Πετρίδης: Οικονομία πολέμου με ύφεση πέραν του 10% του ΑΕΠ

Οι ταμειακές ροές του κράτους έχουν ήδη μειωθεί αισθητά και τον Απρίλιο η κατάσταση θα είναι πολύ χειρότερη, αναφέρει σε συνέντευξή του στον «Φ» ο υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης. Θα πρέπει να παρομοιάσουμε την υφιστάμενη κατάσταση με την οικονομία σε συνθήκες πολέμου. Σε μια «οικονομία πολέμου» όλοι οι πόροι, οι οικονομικές δυνάμεις, επιστρατεύονται και κινητοποιούνται στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων του πολέμου. Τα δημόσια οικονομικά και το δημόσιο χρέος είναι δεδομένο ότι θα επιβαρυνθούν, σημειώνει ο υπουργός. «Η διάρκεια και η έκβαση του πολέμου θα καθορίσουν τα μακροοικονομικά μεγέθη. Η ύφεση όμως θα είναι βαθιά, πιθανόν πέραν του 10% του ΑΕΠ», αναφέρει χαρακτηριστικά ο υπουργός.
 

Η Κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ένα πακέτο στήριξης που είναι συνδυασμός δημοσιονομικών και χρηματοοικονομικών μέτρων. Θα ακολουθήσει και δεύτερο πακέτο και πότε να αναμένουμε εξαγγελίες;

 

Η Κυβέρνηση προχώρησε άμεσα στη λήψη μέτρων. Ήμασταν από τις πρώτες χώρες που ανακοίνωσαν τόσο άμεσα μέτρα, τόσο δημοσιονομικής, όσο και χρηματοδοτικής υφής. Το πακέτο στήριξης των εισοδημάτων αποτελεί το πιο μεγάλο μέρος του πακέτου δημοσιονομικού περιεχομένου. Στόχος είναι να επεκταθεί έστω και αναθεωρημένο για να καλύψει όλη τη διάρκεια του «παγώματος» της οικονομία, σύμφωνα πάντα με τις δυνατότητές μας σ’ αυτήν τη δύσκολη περίοδο με όλη την αβεβαιότητα που τη διέπει. 
 

Πόσο αντέχουν τα οικονομικά του κράτους να στηρίζει εργαζόμενους και επιχειρήσεις; Υπάρχουν πλεονάσματα;

 

Πρέπει όλοι να έχουμε υπόψη ότι μιλάμε για μια πολύ βαθιά ύφεση. Μία ύφεση η οποία έχει και ένα πρωτοφανές χαρακτηριστικό σε παγκόσμιο επίπεδο: ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος της οικονομίας δεν παράγει. Όταν η οικονομία δεν παράγει τότε το κράτος δεν έχει έσοδα. Όταν δεν έχει έσοδα δεν μπορεί να στηρίξει επαρκώς. Και σας διαβεβαιώνω ότι τα πλεονάσματα σε καμία χώρα δεν επαρκούν για να στηρίξουν την οικονομία σε ένα τέτοιο βάθος χρόνου όπως υπολογίζεται σήμερα με το εύρος που προσλαμβάνει η πανδημία. Απειλούνται με κατάρρευση πολλές οικονομίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αφού η Ευρώπη είναι το επίκεντρο της πανδημίας. Ορθά, η προτεραιότητά μας είναι η δημόσια υγεία, είναι να σώσουμε ζωές. Για να το καταφέρουμε αυτό πρέπει να θέσουμε σε χειμερία νάρκη ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας με σοβαρότατες οικονομικές επιπτώσεις. Υπάρχουν φυσικά περιορισμοί μέχρι πότε το όποιο κράτος μπορεί να στηρίζει μία οικονομία που δεν παράγει, αφού το ίδιο δεν μπορεί να υποκαταστήσει την οικονομική παραγωγή. Το πόσο συνεπείς είμαστε στην τήρηση των περιοριστικών μέτρων θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό και τις οικονομικές επιπτώσεις και πόσο επαρκώς ή γρήγορα μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε. Η μη συμμόρφωση θα οδηγήσει τόσο σε οικονομική καταστροφή όσο και σε αρνητικές  επιπτώσεις στη δημόσια υγεία.
 

