Οι ψυχολόγοι λένε πως το παιδί θα πρέπει να επιβραβεύεται ως ενθάρρυνση στο να κάνει πράγματα, στο να αλλάξει συμπεριφορά ή για να συνεχίσει με τον ίδιο θετικό τρόπο. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει μία λεπτή γραμμή ανάμεσα στην επιβράβευση και τη δωροδοκία. Αν, για παράδειγμα, το παιδί κάνει φασαρία και ο γονιός του υπόσχεται παγωτό, αν κάτσει φρόνιμα, τότε αυτό είναι δωροδοκία και επιβράβευση της κακής συμπεριφοράς. Το παιδί μαθαίνει ότι γκρινιάζοντας και κάνοντας φασαρία, κερδίζει παγωτά. Γι’ αυτό, εκτός από την επιβράβευση υπάρχει κι η οριοθέτηση κι η πειθαρχία. 

Στον ενήλικα τι αποτέλεσμα έχει η επιβράβευση/ δωροδοκία; Τι μαθαίνει όταν πρέπει να πάρει δωράκια για να κάνει αυτό που, σύμφωνα με την κοινή λογική, οφείλει να κάνει; Ενδεχομένως την απάντηση θα τη δούμε στην πράξη σε πολύ λίγα χρόνια. 

Ο σύγχρονος άνθρωπος είχε ήδη την τάση να ιδιωτεύει χωρίς κανένα ενδιαφέρον για τα κοινά και καμία συναίσθηση περί συλλογικής ευθύνης. Με την πανδημία, μια κατάσταση που αρχικά έμοιαζε τόσο συλλογική που δεν είχε παρά να ενώσει την ανθρωπότητα και να την οδηγήσει σε κοινή συμπόρευση, πετυχαίνει, εν πολλοίς και με διάφορους τρόπους, το αντίθετο. 

Οι κοινωνίες είναι δομημένες με τρόπο που να λειτουργούν παρέχοντας στους πολίτες δικαιώματα αλλά απαιτώντας και από αυτούς να εκπληρώνουν υποχρεώσεις. Αν επαφίετο στη θέλησή μας να πάμε, για παράδειγμα, σχολείο, ενδεχομένως πολλοί να επιλέγαμε να μην στείλουμε τα παιδιά μας κρίνοντας πως είναι χαμένος χρόνος ή πως μπορούμε να τους προσφέρουμε καλύτερη εκπαίδευση. Τα πιο πολλά αγόρια σαφώς και θα επέλεγαν να αξιοποιήσουν τον χρόνο της στρατιωτικής θητείας με άλλο τρόπο. Δεν θα βάζαμε ζώνη στο αυτοκίνητο γιατί μας πιέζει, δεν θα φορούσαμε κράνος στη μηχανή γιατί μας ενοχλεί, δεν θα σταματούσαμε στο κόκκινο για να μην χάνουμε χρόνο, δεν θα στεκόμασταν σε καμιά ουρά, δεν θα πληρώναμε τους μισούς, ίσως και όλους, τους φόρους από όσους πληρώνουμε, δεν θα καταβάλλαμε κοινωνικές ασφαλίσεις, αλλά θα απολαμβάναμε τα εισοδήματα μας στην ολότητα τους… Πολλά δεν θα κάναμε, πολλά δεν μας εκφράζουν από αυτά που κάνουμε, για πολλά έχουμε άποψη και για κάμποσα άλλα πειστήκαμε πως είναι για το καλό το δικό μας ή το γενικό. 

Για το εμβόλιο δεν ξέρω αν μας παίρνει ο χρόνος να πειστούμε πως είναι για το καλό μας και πως έχουμε υποχρέωση απέναντι στον εαυτό μας και στην κοινωνία. Αλλά και πάλι, να επιστρατεύονται δωροκουπόνια, επιχορηγημένες διακοπές και πενθήμερες από το στράτευμα; 

[email protected]