Είναι γενικά αποδεκτό ότι το πρότυπο οικονομικής διαχείρισης και η συνακόλουθη ιδεολογία/κοσμοθεωρία υπαγορεύουν ή και επηρεάζουν τo πολιτικό γίγνεσθαι, την πολιτειακή συγκρότηση, τον ίδιο τον πολιτικό και δημόσιο βίο, καθώς και τρόπο ζωής. Η διαπίστωση αυτή τεκμηριώνεται από την διαφορετικότητα των εν λόγω παραμέτρων στα δύο βασικά πολιτειακά συστήματα που κυριάρχησαν κατά τον 20ον αιώνα, ήτοι το κομμουνιστικό και το καπιταλιστικό.

Ο μεν κομμουνισμός απέτυχε στην πράξη, ο δε καπιταλισμός θεριεύει ακόμη παρά τις κρίσεις και τα τριξίματα που υποφέρει κατά καιρούς, που μάλλον σε αυτή την φάση κρίσης η οποία συνεπικουρείται και από πανδημίες, καταστροφή του περιβάλλοντος και της φυσικής κληρονομιάς, κλιματική αλλαγή και άλλα, μάλλον οδεύει και αυτός προς πτώσιν. Εκτός εάν μεταλλαχθεί σταδιακά από μόνος του προς το καλόν του κοινωνικού συνόλου. Συνεπώς, η Ανθρωπότης πρέπει να οδεύσει προς αναζήτησιν νέου οικονομικού προτύπου οικονομικής διαχείρισης, ώστε να κτίσουμε ένα νέο κόσμο μιας νέας εποχής.

Το λογικό ερώτημα είναι:  «και ποίον θα είναι το νέο οικονομικό πρότυπο, που σίγουρα θα επηρεάσει και το πολιτικό σύστημα, την πολιτειακή συγκρότηση, τις νοοτροπίες, ιδεολογίες και τρόπο ζωής; Σύστημα που να μην αφήνει περιθώρια διαπλοκής συμφερόντων και διαφθοράς. Σύστημα που να μην προάγει τον ατομικισμό και την ιδιοτέλεια, αλλά το συμφέρον της ίδιας της κοινωνίας των πολιτών και κατ’ επέκτασιν όλης της Ανθρωπότητος»

Σίγουρα αυτό δεν θα μπορούσε να απαντηθεί διά της παρούσης εισηγήσεως, αλλά θα πρέπει να είναι έργο συλλογικής νοητικής σύλληψης που στην συνέχεια να υλοποιηθεί. Ό,τι κάνει ο άνθρωπος επί της Γης, όπου λειτουργεί ως μικρός θεός, το συλλαμβάνει πρώτα νοητικά στην δημιουργική του νοημοσύνη και φαντασία, το επενδύει συναισθηματικά στο πλαίσιο του συγκινησιακού του κόσμου, και εν συνεχεία το υλοποιεί στο φυσικό επίπεδο. Εις το παρόν στάδιο μπορεί να ληφθούν υπ’ όψιν τα ακόλουθα ως τροφή σκέψης:

1.  Η Ανθρωπότης ευρίσκεται σήμερα σε ένα μεγάλο αδιέξοδο σε ό,τι αφορά την οικονομική διαχείριση και την όλη θεωρία και πρακτική του καπιταλιστικού οικονομικού προτύπου. Ως ανεφέρθη, άλλο είναι το πρότυπο στην κομμουνιστική αντίληψη και άλλο στην καπιταλιστική. ‘Αλλο επίσης σε ενδιάμεσες θεωρίες όπως του σοσιαλισμού κ.ά.

2.  Δεδομένης της σημερινής κατάστασης στον πλανήτη, τα προαναφερθέντα οικονομικά πρότυπα απέτυχαν ή τουλάχιστον απέδωσαν ότι είχαν να αποδώσουν. Το μεγάλο ζητούμενο που παραμένει είναι Η ΟΡΘΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ (The right sharing of the national and global wealth), ώστε να επέλθει κοινωνική δικαιοσύνη και ευημερία, να σταματήσουν οι αντιπαραθέσεις και οι οικονομικοί ανταγωνισμοί μεταξύ των κρατών, που καταλήγουν συχνάκις σε πολέμους, καθώς και το φαινόμενο των οικονομικματος προς λτικασφστικοποιημένο καιιαφορετικών μεταταστών.

