Μπορεί ένα σύστημα υγείας να είναι τυφλό απέναντι στο φύλο; Μπορεί να εκπονείται και να εφαρμόζεται για «όλο τον πληθυσμό» χωρίς να λαμβάνει τις ξεχωριστές ανάγκες των ανθρώπων ανάλογα με το αν είναι άντρες ή γυναίκες; Η απάντηση είναι αρνητική, αν λάβουμε υπόψη ευρωπαϊκές έρευνες, τις οποίες προφανώς αγνόησε το ΓΕΣΥ.
Οι γυναίκες μέχρι σήμερα συμβουλεύονταν να κάνουν το ΠΑΠ τεστ μία φορά το χρόνο. Το Γενικό Σχέδιο Υγείας, όμως, ανακοίνωσε ότι θα το προσφέρει δωρεάν κάθε δύο χρόνια. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι επιλέγουμε να χάσουμε μερικές γυναίκες για να περιορίσουμε το κόστος. Δεν είναι γραμμένο τόσο κυνικά στα χαρτιά του υπουργείου υγείας αλλά στην πραγματικότητα κάθε κράτος και κάθε σύστημα υγείας αξιολογεί κατά πόσο «αξίζει» για μερικές ζωές να επιβαρύνει το κόστος του προϋπολογισμού του.
Δεν μιλάμε όμως μόνο για το ΠΑΠ τεστ, τη μαστογραφία και την πρόσβαση σε υπηρεσίες μαιευτικής υγείας. Οι γυναικείες ανάγκες σε ένα σύστημα υγείας είναι πολύπλευρες. Για παράδειγμα στην Κύπρο δεν έχουμε δωρεάν πρόσβαση στην αντισύλληψη, ούτε ενημερωτικά προγράμματα για την πρόληψη σεξουαλικώς μεταδιδόμενων λοιμώξεων και ανεπιθύμητων εγκυμοσύνων. Αυτό δεν αλλάζει με το ΓΕΣΥ.
Την ίδια ώρα οι γυναίκες δεν έχουν δωρεάν και ελεύθερη πρόσβαση σε υπηρεσίες τερματισμού ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Αντιθέτως, κάθε συζήτηση για την έκτρωση διασταυρώνεται -ατυχώς- με την ηθική διάσταση του θέματος. Δεν μπορούμε όμως να νομοθετούμε και να ασκούμε πολιτική υγείας στη βάση ηθικών διλημμάτων και σίγουρα δεν μπορούμε να εξαναγκάζουμε γυναίκες να γεννάνε ανεπιθύμητα παιδιά, επιβάλλοντας τις δικές μας πεποιθήσεις επάνω τους.
Στην Κύπρο δεν υπάρχουν ούτε ολοκληρωμένες υπηρεσίες υγείας για τα θύματα βιασμών και για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Η Ευρώπη έχει κατευθυντήριες γραμμές για τα περιστατικά βίας, σεξουαλικής, σωματικής, ψυχολογικής, οι οποίες θα έπρεπε να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος ενός συστήματος υγείας. Πόσο μάλλον όταν αυτό τέθηκε σε λειτουργία το 2018 και όχι το 1980.
Στο παρελθόν υπήρξαν πολλά περιστατικά όπου εργαζόμενοι στον τομέα υγείας (γιατροί και νοσηλευτές) περιέθαλψαν γυναίκες θύματα σωματεμπορίας, είτε κακοποιημένες από τους μαστροπούς είτε με σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις και ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, χωρίς να ακολουθήσουν οποιοδήποτε πρωτόκολλο προστασίας. Δυστυχώς ούτε και σήμερα υπάρχει πρωτόκολλο και αν υπάρχει, δεν εφαρμόζεται.
Ένα σύστημα υγείας που αγνοεί τη διάσταση του φύλου, κατά κανόνα «θυσιάζει» τις πιο ευάλωτες γυναίκες: τις μονογονιούς, τις μετανάστριες, τις άνεργες, τις γυναίκες που ζουν στα όρια της φτώχειας, σε συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού, τις γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας, τα θύματα σωματερμπορίας, τις ηλικιωμένες, τις χαμηλοσυνταξιούχες, τις γυναίκες χωρίς πρόσβαση στην ενημέρωση.