Το υπουργείο Οικονομικών εκ των πραγμάτων θα προχωρήσει σε δανεισμό για να ανταπεξέλθει. Σε τι ποσό στοχεύετε; Είναι εφικτή μία έξοδος στις αγορές αυτό το διάστημα;

 

Μελετούμε υπεύθυνα όλα τα μέσα τα οποία μας προσφέρονται και τα οποία είναι εφικτά για εξασφάλιση επιπλέον ρευστότητας. Από την πρώτη στιγμή τόνισα ότι το κράτος θα απορροφήσει στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τους κραδασμούς στην πραγματική οικονομία μέσω και του δημοσίου χρέους. Αυτό συνεπάγεται με δανεισμό. Αλλά επαναλαμβάνω. Στο υφιστάμενο διεθνές περιβάλλον αβεβαιότητας τα πράγματα είναι δύσκολα. Και αυτό δεν γίνεται πλήρως κατανοητό δυστυχώς από όλους. Δεν έχουμε τη δυνατότητα που έχει για παράδειγμα η Γερμανία ή οι άλλες χώρες. Ας μην ξεχνάμε ότι μόλις πριν κάποια χρόνια είχαμε μια μεγάλη οικονομική κρίση και ήμασταν για πολύ καιρό αποκλεισμένοι από τις αγορές. Η σωστή πολιτική που ακολουθήσαμε, παρά την κριτική -και πραγματικά διερωτώμαι πού θα στέκαμε σήμερα αν δεν ακολουθείτο αυτή η πολιτική- μας έδωσε πολλές αναβαθμίσεις για να έχουμε κάποια πρόσβαση στις αγορές από τις οποίες ήδη εξασφαλίσαμε το μαξιλαράκι της ρευστότητας που έχουμε σήμερα. Ωστόσο, αυτό δεν μας έκανε άτρωτους. Οι δυνατότητές μας δεν είναι απεριόριστες και με τυχόν λανθασμένες αποφάσεις απλώς για να κάνουμε όλα αυτά τα οποία ζητούν κάποια κόμματα, τα οποία είτε δεν έχουν επίγνωση της κατάστασης είτε προτάσσουν ανεφάρμοστες προτάσεις, η χώρα θα χρεοκοπήσει. 
 

Παρακολουθείτε κάθε μέρα τις ταμειακές ροές του κράτους. Με τα μέχρι τώρα δεδομένα ποια είναι η εικόνα των εσόδων και ειδικά μετά τα μέτρα προσωρινής αναστολής εργασιών, τα οποία πάγωσαν πολλούς τομείς της αγοράς;

 

Οι ταμειακές ροές του κράτους έχουν ήδη μειωθεί αισθητά. Υπήρχε για παράδειγμα μεγάλη μείωση εσόδων τον Μάρτιο παρά το ότι είχε πληρωθεί το ΦΠΑ και δεν είχαν ακόμη τεθεί σε εφαρμογή όλα τα περιοριστικά μέτρα που εφαρμόζονται σήμερα, το πρώτο δεκαπενθήμερο του Μάρτη. Τον Απρίλιο η κατάσταση όσον αφορά τις ταμειακές ροές θα είναι πολύ χειρότερη. Είναι για αυτό που και την όποια επιπλέον ρευστότητα τη χρειαζόμαστε για να διασφαλίσουμε ότι θα συνεχίσουμε να λειτουργούμε πληρώνοντας συντάξεις, επιδόματα, κ.λπ. και με βάση και τις υφιστάμενές μας υποχρεώσεις.
 

 

Θα πρέπει να παρομοιάσουμε την υφιστάμενη κατάσταση με την οικονομία σε συνθήκες πολέμου. Σε μια «οικονομία πολέμου» όλοι οι πόροι, οι οικονομικές δυνάμεις, επιστρατεύονται και κινητοποιούνται στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων του πολέμου. Τα δημόσια οικονομικά και το δημόσιο χρέος είναι δεδομένο ότι θα επιβαρυνθούν. Ο στόχος μας τώρα δεν είναι να περιορίσουμε τη δημοσιονομική επίπτωση η οποία είναι αναπόφευκτη, αλλά να διασφαλίσουμε και τη ρευστότητα, η οποία θα φέρει αυτή την επίπτωση. Την ανεργία προσπαθούμε να την περιορίσουμε στο μεγαλύτερο δυνατό μέσω των προγραμμάτων δημοσιονομικής στήριξης των εισοδημάτων που συνδέονται με τις μη απολύσεις. Είναι όμως η διάρκεια και η έκβαση του «πολέμου» που θα καθορίσουν τα μακροοικονομικά μεγέθη. Η ύφεση όμως θα είναι βαθιά, πιθανόν πέραν του 10% του ΑΕΠ.
 