3.  Πρέπει να αναλογιστούμε ποία είναι η σχέση μεταξύ οικονομίας και δύναμης. Τί είναι η δύναμηη και ποία η σχέση της με την οικονομία. Αν υπήρχε μία ορθή και δίκαιη κατανομή του παγκόσμιου πλούτου, δεν θα είχαμε και το μεγάλο πρόβλημα της μετανάστευσης από τον πτωχό στον πλούσιο κόσμο. Ο καθένας θα ήταν ικανοποιημένος, αυτάρκης και ευχαριστημένος στην χώρα του και δεν θα έψαχνε νέες πατρίδες για επιβίωση. Εδώ αναφύονται και αναδεικνύονται τα λάθη και οι ελλείψεις που άφησαν πίσω τους οι πρώην αποικιακές δυνάμεις σε χώρες της Αφρικής, Νοτίου Αμερικής, της Εγγύς, Μβαση, θα ﷽ειδητοποοσει αργρχει οινωνικεέσης και Άπω Ανατολής.

4.  Το καπιταλιστικό πρότυπο οικονομικής διαχείρισης καταδυναστεύει πλέον και δυσκολεύει και έχει καταστήσει τον καθημερινό μας βίο περίπλοκο, ασφυκτικά δαπανηρό, πολύ σοφιστικοποιημένο και κουραστικό. Και τούτο σε έσχατο σημείο που υποχρεώνει τους πολίτες να αναλώνουν καθημερινά την νοητική, συναισθηματική και φυσική τους ενέργεια απλά και μόνον στην επιβίωση και στην εξασφάλιση του άρτου του επιούσιου. Το όλο σύστημα και τρόπος ζωής έχουν καταλήξει σε ένα άνευ προηγουμένου μανιερισμό και συνεχή ρευστότητα και αστάθεια, εξ ου και η αδήρητη ανάγκη πλέον για μονιμότητα και σταθερότητα, ηρεμία και πνευματική ανάταση. ‘Εχουμε ξεφύγει εντελώς από τον βασικό στόχο που έπρεπε να έχει η Ανθρωπότης, τουτέστιν η συνεχής πνευματικοποίηση και απόσπαση από την ύλη.

5.  Έχουμε άμεση ανάγκη από απλότητα, λιτότητα, μονιμότητα και σταθερότητα για να ηρεμήσουμε και να υπάρχει ωφέλιμος χρόνος για την πνευματική ανέλιξη του Ανθρώπου η οποία θα αντανακλάσει στην βελτίωση του όλου συστήματος προς όφελος των καλώς νοουμένων συμφερόντων της Ανθρωπότητος. Η συνεχής σοφιστικοποιημένη και περίπλοκη ρευστότητα και το δέλεαρ της συνεχούς κατανάλωσης μέσα στο καπιταλιστικό παιγνίδι, απλώς για να κυκλοφορεί το χρήμα προς όφελος ολίγων, έχουν κουράσει τους πολίτες.

6.  Η συγκέντρωση που πλούτου στους λίγους σε κάθε κράτος, και η συγκέντρωση του μεγαλύτερου μεριδίου του παγκόσμιου πλούτου στον δυτικό κόσμο, η συνεχής κατάργηση της μεσαίας κοινωνικής οικονομικής τάξης, είναι φαινόμενα που θα προκαλέσουν αργά ή γρήγορα κάποια κοινωνική επανάσταση, κάτι που δεν είναι και ό,τι καλύτερο. Η επανάσταση εξυπακούει και μεταβατική περίοδο αναρχίας μέχρι να επικρατήσει νέο σύστημα και σταθεροποίηση, καθώς και εκμετάλλευση από τον κάθε τυχοδιώκτη καιροσκόπο. Κανείς βεβαίως δεν μπορεί να προδικάσει ότι αυτό το νέο καθεστώς που θα σταθεροποιηθεί μετά την επανάσταση θα είναι προς όφελος της Ανθρωπότητος, όπως καλή ώρα δεν ήταν τα κομμουνιστικά καθεστώτα που εδραιώθηκαν μετά από επανάσταση για μερικές δεκαετίες και διελύθησαν.

Αντιθέτως, η συνειδητοποίηση για ανάγκη αλλαγής και μία ομαλή μετάβαση με σώφρονα και σοφό τρόπο, θα αναιρούσε μια ενδιάμεση αναρχία που δεν συμφέρει σε κανένα.

7.  Υπό το πρόσχημα της δημοκρατίας έχουμε φθάσει δυστυχώς στην ασυδοσία και στην διαφθορά, όπου εμπλέκεται και το “καπιταλιστικόν παίγνιον” με όλα τα συνεπακόλουθα, καθώς και στην πλήρη κομματικοποίηση και αναξιοκρατία, με αποτέλεσμα οι ανέντακτοι πολίτες να μην έχουν κανένα ρόλο στα κοινά και στο πολιτειακό γίγνεσθαι.