Ένα σύστημα υγείας τυφλό σε θέματα φύλου, σημαίνει ένα σύστημα υγείας αδιάφορο στις πολύ συγκεκριμένες ανάγκες ομάδων του πληθυσμού. Ένα σύστημα που αναπαράγει όλα τα στερεότυπα και τις ανισότητες που είχε η έως τώρα πολιτική των υπηρεσιών υγείας. Μόνο πιο γενικευμένες και αναδιατυπωμένες για να της μεταβιβάσουμε και στην επόμενη γενιά.
Οι γυναίκες μέχρι σήμερα συμβουλεύονταν να κάνουν το ΠΑΠ τεστ μία φορά το χρόνο. Το Γενικό Σχέδιο Υγείας, όμως, ανακοίνωσε ότι θα το προσφέρει δωρεάν κάθε δύο χρόνια. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι επιλέγουμε να χάσουμε μερικές γυναίκες για να περιορίσουμε το κόστος. Δεν είναι γραμμένο τόσο κυνικά στα χαρτιά του υπουργείου υγείας αλλά στην πραγματικότητα κάθε κράτος και κάθε σύστημα υγείας αξιολογεί κατά πόσο «αξίζει» για μερικές ζωές να επιβαρύνει το κόστος του προϋπολογισμού του.
Δεν μιλάμε όμως μόνο για το ΠΑΠ τεστ, τη μαστογραφία και την πρόσβαση σε υπηρεσίες μαιευτικής υγείας. Οι γυναικείες ανάγκες σε ένα σύστημα υγείας είναι πολύπλευρες. Για παράδειγμα στην Κύπρο δεν έχουμε δωρεάν πρόσβαση στην αντισύλληψη, ούτε ενημερωτικά προγράμματα για την πρόληψη σεξουαλικώς μεταδιδόμενων λοιμώξεων και ανεπιθύμητων εγκυμοσύνων. Αυτό δεν αλλάζει με το ΓΕΣΥ.
Την ίδια ώρα οι γυναίκες δεν έχουν δωρεάν και ελεύθερη πρόσβαση σε υπηρεσίες τερματισμού ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Αντιθέτως, κάθε συζήτηση για την έκτρωση διασταυρώνεται -ατυχώς- με την ηθική διάσταση του θέματος. Δεν μπορούμε όμως να νομοθετούμε και να ασκούμε πολιτική υγείας στη βάση ηθικών διλημμάτων και σίγουρα δεν μπορούμε να εξαναγκάζουμε γυναίκες να γεννάνε ανεπιθύμητα παιδιά, επιβάλλοντας τις δικές μας πεποιθήσεις επάνω τους.
Στην Κύπρο δεν υπάρχουν ούτε ολοκληρωμένες υπηρεσίες υγείας για τα θύματα βιασμών και για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Η Ευρώπη έχει κατευθυντήριες γραμμές για τα περιστατικά βίας, σεξουαλικής, σωματικής, ψυχολογικής, οι οποίες θα έπρεπε να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος ενός συστήματος υγείας. Πόσο μάλλον όταν αυτό τέθηκε σε λειτουργία το 2018 και όχι το 1980.
Στο παρελθόν υπήρξαν πολλά περιστατικά όπου εργαζόμενοι στον τομέα υγείας (γιατροί και νοσηλευτές) περιέθαλψαν γυναίκες θύματα σωματεμπορίας, είτε κακοποιημένες από τους μαστροπούς είτε με σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις και ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, χωρίς να ακολουθήσουν οποιοδήποτε πρωτόκολλο προστασίας. Δυστυχώς ούτε και σήμερα υπάρχει πρωτόκολλο και αν υπάρχει, δεν εφαρμόζεται.
Ένα σύστημα υγείας που αγνοεί τη διάσταση του φύλου, κατά κανόνα «θυσιάζει» τις πιο ευάλωτες γυναίκες: τις μονογονιούς, τις μετανάστριες, τις άνεργες, τις γυναίκες που ζουν στα όρια της φτώχειας, σε συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού, τις γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας, τα θύματα σωματερμπορίας, τις ηλικιωμένες, τις χαμηλοσυνταξιούχες, τις γυναίκες χωρίς πρόσβαση στην ενημέρωση.
Ένα σύστημα υγείας τυφλό σε θέματα φύλου, σημαίνει ένα σύστημα υγείας αδιάφορο στις πολύ συγκεκριμένες ανάγκες ομάδων του πληθυσμού. Ένα σύστημα που αναπαράγει όλα τα στερεότυπα και τις ανισότητες που είχε η έως τώρα πολιτική των υπηρεσιών υγείας. Μόνο πιο γενικευμένες και αναδιατυπωμένες για να της μεταβιβάσουμε και στην επόμενη γενιά.
