγγέλματα, ρίχνοντας ευθύνη στο σύνολο της βιομηχανίας. Σύμφωνα με τον κ. Δημοσθένους, η έλλειψη Κυπρίων για στελέχωση της τουριστικής βιομηχανίας αποτελεί στην ουσία πλήγμα για τον κυπριακό τουρισμό και αφαιρεί, όπως τονίζει, βασικά όπλα να επουλώσει ο κλάδος τις πληγές του και να ανασάνει. Στη συνέντευξή του, ο κ. Δημοσθένους τονίζει την ανάγκη επιμόρφωσης όλων όσων ασχολούνται με τον τουρισμό αλλά και την ανάγκη πιστοποίησης των υπαλλήλων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ήρθε για να μείνει στην Κύπρο η Royal Caribbean

Πού πιστεύετε ότι οφείλεται το οξύ κατά τους ξενοδόχους πρόβλημα της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού στον τουριστικό τομέα;

Το θέμα έλλειψης προσωπικού στην τουριστική βιομηχανία το επισήμανα από το 2008. Σήμερα φαντάζει πολύ πιο έντονο και καυτό. Στο οικονομικό φόρουμ που διοργάνωσε το Υπουργείο Οικονομικών στο Χίλτον, επι Χαρίλαου Σταυράκη, ανάφερα τα εξής: Υπάρχει έλλειψη εξεύρεσης καταρτισμένου προσωπικού, κανείς όμως από την επίσημη πλευρά δεν ασχολήθηκε με το συγκεκριμένο θέμα μέχρι σήμερα και κάθε χρόνο το πρόβλημα μεγαλώνει.

Σημειώνω εδώ, ότι ένας από τους βασικούς λόγους έλλειψης Κυπρίων εργαζομένων είναι γιατί ορισμένοι εργοδότες δεν υλοποιούν τις εργασιακές συμβάσεις και προσφέρουν ατομικά εργασιακά συμβόλαια, ιδιαίτερα σε αλλοδαπούς και έτσι οι Κύπριοι αποθαρρύνονται να συνεχίσουν στο τουριστικό επάγγελμα. Με αυτά τα δεδομένα, οι Κύπριοι εργαζόμενοι που έχουν τις γνώσεις, τη γλώσσα, την κουλτούρα, την τοπική ιστορία και τα ήθη και έθιμα του τόπου μας δεν ελκύονται στο τουριστικό επάγγελμα. Επιπρόσθετα, για τον Κύπριο που διαμένει μόνιμα στην Κύπρο το τουριστικό επάγγελμα έγινε εποχιακό, διότι 70% των τουριστικών επιχειρήσεων μας, ιδιαίτερα από το 2012 και εντεύθεν, πηγαίνουν σε χειμερινή αναστολή και χειμερία νάρκη. Σήμερα που στην τουριστική βιομηχανία δυστυχώς έχουν αποκοπεί και τα επιδόματα COVID 19 από τον Οκτώβριο 2021, η κατάσταση είναι ακόμα πιο δύσκολη. Με αυτά τα δεδομένα, οι Κύπριοι αποθαρρύνονται να ακολουθήσουν το τουριστικό επάγγελμα. Σπρώχνονται να εξεύρουν άλλα επαγγέλματα, πιο μόνιμα και με περισσότερες προοπτικές ανέλιξης. Αφού το να πηγαίνεις στο ανεργιακό για έξι μήνες δεν είναι και η καλύτερη λύση για διατήρηση της επαγγελματικής εργοδότησης του οποιουδήποτε που αγαπά και θέλει να κάνει καριέρα στο ξενοδοχειακό επάγγελμα. Ήδη, σήμερα, ορισμένα ξενοδοχεία της Αμμοχώστου έχουν πρόβλημα να βρουν προσωπικό και ίσως μερικά να μην ανοίξουν με τη νέα τουριστική περίοδο, που θα είναι ό,τι χειρότερο για τη διαφημιστική προσπάθεια του Υφυπουργείου Τουρισμού.