8.  Η λεγομένη δημοκρατία, δηλαδή η σημερινή κατάντια της αυθεντικής δημοκρατίας, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία δικτατορία μερικών πολιτικών κομμάτων που κόβουν και ράβουν τον Νόμο και το όλο σύστημα στα μέτρα τους προς ίδιον όφελος και όχι στα μέτρα των αναγκών του λαού με στόχο την ευδαιμονία του.

9.  Συνεπώς, τα κόμματα δεν είναι τα κύτταρα της δημοκρατίας, όπως ισχυρίζονται μερικοί κομματάρχες, αλλά, όπως έχουν καταντήσει, είναι τα καρκινώματα της δημοκρατίας.

10.  Έχουμε ανάγκη από μια εκπαίδευση και γενικότερη παιδεία που να βγάζουν νοήμονες πολίτες με κριτική σκέψη. Δυστυχώς το καπιταλιστικό σύστημα εκ προθέσεως δημιουργεί πολίτες καταναλωτές χωρίς υψηλή νοημοσύνη και κριτική σκέψη, πολωμένους στον ατομικιστικό ωφελιμισμό. Ας αναλογιστούμε όλοι τι σημαίνει “ατομικιστικός ωφελιμισμός” και η έλλειψη κοινής συνείδησης για το γενικότερο κοινωνικό όφελος. Τούτου λεχθέντος, είναι δίκαιον να επισημανθεί ότι και στα εφαρμοσθέντα κομμουνιστικά συστήματα διόλου δεν προωθήθηκε η νοημοσύση και η κριτική σκέψη.

11.  Αντιθέτως, στις παραδοσιακές κοινωνίες επικρατούσε η αυτάρκεια και η αλληλεγγύη, η σταθερότητα και διαγωγή του καθημερινού βίου με χαρά και ευτυχία. Με την επικράτηση του σύγχρονου καπιταλιστικού και υπερ-καταναλωτικού συστήματος, που συνεπικουρείται από την πλήρη κομματικοποίηση, την διαφθορά και την έλλειψη ηθικών φραγμών, έχει επικρατήσει το χάος σε όλες του τις εκφάνσεις, αυτό δηλαδή που λέμε “κρίση”. Το βασικό πεντάπτυχο που έπρεπε να διέπει τον ιδιωτικό και δημόσιο βίο είναι “μεθοδολογία, δεοντολογία, επιστημονικότητα, επαγγελματισμός και ηθική”. Αξίζει τον κόπο να αναλογιστούμε αυτές τις πέντε αρχές/αξίες.

12. Μήπως λοιπόν ο παρών τρόπος ζωής, που στερείται απλότητας, λιτότητας και ηθικής, με την υπερκατανάλωση μέσα σε μια καπιταλιστική και διαβρωμένη κοινωνία και σαθρό πολιτικό σύστημα, είναι ένας κακώς νοούμενος τρόπος επιβίωσης και εξέλιξης του ανθρωπίνου είδους, που βαίνει εις βάρος των ηθικών αξιών και αρετών, καθώς και εις βάρος του Πλανήτη, της φυσικής του κληρονομιάς, του κλίματος και της ποιότητας ζωής; Μήπως μας οδηγεί στην πλήρη καταστροφή και αφανισμό;

13. Πώς θα επέλθει λοιπόν η των «τοιούτων παθημάτων κάθαρσις», κατά την ρήσιν του Αριστοτέλη στον ορισμό της τραγωδίας; Η σημερινή δεινή κατάστασις του πλανήτη είναι τραγική και καταστροφική. Όντως, περί τραγωδίας πρόκειται.