Να γίνονται ευέλικτοι χειρισμοί
 

 

Πιστεύω ότι είναι εφικτό αλλά και πάλι εξαρτάται από την περίοδο που το κράτος θα μπορεί να αναπληρώνει τα εισοδήματα. Τα σχέδια που επεξεργαστήκαμε με την υπουργό Εργασίας Ζέτα Αιμιλιανίδου είναι καλά επεξεργασμένα. Τόσο το σχέδιο στήριξης των μισθών όσο και το σχέδιο δανειοδότησης, τα οποία είναι συνδεδεμένα. Κατά την άποψή μου είναι από τα καλύτερα στην Ευρώπη και η πλειονότητα των επιχειρήσεων θα ανταποκριθεί. Πιστεύω επίσης ότι με δεδομένα αυτά τα σχέδια, αν προβούν σε απολύσεις τότε θα καθυστερήσουν πολύ περισσότερο και τη δική τους ανάκαμψη.
Σε μια περίοδο που τα έσοδα του κράτους μειώνονται, οι δαπάνες παραμένουν ανοδικές, λόγω του κρατικού μισθολογίου. Το υπουργείο θα επανεξετάσει το θέμα παγώματος αναδρομικών αυξήσεων στους δημοσίους υπαλλήλους που δίνονται από πέρυσι;
Το Υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας επεξεργάζεται αρκετά σχέδια και μέτρα τα οποία αφορούν τόσο τα έσοδα όσο και τις δαπάνες. Σχέδια βραχείας διάρκειας και με σταδιακή εφαρμογή, για την περίοδο της κρίσης. Όπως σας είπα, δρούμε και σκεπτόμαστε υπό συνθήκες «οικονομίας πολέμου» και πρέπει να γίνονται ευέλικτοι χειρισμοί.

 

Απότομη ανάκαμψη με τη λήξη περιορισμών
 

Μετά το τέλος της πανδημίας αναμένετε απότομη ανάκαμψη και από ποιους τομείς;
Αναμένω ότι με την άρση των περιοριστικών μέτρων η ανάκαμψη θα είναι απότομη και μεγάλη. Φυσικά αυτό θα πρέπει να συνάδει και με το τι γίνεται διεθνώς και ειδικά στην Ευρώπη, αφού η κυπριακή οικονομία είναι μια ανοικτή οικονομία η οποία βασίζεται στις υπηρεσίες και στον τουρισμό. Κατά την άποψή μου είναι πιο εύκολο για μια βιομηχανική χώρα να ανακάμψει γρήγορα λόγω του ότι η ζήτηση στη μετά την κρίση εποχή θα καλύψει σε ένα μεγάλο μέρος και την περίοδο της ύφεσης, κάτι το οποίο είναι πιο δύσκολο να γίνει με υπηρεσίες όπως ο τουρισμός που αν χαθεί η περίοδος δεν θα αναπληρωθεί. Επίσης, η διάρκεια της κρίσης θα καθορίσει και σε μεγάλο βαθμό την καμπύλη της ανάκαμψης. Μία πιο παρατεταμένη κρίση θα δημιουργήσει τέτοιες απώλειες που θα καθυστερήσουν και την ανάκαμψη. Όμως ναι, αναμένω μια σχετικά γρήγορη ανάκαμψη.
 

 

Σε επίπεδο Eurogroup ποια μέτρα εξετάζονται για βοήθεια των κρατών-μελών; Μήπως τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα λειτουργούν με καθυστέρηση για εξεύρεση λύσων ή δεν συμφωνούν για τις λύσεις, όπως για παράδειγμα την έκδοση ευρωομολόγου –γνωστού ως «κορωνο-ομολόγου»;

 