Η πανδημία τραυμάτισε σοβαρά την τουριστική βιομηχανία και τις επιπτώσεις τις πληρώνουν οι επιχειρηματίες αλλά πολύ περισσότερο το υπαλληλικό προσωπικό. Ελλοχεύουν κίνδυνοι κατά την άποψη σας, σε περίπτωση που συνεχιστεί το πρόβλημα και η έλλειψη ενδιαφέροντος των Κυπρίων προς τα ξενοδοχειακά επαγγέλματα;

Ο κίνδυνος είναι ήδη ορατός. Το πρόβλημα μεγαλώνει χρόνο με τον χρόνο στην τουριστική βιομηχανία, αφού οι Κύπριοι δεν επιδιώκουν να ενταχθούν επαγγελματικά σε αυτή τη βιομηχανία. Φαίνεται καθαρά πως, με τη μείωση Κυπρίων στη βιομηχανία, οι επισκέπτες στερούνται της παραδοσιακής κυπριακής φιλοξενίας. Οι διάφοροι ξένοι υπάλληλοι έρχονται να εργαστούν για μια περιορισμένη χρονική περίοδο, χωρίς κανένα επαγγελματικό ενθουσιασμό, ενώ οι περισσότεροι δεν έχουν χρόνο να επιμορφωθούν και να αφοσιωθούν στα καθήκοντα τους. Άρα ο πελάτης δεν τυγχάνει σωστής επαγγελματικής εξυπηρέτησης και τότε δεν επανέρχεται στη χώρα μας και η διαφήμιση του προϊόντος μας χωλαίνει. Είναι γι’ αυτό που επείγει να διορθώσουμε τη βάση των υπηρεσιών μας.

Πόσο σημαντική είναι κατά τη γνώμη σας η εμπλοκή των Κυπρίων στα τουριστικά επαγγέλματα ως προς τη συνολική εικόνα που δίνει το κυπριακό τουριστικό προϊόν;

Ο ξένος τουρίστας επιδιώκει και θέλει να γνωρίσει υπαλλήλους από τη χώρα που επισκέπτεται. Ο επισκέπτης ενδιαφέρεται να μάθει για την ιστορία και τον πολιτισμό μας. Επίσης, ενδιαφέρεται να επισκεφτεί αρχαιολογικούς χώρους αλλά και χώρους ψυχαγωγίας. Η απουσία τέτοιων γνώσεων από τους υπαλλήλους αποτελεί μειονέκτημα για την τουριστική βιομηχανία. Η έλλειψη ντόπιων εργατικών χεριών στην τουριστική βιομηχανία πληγώνει, έτσι, πιο πολύ την ήδη τραυματισμένη τουριστική βιομηχανία. Της αφαιρεί βασικά όπλα να επουλώσει τις πληγές της για να ανασάνει και να επανέλθει στις παλιές δόξες των προηγούμενων χρόνων.

Το ΑΞΙΚ θα μπορούσε να κάνει περισσότερα για την αντιμετώπιση της κατάστασης όσον αφορά τις ανάγκες της τουριστικής βιομηχανίας σε ανθρώπινο δυναμικό;

Στην παρέμβαση μου στο τότε συνέδριο, το 2008, είχα αναφερθεί για το μεγάλο λάθος που έγινε όταν λήφθηκε η απόφαση το ΙΞΕΤ να κλείσει, στο οποίο είχαμε Κύπριους μαθητές που τύγχαναν εκπαίδευσης στην Τραπεζοκομία, Μπαρ, Υποδοχή, Οροφοκομία, Μαγειρική. Μαθητές που μετά την αποφοίτησή τους επάνδρωναν την τουριστική βιομηχανία μας, με τις τότε εργασιακές συμβάσεις. Τώρα, με τη νέα δομή του ΑΞΙΚ, οι σπουδαστές συμπληρώνουν επιμόρφωση στη μαγειρική και σε θέματα διεύθυνσης στην τουριστική βιομηχανία, για να γίνουν όμως διευθυντές ξενοδοχείων ή να εργαστούν σε συναφή διοικητικά καθήκοντα, μετά και από παρακολούθηση κι άλλης εκπαίδευσης. Άρα το ΑΞΙΚ δεν μας βοηθά αρκετά για να έχουμε δικούς μας υπαλλήλους στα άλλα τμήματα της ξενοδοχειακής βιομηχανίας, όπως έπραττε στο παρελθόν το ΙΞΕΤ – το Ινστιτούτου Ξενοδοχειακών και Επισιτιστικών Τεχνών, πριν μετεξελιχθεί.