14. Χρειάζεται κάθαρση, αλλαγή, αναδόμηση σκέψης και πρακτικής εφαρμογής κατά το ηθικότερον και κατ’ αρετήν. Επάνοδος εις την του Θεού Δημιουργού Σοφίαν και εις το κατά Φύσιν ζην του στωϊκού Ζήνωνος. Συνεπώς δε και εις καινόν τρόπον οικονομικής διαχειρίσης της Ανθρωπότητος ή άλλως πως ειπείν εις καινόν πρότυπον διαχειρίσης της οικονομικής δύναμης; Εν τοιάτη δε περιπτώσει, έχομεν διανοηθεί οποία η σχέσις οικονομικής διαχειρίσεως και της εννοίας της δυνάμεως; Τί δε ΔΥΝΑΜΙΣ εστίν και τί η διαχείρισίς της; Οποία δε η διέπουσα ηθική;

15. Με τον ως άνω προβληματισμό κατά πόσον το παρόν καπιταλιστικό καταναλωτικό ανήθικο πρότυπο οικονομικής διαχείρισης βαίνει προς όφελος του ανθρωπίνου είδους, ας είπωμεν ότι και το τέως διεφθαρμένον κομμουνιστικόν πρότυπον ουδόλως εξυπηρέτησε τα συμφέροντα της κοινωνίας των πολιτών.

16. Για να είμαστε όμως δίκαιοι, οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι και εις τα δύο συστήματα ήτοι το τεθνεώς και το νυν αδόξως ξεψυχών, έχουν κάποια θετικά στοιχεία προς αξιοποίησιν. Εδώ πρέπει να επισημανθεί μία αντίφασις: οι εναπομείναντες δήθεν κομμουνισταί διάγουσιν πλήρη καπιταλιστικόν βίον εντός των καπιταλιστικών κοινωνιών, μερικάς δε φοράς θησαυρίζουσιν ως επιχειρηματίαι, κατά δε τα άλλα είναι «κομμουνισταί». Θα έλεγα ότι πρώτος επαναστάτης κομμουνιστής ήταν ο ίδιος ο Χριστός. Γιατί δεν εφαρμόζουν τις αρχές που εδίδαξεν;

17. Όταν τα περί κοινωνικής δικαιοσύνης και ισότητας εδιδάχθησαν από το αρχαίον ελληνικόν πνεύμα και τους φιλοσόφους του, από τον ίδιον τον Χριστόν, τους πατέρες της χριστιανικής διανοήσης, τον Κομφούκιο, τον Βούδα και τόσους άλλους ιδρυτές θρησκειών και φιλοσοφικών συστημάτων, περίμενα τον κομμουνισμό και τους σοβιετικούς να μου διδάξουν τούτο και μάλιστα μέσω ενός στιγνού συστήματος δικτατόρευσης και κατ’ επιβολήν ισότητας, δηλαδή ισοπέδωσης; Και ιδού το αποτέλεσμα! Εάν υπό το πρόσχημα της ισότητας, ισοπεδώσεις τα πάντα, τίποτα δεν επιτυγχάνεις, γιατί οι άνθρωποι, ναι μεν έχουν ίσα δικαιώματα και πρέπει τα εκάστοτε καθεστώτα να τους δίνουν ίσες ευκαιρίες, όμως δεν είναι ίσοι ως προς την βαθμίδα εξέλιξης των νοητικών, συναισθηματικών και φυσικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Κατά την ρήσιν του Αριστοτέλη “Δεν υπάρχει τίποτε πιο άνισο από την ίση μεταχείριση των ανίσων”. Άρα το νέο σύστημα πρέπει να αφήσει ζωντανή την ευγενή άμιλλα. Να μπορούν όσοι έχουν όρεξη να δουλέψουν και να πολλαπλασιάζουν το εισόδημά τους, να το κάνουν, όμως να συνεισφέρουν εις το κράτος και μέσω της φορολογίας, αλλά και μέσω αγαθοεργών χορηγιών. ‘Οπως ήταν και στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία, όπου υπήρχε οριοθέτηση του πλουτισμού με την έννοια και πρακτική των χορηγιών κυρίως για την άμυνα και την παιδεία. Τότε δεν υπήρχε η λέξη “πολιτισμός”.

