· «Εν μέρει (καθώς έλεγε ο Καβάφης) για να εξακριβώσω μια εποχή,

· εν μέρει και την ώρα να περάσω

· την νύχτα χθες πήρα μια συλλογή…»*1  φιλοσοφικών κειμένων να διαβάσω.

 

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ λοιπόν είναι ο τίτλος τού σημερινού σημειώματος, που ως «δίλημμα» αποδιδόμενο στον Πλάτωνα, διατυπώνεται ως εξής: «Για να ευνομηθεί μια πολιτεία, πρέπει είτε να κυβερνούν οι φιλόσοφοι, είτε να φιλοσοφούν οι κυβερνήτες» οι άλλως παρ’ ημίν καλούμενοι «πολιτικοί». Δίλημμα που επανέφεραν δυο κείμενα δυο καθηγητών φιλοσοφίας μεν, που ασχολούνται όμως και με την πολιτική. Και πιο συγκεκριμένα με την πολιτική κατάσταση τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, όπως τη διαμόρφωσαν τα πρόσφατα θεαματικά γεγονότα στις ελληνικές θάλασσες… Αν επιτραπεί στη στήλη να διατυπώσει άποψη για το νόημα αυτών των γεγονότων, θα έλεγε ότι αυτά έχουν αποδείξει και στους πλέον εθελότυφλους παρ’ ημίν, πως είτε για την Ανεξαρτησία τής Κύπρου αν αγωνιζόμασταν είτε για την Ένωσή της με την Ελλάδα, η στρατιωτική εκδοχή θα έπρεπε να ήταν πρωτεύον μέλημα (έστω κι αν πρόθεσή μας ήταν ποτέ να μη τής κάνομε χρήση) και όχι είτε το δευτερεύον, είτε ακόμα η πλέον απομακρυσμένη, και το χειρότερο (κατά τον πάλαι Χριστόφια) απονενοημένη επιλογή.

Σ’ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ κινούνται τα κείμενα τών δυο καθηγητών, για τα οποία έγινε πιο πάνω λόγος. Το πρώτο τού Χρήστου Γιανναρά λέει ότι: «Ο Έλληνας δημιουργεί τον Τούρκο! Ο Τούρκος είναι προϊόν τής ελλαδικής παρακμής. Δεν μπορεί να επιβιώσει ιστορικά ο Τούρκος αν δεν έχει απέναντί του ραγιά».  Λέω λοιπόν, ότι η περί την Κύπρο πολεμική υστερία που έχει καταλάβει την Τουρκία, δεν είναι τίποτε άλλο, παρά η φυσική αντίδραση ενός λαού που στερούμενος πολεμικής αρετής, (αν οι παρ’ ημίν τουρκοχάσκακες γνωρίζουν τη σημασία που ιστορικά έχει ο όρος) βλέπει ότι, ενδεχομένως έστω, παύει να έχει απέναντί του ραγιά, που σημαίνει συνεπώς ότι, κινδυνεύει πια να μη μπορεί να επιβιώσει ιστορικά. Το σφάλμα τους αυτό, εννοείται, θα το απέφευγαν οι πολιτικοί τού νέου Ελληνισμού αν μπορούσαν να «φιλοσοφήσουν».

ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΙΜΕΝΟ, που ανήκει στον (τότε) Κώστα Ζουράρι, μπορεί να διαφωτίσει ακόμη περισσότερο τη σχέση φιλοσόφων-πολιτικών. Και είναι το ακόλουθο. «To μεγαλύτερο λάθος που έχομε ως Ελληνισμός διαπράξει είναι το εξής: Μετά το 1974 αρνηθήκαμε να αντιληφθούμε ότι μπήκαμε σε μια φάση παρατεταμένης ενόπλου ανακωχής με την Τουρκία.» Ο Ζουράρις όμως, και παρότι τα αληθή λέγει, ταυτοχρόνως σφάλλει! Σφάλλει δε κατά τούτο: Ότι η ημερομηνία στην οποία αναφέρεται δεν είναι το 1974, αλλά είναι το 1963: Από τον Δεκέμβριο τού θλιβερού εκείνου έτους, οφείλαμε να το γνωρίζομε πως, και ιδίως από δική μας επιλογή, (έστω ανεπίγνωστη πάντως ιλιγγιωδώς αδέξια) είτε μας άρεσε είτε όχι, με την Τουρκία βρισκόμασταν σε «φάση παρατεταμένης ενόπλου ανακωχής». Αλλά εμάς τότε η μεγαλοφυώς ευδαιμονιστική κραιπάλη μας, τέτοιες εκδοχές τις ανακήρυσσε είτε «ηρωικές μωρίες» είτε, ηρωικότερα, «νηπιακές αφέλειες»! Και ουκ απέστη πάντα ποιούσα, ως να οδηγήσει στον όλεθρο εκείνο του 1967. Του οποίου φυσικός απόηχος, απλώς και μόνο, υπήρξε το 1974.

ΑΝ ΟΜΩΣ Ο ΖΟΥΡΑΡΙΣ ήταν «πολιτικός που (κατά Πλάτωνα) θα φιλοσοφούσε», δεν θα έσφαλλε. Γιατί ο πολιτικός που θα είχε τη δυνατότητα να φιλοσοφήσει, όπως την εννοούσε την πράξη ο Πλάτων, το δίχως άλλο θα έφτανε εκείνο τον συλλογισμό ως το 1963! Για τον εξής απλό λόγο: «Φιλοσοφώ», (για τους παροικούντες την «Ιερουσαλήμ» βεβαίως) σημαίνει πρώτον, ξεκινώ τον συλλογισμό από την αρχή του και, δεύτερον, τον φέρνω ώς το τέλος! Ανεξάρτητα δε από το ποιον θα «ενοχλήσει» (ίσως και να αποδομήσει) το συμπέρασμά του. Γι’ αυτό και ο «φιλοσοφών πολιτικός» που θα επεκτείνει τον συλλογισμό τού Ζουράρι ως το 1963, σήμερα δεν υπάρχει!*2 Και πώς αλήθεια να υπάρξει, σε κοινωνία που θλιβερά, καλπάζει προς την έσχατη παρακμή. Κι αν υπάρχει, αδυνατεί να αναγνώσει καν την ιστορία. Όχι να την γράψει κιόλας. Άλλωστε σ’ αυτή την κοινωνία τής παρακμής, και η Ιστορία ακόμα, «συγγράφεται» από την αυθάδη αμάθεια, τών διάφορων Θανάσηδων, στις εσωτερικές σελίδες εφημερίδων…

ΙΔΟΥ ΛΟΙΠΟΝ ΓΙΑΤΙ ο σύγχρονος πολιτικός, τού μείζονος ελληνικού χώρου εννοείται, αντι-πλατωνικότατα, και φυσικά αντι-ελληνικότατα, αδυνατεί να «φιλοσοφήσει». Και είναι αυτός ο λόγος που κάνει τον Χρήστο Γιανναρά, παγίως να επαναλαμβάνει ότι: «Τα πολιτικά πρόσωπα, και στην Ελλάδα και στην Κύπρο, δεν μπορούν σήμερα να ανταποκριθούν στις ανάγκες τού έθνους. Είναι ανθρωπάκια! Είναι νάνοι». 

ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ βεβαίως. Όμως αλληγορία τραγική. Διότι στο μεσοδιάστημα ο Τούρκος γρηγορεί…

 

*Διδάκτωρ τού ΕΜΠ

 

*1.Από το ποίημά του, «Καισαρίων» τού 1918

*2.Διότι, και αυτός βρίσκεται μέσα στους συντελεστές που, είτε πρωτογενώς διέπραξαν, είτε δευτερογενώς εξέθρεψαν τον όλεθρο εκείνο. Ο οποίος βεβαίως ακολούθως τους εξέθρεψε! Ως «ηγετικές» προσωπικότητες…