Μόλις λίγο πριν από τις εκλογές του Ηνωμένου Βασιλείου, είναι απίθανο να επηρεαστούν πολλοί ψηφοφόροι από τα έγγραφα του υπουργείου Οικονομικών που διέρρευσαν και που αποκάλυψε με δραματικό τόνο ο ηγέτης του κόμματος των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν σε συνέντευξη Τύπου την Παρασκευή. Τα έγγραφα προσφέρουν μια ”ματιά” για τις επιπτώσεις που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν από το Brexit εάν οι Συντηρητικοί κερδίσουν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία όπως προβλέπεται από τις δημοσκοπήσεις.

Τα έγγραφα 15 σελίδων, με την ένδειξη ”επισήμως ευαίσθητα”, εξετάζουν τις οικονομικές επιπτώσεις από διάφορες πτυχές του Brexit σε σχέση με τη Βόρεια Ιρλανδία. Όποιος εξετάζει τον όγκο του εμπορίου που διακυβεύεται, συγχωρείται αν σκεφτεί ότι πρόκειται για απλές λεπτομέρειες, σαν μια λίστα με μικρές βελτιώσεις που μελετάει ένας ιδιοκτήτης σπιτιού με έναν εργολάβο. Η Βόρεια Ιρλανδία, εξάλλου, αντιπροσωπεύει μόλις το 2% της βρετανικής οικονομίας.

Αλλά οι εμπορικές ρυθμίσεις της Βόρειας Ιρλανδίας έχουν τεράστια σημασία λόγω της ενίοτε εύθραυστης ειρήνης που επιτεύχθηκε με τη “Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής” του 1998. Έχει επίσης αντίκτυπο στην αυξανόμενη εύθραυστη συνταγματική τάξη της Βρετανίας. Ο ηγέτης των Τόρις, Μπόρις Τζόνσον, εξόργισε τους πρώην συμμάχους του στο Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα επειδή η συμφωνία του Brexit δημιουργεί de facto εμπορικά σύνορα μεταξύ της ηπειρωτικής χώρας και της επαρχίας. Τα στοιχεία που διέρρευσαν δεν θα έχουν βελτιώσει τη διάθεσή τους.

Το άρθρο 6 του πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας στην αναθεωρημένη συμφωνία του Τζόνσον αναφέρει ότι “τίποτα στο πρωτόκολλο δεν εμποδίζει το Ηνωμένο Βασίλειο να εξασφαλίσει απεριόριστη πρόσβαση στην αγορά για εμπορεύματα που μετακινούνται από τη Βόρεια Ιρλανδία σε άλλα μέρη της εσωτερικής αγοράς του Ηνωμένου Βασιλείου”. Στη δεύτερη σελίδα των εγγράφων που διέρρευσαν αναφέρεται η δέσμευση αυτή. Στη συνέχεια, όμως, περιγράφει τις πολλές πιθανές ερμηνείες του όρου “ελεύθερη πρόσβαση”. Θα μπορούσε αυτό να σημαίνει “έλλειψη περιορισμών για τα αγαθά;” Ή κανονιστική εναρμόνιση μεταξύ της ηπειρωτικής χώρας και της Βόρειας Ιρλανδίας, ή τη μείωση των διοικητικών δαπανών κατά τη μεταφορά αγαθών, ή την εξάλειψη των φυσικών επιθεωρήσεων; Είναι ασαφές.

Η Βόρεια Ιρλανδία εξάγει 11,4 δισ. λίρες (14,9 δισ. δολ.) αγαθών σε Αγγλία, Σκωτία και Ουαλία, το 53% των συνολικών εξωτερικών πωλήσεών της. Ένας μικρός αριθμός μεγάλων εταιρειών, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 40% του όγκου των εξαγωγών, θα μπορούν να απορροφήσουν ευκολότερα οποιοδήποτε νέο κόστος. Όμως, οι περισσότερες επιχειρήσεις που εξάγουν από τη Βόρεια Ιρλανδία είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Οι τελωνειακές διαδικασίες και έλεγχοι “θα διαταράξουν πολύ την οικονομία της Βόρειας Ιρλανδίας”, σύμφωνα με τα έγγραφα που διέρρευσαν, υποδεικνύοντας ότι η κυβερνητική πράξη έχει ως στόχο τη μείωση της επιβάρυνσης των μικρότερων εμπόρων.

Το υπουργείο Οικονομικών υποθέτει ότι η “ανεμπόδιστη πρόσβαση” θα σημαίνει ότι τα εμπορεύματα που μετακινούνται από τη Βόρεια Ιρλανδία στην ηπειρωτική χώρα θα αποτελούν μέρος μιας κοινής ζώνης για τον φόρο προστιθέμενης αξίας και ότι δεν θα υπάρχουν δασμοί, ποσοστώσεις ή έλεγχοι “κανόνων καταγωγής”. Ωστόσο, αναγνωρίζει ότι θα υπάρξουν έλεγχοι στα φυτικά και ζωικά προϊόντα και τελωνειακές διαδικασίες. Υπάρχουν πολλά ερωτηματικά (που υποδεικνύονται κυριολεκτικά στα έγγραφα) σχετικά με τις περαιτέρω εμπορικές τριβές που θα προκύψουν από το νέο καθεστώς.