Χρειάζονται λύσεις και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά η Ε.Ε. δεν είναι μία ομοσπονδία η οποία θα μπορούσε ενδεχομένως να κάνει πιο δραστικές παρεμβάσεις. Αυτό που χρειάζονται οι χώρες είναι νέο χρήμα, αλλά μέχρι στιγμής οι όποιες παρεμβάσεις ήταν για να χαλαρώσουν τα δημοσιονομικά ή άλλα κριτήρια, όπως των κρατικών ενισχύσεων για να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να ξοδέψουν από τα δικά τους ρευστά. Αν έχουν. Το ευρωομόλογο το στηρίζουμε αλλά πολύ φοβάμαι ότι δεν θα γίνει άμεσα. Ο δανεισμός επίσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το λεγόμενο SURE fund, της τάξης των 100 δισ. ευρώ θα βοηθήσει αλλά το πολύ να μας αναλογούν σε δανεισμό 50 εκατ. ευρώ, τα οποία αντιλαμβάνεστε πως σε σχέση με τις ανάγκες είναι πολύ λίγα. Οι παρεμβάσεις της ΕΚΤ είναι χρήσιμες στις διεθνείς αγορές για να χρησιμοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα χρηματοδοτικά μέσα.
 

«Κάποιες κομματικές προσεγγίσεις θα οδηγήσουν στη χρεοκοπία…»
Για το θέμα των κρατικών εγγυήσεων, εσείς είστε ικανοποιημένος από το τελικό σχέδιο που ετοιμάσατε; Θα βοηθήσει επιχειρήσεις και νοικοκυριά;

 

Το σχέδιο εγγυήσεων είναι ένα όπλο το οποίο οφείλουμε να χρησιμοποιήσουμε σ’ αυτό τον πόλεμο όπως κάνουν και άλλες χώρες. Αν δεν το χρησιμοποιήσουμε τότε πολεμούμε με ελλιπή οπλισμό. Ενσωματώσαμε στο σχέδιο πολλές από τις πρόνοιες των κομμάτων. Και επειδή υπάρχει πολλή παραφιλολογία θέλω να ξεκαθαρίσω κάποια πράγματα. Δεν θα δανειστούμε για να δώσουμε στις τράπεζες. Δεν θα δώσουμε σεντ στις τράπεζες. Απλά χρησιμοποιούμε τη ρευστότητα τους για να δοθεί φτηνό και φρέσκο χρήμα στην αγορά, στις επιχειρήσεις που έχουν ανάγκη διασφαλίζοντας:

 

Πρώτον, πολύ φθηνό δανεισμό από 0,75% για τους μικρούς μέχρι 1,5% για τους μεγάλους για περίοδο μέχρι και 6 χρόνων. Δηλαδή χρήμα στο παζάρι από τη ρευστότητα των τραπεζών για λειτουργικά έξοδα, να πληρωθούν προμηθευτές που δεν θα ήταν εφικτό λόγω μειωμένων εσόδων, ακόμη και επενδύσεις για όταν έλθει η ανάκαμψη. Το επιτόκιο δεν αφήνεται στη διακριτική ευχέρεια των τραπεζών, οι οποίες ποτέ δεν θα έδιναν τέτοια επιτόκια.

 

Δεύτερον, διασφαλίζουμε ότι θα επωφεληθούν ως επί το πλείστον οι μικροί. Με σαφή ποσοστά που υποχρεωτικά θα δοθούν στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Οι μεγάλοι πλείστοι επιχειρηματίες ενδεχομένως και χωρίς το σχέδιο να καταφέρουν να αντλήσουν δανεισμό από τις τράπεζες αφού είναι οι μεγάλοι και καλοί πελάτες τους. Ο μικρός όμως;

 

Τρίτον, διασφαλίζουμε ότι και οι τράπεζες θα πάρουν ένα συγκεκριμένο ρίσκο. Με κρατικές εγγυήσεις 2 δισ. ευρώ οι τράπεζες θα αναγκαστούν να προσφέρουν οι ίδιες εγγυήσεις της τάξης των 600 δισ. ευρώ. Θα κάνουν και ζημιές από αυτά προς χάριν του κοινωνικού συνόλου. Αυτή είναι μια συγκεκριμένη συνεισφορά του τραπεζικού τομέα.

Τέταρτον, η κυβερνητική στήριξη και ενίσχυση είναι προς τον επιχειρηματία όχι προς την τράπεζα. Στο τέλος της περιόδου κάποιοι ενδεχομένως να μην μπορούν να πληρώσουν το δάνειο. Είναι εκεί που ενεργοποιείται η κρατική εγγύηση η οποία καλύπτει το 70% των οφειλόμενων και το 30% η ίδια η τράπεζα.