Σωστές οι κινήσεις του Υφυπουργείου Τουρισμού

Πώς βλέπετε την προσπάθεια του Υφυπουργείου Τουρισμού να εμπλέξει στην ουσία όλη την κοινωνία με τον τουρισμό, ιδιαίτερα στα ορεινά και στην ύπαιθρο;

Το υφυπουργείο προσπαθεί στο μέτρο των δυνατοτήτων του και καλά κάνει. Οι διάφορες δράσεις θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος της εποχικότητας και του συστήματος του All inclusive. Είναι άξιες αναφοράς οι δράσεις με τις αυθεντικές εμπειρίες και τα χριστουγεννιάτικα χωριά. Καλή ιδέα τα χριστουγεννιάτικα χωριά, αλλά δεν είχαμε και τον εξωτερικό τουρίστα να τα επισκεφτεί, διότι δεν είχαμε αρκετό χειμερινό τουρισμό. Η ορεινή Κύπρος θέλει, όμως, νέες εξολοκλήρου ξενοδοχειακές μονάδες. Οι μονάδες στα ορεινά σήμερα είναι πεπαλαιωμένες. Τώρα άρχισαν κάποιες ξενοδοχειακές μονάδες να χτίζονται. Μια τέτοια, με 14 μάλιστα σουίτες, αναμένεται να ανοίξει τις πύλες της τον Ιούνιο. Πρέπει επίσης η επαγγελματικότητα των υπαλλήλων σε ουσιώδη επιμόρφωση να καθιερωθεί και να εφαρμοστεί. Οι ιδιοκτήτες τουριστικών επιχειρήσεων και οι υπάλληλοί τους πρέπει να τύχουν ειδικής επιμόρφωσης σε θέματα Τουριστικής Συνείδησης, Παραδοσιακής Φιλοξενίας, Γνωριμία της τουριστικής και πολιτιστικής Κύπρου, Επαγγελματικής Συμπεριφοράς, Επαγγελματικά καθήκοντα όλων των τμημάτων, όπως και σερβιρίσματος του κρασιού και Ασφάλειας και Υγείας.

Τι μπορούμε και πρέπει να αλλάξουμε στην τουριστική βιομηχανία

Ασχολείστε χρόνια με τον τουρισμό. Ποιες πιστεύετε ότι είναι σήμερα οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας;

Η ανάγκη επιμόρφωσης όλων αυτών που υπηρετούν την τουριστική βιομηχανία. Η επιμόρφωση και η κατάρτιση είναι αναγκαία για όλους τους εμπλεκόμενους στη βιομηχανία του τουρισμού. Εμπλεκόμενοι στα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια, τα τουριστικά καταλύμματα, τα αγροτουριστικά καταλύματα, στις επαύλεις, οι οδηγοί ταξί, οι οδηγοί λεωφορείων, εργαζόμενοι στα γραφεία ενοικιάσεως αυτοκινήτων, στα μουσεία, οι τροχονόμοι, οι αστυνομικοί, οι ναυαγοσώστες, όλοι όσοι εμπλέκονται με τον τουρισμό πρέπει να επιμορφωθούν.