Όσον αφορά το εμπόριο μεταξύ ανατολής και δύσης – από την ηπειρωτική χώρα στη Βόρεια Ιρλανδία – πολλά θα εξαρτηθούν από τις διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου θα καθοριστούν οι όροι αναφοράς για την αξιολόγηση των εμπορευμάτων που “κινδυνεύουν” να φτάσουν στην ενιαία αγορά της ΕΕ, με τη διέλευση των συνόρων μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και Ιρλανδίας.

Το πιο ανησυχητικό, σύμφωνα με τα έγγραφα που διέρρευσαν, είναι ότι οι φυσικοί έλεγχοι και οι τελωνειακές διαδικασίες αμφότερα “θα διαταράξουν έντονα την οικονομία της Βόρειας Ιρλανδίας”. Το αποτέλεσμα θα είναι υψηλότερες τιμές καταναλωτή, οι οποίες θα πλήξουν τις λιανικές θέσεις εργασίας. Ο Τζόνσον έχει επανειλημμένα απορρίψει τη πιθανότητα τέτοιων τριβών, αλλά το Υπουργείο Οικονομικών είναι ξεκάθαρο για τον κίνδυνο μιας Βόρειας Ιρλανδίας χωρίς ελέγχους να μετατραπεί σε ”πίσω πόρτα” στη Βρετανία για εμπορεύματα που θα αποφεύγουν εισαγωγικούς δασμούς ή δεν πληρούν τις απαιτήσεις καταγωγής ή κανονιστικά πρότυπα της Βρετανίας.

Ύστερα, υπάρχουν οι λεγόμενες “υψηλού επιπέδου” επιπτώσεις. Ο φυσικός διαχωρισμός της Βόρειας Ιρλανδίας “έχει τη δυνατότητα να υπονομεύσει τη συνοχή της εσωτερικής αγοράς της Βρετανίας και να επιφέρει μια θεμελιώδη ασυμμετρία στη λειτουργία της”, αναφέρει το Υπουργείο Οικονομικών. Η μεγαλύτερη ελπίδα του Τζόνσον να αποφύγει τα σημεία ελέγχου θα είναι μια στενή ρυθμιστική σχέση με την Ευρώπη – ακριβώς αυτό που πρότεινε η πρόκατοχός του, Τερέζα Μέι. Αλλά με μια τέτοια κίνηση θα έχανε την υποστήριξη των οπαδών του Brexit και την πιθανότητα μιας εμπορικής συμφωνίας με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.

Δεν είναι μόνο το Υπουργείο Οικονομικών που βλέπει ελαττώματα στα σχέδια του Τζόνσον. Οι Financial Times δημοσίευσαν αυτή την εβδομάδα ένα έγγραφο από το υπουργείο Brexit της χώρας, το οποίο προειδοποιεί ότι η κυβέρνηση ενδέχεται να μην έχει έτοιμο το νέο εμπορικό σύστημα της Βόρειας Ιρλανδίας πριν την ολοκλήρωση των ευρύτερων εμπορικών συνομιλιών με την ΕΕ.

Τίποτα από αυτά δεν έχει αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, πέρα ​​από την συνέντευξη Τύπου του Κόρμπιν. Ο υπουργός του Brexit, Steve Barclay, παραδέχτηκε τις νέες τριβές στο εμπόριο της Βόρειας Ιρλανδίας σε ακρόαση της Βουλής των Λόρδων τον Οκτώβριο, αλλά ο Τζόνσον έχει αρνηθεί επανειλημμένα ότι η συμφωνία του θα οδηγήσει σε τέτοιους μπελάδες, τριβές ή αβεβαιότητες.

Κατά μία έννοια, η άρνηση του Τζόνσον να έρθει αντιμέτωπος με την πραγματικότητα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Με ειλικρινή συζήτηση και διαφάνεια, το κοινό μπορεί να βρεθεί προετοιμασμένο ως κάποιο βαθμό ενόψει της επερχόμενης αναστάτωσης. Αλλά ο ηγέτης των Τόρις είτε αρνείται να μιλήσει με ειλικρίνεια για τη συμφωνία του, είτε δεν την καταλαβαίνει. Κανένα από τα δύο σενάρια δεν προμηνύουν θετικές εξελίξεις.

Όσον αφορά τις εκλογές της Πέμπτης, τίποτα από αυτά δεν θα κρατήσει τους περισσότερους Άγγλους ψηφοφόρους ξύπνιους τη νύχτα. Για αρκετό καιρό, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι υποστηρικτές του Brexit βλέπουν πρόθυμα τη Βόρεια Ιρλανδία ή τη Σκωτία να εγκαταλείπουν την ένωσή τους, αν αυτό σήμαινε την ολοκλήρωση του Brexit.

Ακόμη, η αποκάλυψη υπογραμμίζει ότι υπάρχουν αρκετά ζητήματα ακόμα για το μέλλον των διαπραγματεύσεων και τι διακυβεύεται για την ένωση της Βρετανίας. Είναι μια υπενθύμιση για τα θέματα εμπιστοσύνης που συνεχώς απασχολούν τον Τζόνσον. Το πόσο μεγάλο πρόβλημα αποτελεί αυτό για εκείνον εξαρτάται από το μέγεθος της πλειοψηφίας του αν κερδίσει. Εξάλλου, πολλά θα εξαρτηθούν από την ΕΕ, όπου θα πρέπει να διαπραγματευτεί τους όρους των τριβών που αρνείται ότι θα υπάρξουν.

 

Της Therese Raphael

Πηγή: Bloomberg