Η Εκκλησία της Φανερωμένης τους δύο τελευταίους αιώνες έχει να επιδείξει και μια πλούσια προσφορά σε έργα φιλανθρωπίας και κοινωνικής δράσης και μια εξαιρετικά σημαντική συνεισφορά στον τομέα της εκπαίδευσης, της μόρφωσης και του πολιτισμού.
Η Φανερωμένη από τα μέσα του 19ου αιώνα διαδραμάτισε ένα πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανασύσταση και προώθηση της ελληνικής παιδείας της Κύπρου. Την εποχή εκείνη λειτουργούσαν στη Λευκωσία δύο Αλληλοδιδακτικά Σχολεία, ένα στην Ενορία της Φανερωμένης και το άλλο στην Ενορία του Αγίου Ιωάννη. Η Εκκλησία Φανερωμένης αποφάσισε το 1849 το Αλληλοδιδακτικό Σχολείο της ενορίας της Φανερωμένης να το στεγάσει με δικές της δαπάνες.
Για το σκοπό αυτό η Επιτροπή αγόρασε το προς τα ανατολικά της Εκκλησίας εκτεταμένο χώρο έναντι του ποσού των οκτώ χιλιάδων διακόσιων γροσίων (Γρ. 8,200). Στο χώρο αυτό ανεγέρθηκε κατάλληλο κτίριο το οποίο κόστισε στην Εκκλησία δεκαεπτά χιλιάδες τριακόσια τριάντα οκτώ γρόσια (Γρ. 17,338). Στο ποσό αυτό θα πρέπει να προστεθεί και το ποσό των επτά χιλιάδων τετρακοσίων έντεκα γροσίων (Γρ. 7,411) για την κατασκευή του περιτοιχίσματος του Σχολείου. Η Φανερωμένη κατέβαλε συνολικά για την ανέγερση του σχολείου το ποσό των τριάντα δύο χιλιάδων εννιακόσιων σαράντα εννέα γροσίων (Γρ. 32,949). Επίτροποι του Ναού τότε ήταν ο Οικονόμος Φανερωμένης Παπά Κωνσταντίνος, Χατζήλοϊζης Μίτσιγκας και Χατζηϊωάννης Χαππάζ.
Μετά από λίγα χρόνια, το 1859, επί Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Α΄ (1854-1865), αποφασίστηκε να ιδρυθεί στη Λευκωσία και Παρθεναγωγείο για την εκπαίδευση των Ελληνίδων. Ως χώρος στέγασης του Παρθεναγωγείου χρησιμοποιήθηκε το σχολικό κτίριο του Αλληλοδιδακτικού Σχολείου της ενορίας της Φανερωμένης. Το κτίριο του Παρθεναγωγείου Φανερωμένης εξακολούθησε να λειτουργεί μέχρι το 1924 οπότε κρίθηκε ως ακατάλληλο και ανεπαρκές.
Η τότε Εφορεία των Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Λευκωσίας δεν διέθετε τους απαιτούμενους οικονομικούς πόρους για κατεδάφιση και ανέγερση εκ βάθρων νέου σύγχρονου σχολικού κτιρίου. Η Εφορεία τότε εισηγήθηκε στην Εκκλησιαστική Επιτροπή Φανερωμένης να αναλάβει αυτή το έργο της ανέγερσης του νέου Παρθεναγωγείου. Η Εκκλησιαστική Επιτροπή αποδέχθηκε την πρόταση και στις 8 Αυγούστου 1925 ξεκίνησε το έργο της οικοδόμησης του υφιστάμενου μεγαλοπρεπούς κτιρίου του Παρθεναγωγείου Φανερωμένης, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1926. Το κτίριο οικοδομήθηκε με βάση σχέδιο του αρχιτέκτονα Θεόδωρου Φωτιάδη και δαπανήθηκαν για την ολοκλήρωσή του γύρω στις δέκα χιλιάδες λίρες (£10,000). Η προσφορά αυτή της Εκκλησίας Φανερωμένης την καθιστά ως έναν από τους βασικούς στυλοβάτες της ελληνικής παιδείας της Κύπρου και ιδιαίτερα των νεαρών Ελληνίδων της Κύπρου. Μέλη της Εκκλησιαστικής Επιτροπή Φανερωμένης ήταν τότε οι: Μιλτιάδης Κ. Κουρέας (Πρόεδρος), Κώστας Χρ. Χριστοδούλου (Ταμίας), Ιωάννης Κ. Κληρίδης (Γραμματέας), Χρήστος Σ. Πελίδης (Σύμβουλος) και Λοΐζος Ι. Χριστοφίδης (Σύμβουλος).
Η Εκκλησιαστική Επιτροπή Φανερωμένης, μετά από ογδόντα (80) περίπου χρόνια, ως έμπρακτο δείγμα του συνεχούς ενδιαφέροντός της για την ελληνική παιδεία, προχώρησε στην αναπαλαίωση και ανακαίνιση του κτιρίου του Παρθεναγωγείου Φανερωμένης. Το όλο έργο ολοκληρώθηκε το 2001 και παραδόθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2003. Η αναπαλαίωση του κτιρίου πραγματοποιήθηκε με δαπάνες της Εκκλησιαστικής Επιτροπής του Ιερού Ναού Φανερωμένης, οι οποίες ανήλθαν στις εξακόσιες χιλιάδες λίρες (£600,000), και με χορηγία εκατόν χιλιάδων (£100,000) από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Μέλη της Εκκλησιαστικής Επιτροπή Φανερωμένης ήταν τότε οι: Νίκος Ν. Λακούφης (Πρόεδρος), Λουκής Α. Σαββίδης (Γραμματέας), Λυδία Δ. Πρωτοπαπά (Ταμίας), Παύλος Θ. Παρτέλας (Μέλος) και Γεωργία Θ. Παύλου (Μέλος).
Διαχρονικά η Εκκλησία Φανερωμένης στήριξε και συνέδραμε οικονομικά όλες τις δραστηριότητες των Εκπαιδευτηρίων της Φανερωμένης. Εκδηλώσεις καλλιτεχνικές, πολιτιστικές, αθλητικές, εκδοτικές κ.ά. των Σχολείων Φανερωμένης είχαν την οικονομική συνδρομή της Φανερωμένης. Η Εκκλησιαστική Επιτροπή Φανερωμένης διάθεσε τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα από το 2008 και μετά, αρκετές χιλιάδες ευρώ για την καθημερινή σίτιση απόρων παιδιών που φοιτούν στα Σχολεία της Φανερωμένης.
>>Το πιο πάνω κείμενο βασίστηκε στο βιβλίο του Δημήτρη Ηρ. Ταλιαδώρου, Ιστορία του Ιερού Ναού Παναγίας Φανερωμένης Λευκωσίας και η προσφορά του στον Ελληνισμό της Κύπρου, Έκδοση Ιερός Ναός Παναγίας Φανερωμένης Λευκωσίας, Λευκωσία 2014.
• Φιλόλογος, Ιστορικός