Πρέπει, επίσης, εδώ και τώρα να καθιερώσουμε την τουριστική πολιτική της βιομηχανίας με νομοσχέδια αυστηρής εφαρμογής των προνοιών τους. Επιπρόσθετα να καθιερωθούν πολύ σύντομα οι κατηγοριοποιήσεις των ξενοδοχείων και, το τελευταίο, οι πιστοποιήσεις των υπαλλήλων στα επαγγελματικά προσόντα της τουριστικής βιομηχανίας να καθιερωθούν με σχετικό νομοσχέδιο.

Αυτό θα μπορούσε να καταστεί και σημείο προβολής της χώρας μας, ότι το προσωπικό μας στην τουριστική βιομηχανία είναι καταρτισμένο. Ποτέ δεν προβάλαμε τον επαγγελματισμό του ανθρώπινου παράγοντα, ώστε ο επισκέπτης τουρίστας να γνωρίζει ότι θα τύχει άψογης εξυπηρέτησης.

Άλλα σημαντικά σημεία που επιβάλλεται να εξεταστούν για την αποτελεσματική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της Κύπρου είναι και τα εξής: ο εκσυγχρονισμός επισιτιστικών μονάδων και τουριστικών επιχειρήσεων, ο καθορισμός ανώτατης τιμής πώλησης στα είδη πρώτης ανάγκης, η επίλυση του προβλήματος ηχορύπανσης και καθαριότητας, η ανάπτυξη χειμερινού και εναλλακτικού τουρισμού: Αγροτουρισμός, Περιπατητικός Τουρισμός, Αθλητικός Τουρισμός, Γαμήλιος Τουρισμός, Γαστρονομικός Τουρισμός, Ιατρικός Τουρισμός, Οινολογικός Τουρισμός, Περιβαλλοντικός Τουρισμός, Πτηνολογικός Τουρισμός, Αλιευτικός Τουρισμός, Τουρισμός Μεταποίησης, Τουρισμός Ευεξίας, Τουρισμός Ιστορίας και πολιτισμού, Συνεδριακός Τουρισμός, Τουρισμός Όπερας και εκδηλώσεων θρησκευτικού περιεχομένου, Οικοτουρισμός, Γαστρονομικός, κ.α.. Κι ακόμα, η προώθηση νέων έργων υποδομής σε κοινότητες και πόλεις, που βοηθούν την επισκεψιμότητα τους, όπως κοινόχρηστα αποχωρητήρια, η φροντίδα της σήμανσης δρόμων σε τουριστικές περιοχές και σε περιοχές ιστορικού ενδιαφέροντος, οι σωστές και λειτουργικές εγκαταστάσεις στις παραλίες, όπως ντους, αποδυτήρια, αποχωρητήρια και προσβάσεις σε ανθρώπους με ειδικές ανάγκες, η αναβάθμιση της συντήρησης και καθαριότητας των κοινόχρηστων αποχωρητηρίων στις πόλεις, η κατασκευή αποχωρητηρίων στους αυτοκινητόδρομους, η δημιουργία ταχύρρυθμων σχολών κατάρτισης προσωπικού από την τοπική κοινωνία. Κατά τη χειμερινή περίοδο, όλοι οι υπάλληλοι που ευρίσκονται στο ανεργιακό να τυγχάνουν ταχύρρυθμης κατάρτισης επιπρόσθετων γνώσεων σε ουσιώδη μαθήματα κατάρτισης.

Καταλήγοντας, οι υπάλληλοι στην τουριστική βιομηχανία πρέπει να μιλούν και άλλες ξένες γλώσσες. Όχι μόνο αγγλικά και λίγα ρωσικά. Έπρεπε να είχαμε περισσότερους γερμανόφωνους και γαλλόφωνους υπαλλήλους. Η Κρήτη, επειδή οι περισσότεροι υπάλληλοι στην τουριστική βιομηχανία μιλούν γερμανικά, δέχεται πέραν του ενός εκατομμυρίου αφίξεις από τη Γερμανία κάθε χρόνο.