Δυο φορές περπατήσαμε πάνω κάτω την O’ Reilly, αλλά κανένα σημάδι από το νούμερο 303. Ώσπου ένας νεαρός μας ένευσε φιλικά, ανεβήκαμε τα στριφογυριστά σκαλοπάτια, περάσαμε μέσα από την κατάμεστη σάλα, έπειτα μια άλλη σκάλα και ιδού η μαγική ταράτσα του Del Frente. Δροσιστικά κοκτέιλ, ωραίες μουσικές, νεανικές φάτσες και θαλασσινές ευωδίες. Η νέα Αβάνα ζει την dolce vita της με λαιμαργία. Η πόλη αλλάζει καθώς η ζωή πήρε ξυστά τη δυτική στροφή. Ο δρόμος δεν έχει γυρισμό…
Την επομένη το πρωί, σε μια υπαίθρια αγορά βιβλίων πίσω από την Plaza de Armas, αγοράζω μια παλιά έκδοση της θρυλικής ομιλίας του Φιντέλ «History Will Absolve Me». O Ραούλ στον πάγκο προσπαθεί να μου πουλήσει ένα μεταχειρισμένο αντίτυπο του «Πριν πέσει η νύχτα». Το διάβασα, του λέω, σας αρέσει ο Ρεϊνάλντο Αρένας; ρωτάει με συστολή, τρελαίνομαι για τον Αρένας, τον διαβεβαιώνω. Χαμογέλασε με ικανοποίηση. «Αυτό πόσο πάει;». «25, αλλά το αφεντικό λέει ότι θα σας το αφήσει 20» είπε και μου έδειξε έναν τύπο καβάλα στο παλιό του ποδήλατο. Τα νέα αφεντικά στην Αβάνα δεν έχουν ακόμα συνηθίσει το κοστούμι του ρόλου. Χαμογελούν λιγάκι αδέξια, άμαθοι στις πόζες του καπιταλισμού. Όμοια με τους ταξιτζήδες, που μαζεύουν ζεστό αφορολόγητο χρήμα και τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, που αλλάζουν ηδονιστικά αργά πετσί όπως ο χαμαιλέων.
Το είδα να συμβαίνει στην ανατολική Ευρώπη στα 80s, το ένιωσα με την ίδια ένταση στην Κούβα τον περασμένο Αύγουστο. Μια χώρα αντιφατική, αλλά πανέμορφη, που όποιος επιχειρήσει να ερμηνεύσει είτε με προκάτ ιδεοληψίες είτε με δυτικά στερεότυπα, το μόνο που θα καταφέρει είναι μια μεγαλοπρεπή τρύπα στα ανοιχτά του Μαλεκόν.