18. Εδώ όμως πρέπει να επισημανθεί κάτι το παράδοξο, που το παραδέχονται και το αφήνουν ανεπηρέαστο και οι της δεξιάς και oι της αριστεράς, γιατί βολεύει και τους δύο ! Ποιο είναι αυτό; Το εξής γελοίο: «να φορολογήσομεν λέει τον πλούτον», χωρίς πρώτα να δίνουν τον ορισμό, την έννοια, το περιεχόμενο και την πρακτική εξάσκηση του πλούτου. Όμως, η νομοθεσία επιτρέπει σε όλες τις κερδοσκοπικές επιχειρήσεις να επενδύουν το μεγαλύτερο μέρος του ετήσιου καθαρού κέρδους σε νέες θυγατρικές εταιρείες διογκώνοντας τον όμιλον θυγατρικών εταιρειών που διαθέτουν παρουσιάζοντας συνεπώς ελάχιστο καθαρό ετήσιο κέρδος προς φορολόγησιν. Επιπλέον, παρουσιάζουν τις νέες θυγατρικές εταιρείες και ως ζημιωμένες κατά τα πρώτα έτη λειτουργίας των προς αποφυγήν φορολογίας. Γιατί οι κομμουνισταί και όλοι της αριστεράς δεν προσπαθούν να αλλάξουν αυτήν την νομοθεσίαν διά νομοσχεδίου εις το κοινοβούλιον; Η απάντησις είναι απλουστάτη: γιατί θα τους κράξουν πραγματικά με το πρόσχημα ότι αυτό θα επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη της οικονομίας και θα μειώσει την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας! Ιδού ένα καπιταλιστικό αδιέξοδο επί του οποίου θα πρέπει οι κατ’ εξοχήν τυρβάζοντες περί φορολόγησεως του πλούτου να εγκύψουν και προτείνουν λύσεις! Μία βεβαίως των λύσεων θα ήταν, ως προανεφέρθη, κατά το πρότυπον της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας να οριοθετηθεί ο πλούτος μέσω της πρακτικής των χορηγών/ευεργετών. Από κάποιο όριο πλουτισμού οι Αθηναίοι επιχειρηματίες όφειλαν να χορηγούν την άμυνα και την παιδεία. Προς τούτο, ένα σύγχρονο κράτος θα μπορούσε να ετοιμάζει κατ’ έτος ένα κατάλογο κοινωφελών έργων και προγραμμάτων, όπως αποκατάσταση των αποφυσικοποιημένων τοπίων για βελτίωση του κλίματος, νοσοκομεία παίδων, ερευνητικά κέντρα, εθνική βιβλιοθήκη, μέγαρα μουσικής, ανέγερση δημοσίων κτιρίων για στέγαση όλων των κρατικών δομών/υπηρεσιών και όχι να ενοικιάζονται κτίρια από τους ιδιώτες και να κυκλοφορούν οι προμήθειες και να προάγεται η διαφθορά. Και πολλά άλλα δημόσια και κοινωφελή έργα, που ο τόπος έχει ανάγκη, όπως και η οικονομική ενίσχυση των νεαρών ζευγαριών προς τεκνοποίηση, ειδικά στην Κύπρο, που είναι ημικατεχόμενη από την Τουρκία, δημογραφικά αλλοιωμένη, με πρόβλημα υπογεννητικότητας και γήρανσης του πληθυσμού.

19.       Στο νέο σύστημα οικονομικής διαχείρισης θα πρέπει επιστήμες όπως της ιατρικής και άλλων επιστημών που αφορούν την υγεία και την ευημερία της Ανθρωπότητος να μην είναι εμπορικοποιημένες και να γίνουν λειτουργήματα κοινωνικής διακονίας και αγαθοεργίας. Να βρεθεί ένας τρόπος στα εθνικά σχέδια υγείας οι εργαζόμενοι να έχουν τον μισθό τους, αλλά όχι όπως είναι π.χ. στο ΓΕΣΥ της Κύπρου, όπου το σύστημα τους δίνει την δυνατότητα πλουτισμού ανάλογα με πόσους ασθενείς θα δουν ή πόσες εγχειρίσεις θα κάνουν, πρακτική που είναι δυστυχώς προσαρμοσμένη στο καταναλωτικό καπιταλιστικό πρότυπο διαφθοράς, όπου ευχαρίστως διαπλέκονται τα κόμματα και τα συνδικάτα.

20.       Το ίδιο πρέπει να γίνεται και με την πολιτική, ώστε να καταστεί λειτούργημα κοινωνικής διακονίας και προσφοράς και όχι εφαλτήριο για πλουτισμό που θα μπορεί ο κάθε τυχοδιώκτης να το εκμεταλλεύεται. Εξ’ ου και η άμεση ανάγκη ποινικοποίησης της απόσπασης ψήφων με ψευδείς παραστάσεις. Η κρατική ετήσια επιχορήγηση των κομμάτων είναι παντελώς απαράδεκτη την στιγμή που η κρατική κτητικότητα και το όλο σύστημα πνίγουν κάθε δυνατότητα ετήσιας επιχορήγησης των καλύτερων πρωτοβουλιών που αναλαμβάνονται από την κοινωνία των πολιτών (civil society) μέσω των μη κυβερνητικών οργανισμών, που καλύπτουν κενά με τα οποία δεν ασχολούνται οι υπηρεσίες του Δημοσίου.

* Πανεπιστημιακός.