Όταν τα αμερικανικά στρατεύματα, το 2003, ανέτρεπαν το καθεστώς Σαντάμ Χουσεΐν οι νεοσυντηρητικοί της κυβέρνησης Mπους έβλεπαν στα ανατολικά, σκεπτόμενοι σοβαρά το ενδεχόμενο επέκτασης του πολέμου και ανατροπής του ισλαμικού καθεστώτος του Ιράν. Επιπλέον, καθεστωτική αλλαγή και στη Συρία ήταν μία στρατηγική επιλογή. Ήταν ακόμη η περίοδος που οι σύμβουλοι του Τζορτζ Μπους πίστευαν ότι ήταν θέμα χρόνου οι Παλαιστίνιοι να αποδεχθούν οποιαδήποτε συμφωνία με το Ισραήλ, υποχωρώντας μπροστά στα επιτεύγματα της Ουάσινγκτον και την εδραίωσή της, αμερικανικού τύπου, δημοκρατίας στο Ιράκ. Με τη διακριτική προστασία της αμερικανικής υπερδύναμης, η ειρήνη και τα δημοκρατικά ιδεώδη θα επεκτείνοντο και στον υπόλοιπο αραβικό κόσμο. Έτσι γεννήθηκε και η ιδέα-σλόγκαν «Ευρύτερη Μέση Ανατολή» (Greater Middle East) και το σχέδιο «εκδημοκρατισμού» της Μέσης Ανατολής. 
 
Τα πράγματα, όμως, εξελίχθηκαν διαφορετικά. Οι Αμερικανοί καθηλώθηκαν από την αντίσταση των σουνιτών στο Ιράκ. Τα καθεστώτα της Συρίας και του Ιράν σήμερα παρουσιάζονται πιο ισχυρά στο εσωτερικό απ΄ ό,τι το 2003, ενώ, Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι παραμένουν τόσο μακριά από την ειρήνη όσο και το 2003. Επιπλέον, το φαινόμενο της διεθνούς τρομοκρατίας αυξάνεται. H εισβολή στο Ιράκ και το χάος που επισώρευσε η ούτω καλούμενη «Αραβική Άνοιξη», στη Συρία και τη Λιβύη, μάλλον αύξησε τον αριθμό των εθελοντών ισλαμιστών, που πεθαίνουν για να πλήξουν τη σταθερότητα σε κράτη της Μέσης Ανατολής αλλά και της ίδιας της Δύσης.

Η ραγδαία αστικοποίηση που βιώνει η Μέση Ανατολή τις τελευταίες δύο δεκαετίες κάνει να συρρέουν μαζικά στις πόλεις όχι μόνο άτομα που είναι σε μειονεκτική θέση, αλλά κυρίως εκατομμύρια άνεργοι και όλο και πιο ανήσυχοι νέοι, των οποίων η οργισμένη απογοήτευση αυξάνεται με γεωμετρική ταχύτητα. Οι σύγχρονες επικοινωνίες (διαδίκτυο και κινητό τηλέφωνο) εντείνουν τη ρήξη τους με την παραδοσιακή εξουσία και τους κάνουν να συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο καθώς και να εχθρεύονται τόσο το αυταρχικό σύστημα της χώρας τους όσο και την παγκόσμια ανισότητα, καθιστώντας τους έτσι πιο δεκτικούς σε αντικαθεστωτικές ή και σε εξτρεμιστικές κινητοποιήσεις.

Μπορεί όμως κανείς να εντοπίσει το αρχιμήδειο σημείο όπου όλες οι υπάρχουσες αφηγήσεις της ισλαμικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή μπορούν να ανατραπούν; Με άλλα λόγια, το κορυφαίο ερώτημα που απασχολεί τις Μεσανατολικές Σπουδές τα τελευταία 70 χρόνια είναι το εξής: Υπάρχει κάτι στη Μέση Ανατολή που την καθιστά ασυμβίβαστη με την υιοθέτηση των ιδεών της Δύσης; Πιστεύω ότι η Μέση Ανατολή δεν αποτελεί από μόνη της έναν ενιαίο χώρο αλλά προσδιορίζεται περισσότερο από τη σχέση της με τη Δύση. Επιπλέον, για πρώτη φορά η Μέση Ανατολή έχει καταφέρει να μετασχηματίσει τις κατηγορίες της Δεξιάς και Αριστεράς στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, λόγω των εξελίξεων που ακολούθησαν τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Αυτό αποτελεί μία καινοτομία αφού για πρώτη φορά ερευνητές επιχειρούν να συνδυάσουν την ιστορία της πολιτικής σκέψης μεταξύ της Δύσης και της Μέσης Ανατολής. 

Πολλοί σήμερα στον δυτικό κόσμο αναπτύσσουν ως βασικό επιχείρημα το ότι η εξόφθαλμη έλλειψη κατανόησης της απειλής όπως ετέθη από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου σε συνδυασμό με τις μη ρεαλιστικές αντιλήψεις σχετικά με τις δυνατότητες της αμερικανικής κυβέρνησης που διαχειρίστηκε τότε την κατάσταση μετά από εκείνο το κορυφαίο γεγονός, καθώς επίσης και ο εσφαλμένος τρόπος κατά τον οποίο εξέλαβαν στον δυτικό κόσμο τις αραβικές εξεγέρσεις στις αρχές της περασμένης δεκαετίας, έχουν προκαλέσει, σε μεγάλο βαθμό και εντελώς αχρείαστα, το σημερινό χάος. Πολλές από τις φιλελεύθερες ιδέες καθώς επίσης και φιλόδοξα προγράμματα για τη δημιουργία της «Νέας Μέσης Ανατολής», για την προώθηση της Δημοκρατίας, της κοινωνίας των πολιτών, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, βασίστηκαν τελικά σε ψευδαισθήσεις με αναπόφευκτες γεωπολιτικές συνέπειες.