Περάσαμε για καλά στη νέα τάξη πραγμάτων, στη νέα εποχή, που όλα μετριούνται μέσα από αριθμούς, λογιστικά και ψυχρούς υπολογισμούς. Όλα μπορούν να μας βγαίνουν μέσα από εξισώσεις που ο παράγοντας άνθρωπος και η έννοια του προσώπου έχουν πλέον εκμηδενιστεί. Μετά και από την τελευταία αξιολόγηση του οίκου Fitch – μάς μάζεψαν προ καιρού από τα σκουπίδια και μάς αφήνουν και πάλι ν’ αναπαυόμαστε σε προθαλάμους «σαλονιών» – μπορούμε να πανηγυρίζουμε γιατί όλα πείθουν ότι βρισκόμαστε μόλις ένα σκαλοπάτι πριν από την επενδυτική βαθμίδα. Κι ας ισχυρίζεται ο όποιος Κωστής – Γιαννής ότι βιώνει την απόλυτη εξαθλίωση και μάλιστα σε μη αναστρέψιμη φάση. Όσο για τα «κόκκινα δάνεια» θα τιθασευτούν κι αυτά – με τις όποιες χημείες ή και αλχημείες… σοφιστούμε – χωρίς να διατρέχουν κανένα κίνδυνο τα τραπεζικά ιδρύματά μας.   

Και όμως, η στιβαρή κεφαλαιουχική επάρκεια για ένα τραπεζικό ίδρυμα ήταν κάποτε η σχέση και η εμπιστοσύνη, μεγέθη που δεν αντιστοιχούσαν με ποσά χρημάτων. Ακόμα και τα ονόματα των τραπεζών παρέπεμπαν σε μια ακατάλυτη δύναμη εμπιστοσύνης που αναδεικνυόταν μέσα από το κοινοτικό και συνεργατικό πνεύμα. Δεν στηρίζονταν σε στείρα λογιστικά και αριθμητικά συστήματα, σε κανόνες μιας ψυχρής εμπορικής συναλλαγής. Παρότι οι δυσχέρειες μεγαλύτερες, το φαινόμενο των «κόκκινων δανείων» που ξυπνά κάθε τόσο με εφιαλτικές διαθέσεις, ήταν κάτι εντελώς άγνωστο. Ο δόλος, η απάτη, οι καταχρήσεις, η διασπάθιση χρημάτων, η καταλήστευση με τη μορφή των νεοφανών «κουρεμάτων», απουσίαζαν παντελώς από το λεξιλόγιο της καθημερινότητας. Μπορεί και να προέκυπταν κάποια ελλείμματα στους όποιους ισολογισμούς, αλλά τα πλεονάσματα σε ανθρωπιά και τιμιότητα ξεχείλιζαν και υπερκάλυπταν… Σε τέτοιες εποχές ο μεγαλύτερος ελεγκτής τραπεζικών ιδρυμάτων ήταν η συνείδηση που κάποτε έπαιρνε τις πιο τίμιες στροφές…

Για να μην υπάρξει παρανόηση, ο λόγος δεν γίνεται για ρομαντικές εποχές, στις οποίες αναπολούμε να επιστρέψουμε. Το πρόβλημα είναι ότι τελούμε υπό πλήρη σύγχυση για το τι σημαίνει σύγχρονο, προοδευτικό και μοντέρνο. Στο άρμα της Ευρώπης όλα αυτά κάποτε είχαν δεθεί με τον ίδιο τον άνθρωπο και την αξία του. Με αυτό που με άλλα λόγια ονομάζουμε ανθρωπιά, στην αυθεντική της βέβαια μορφή, με την οποία διασώζεται η αξία του προσώπου. Σήμερα εννοούμε το ακριβώς αντίθετο. Μπορεί άνετα ν’ αφανίζεται ο άνθρωπος και να πολτοποιείται το πρόσωπό του, αρκεί μέσα από ψευδαισθήσεις να μας βγαίνουν οι αριθμοί και τα νούμερα. Με αυτή την ψυχρή λογική, μπορούν νέοι άνθρωποι, κατά χιλιάδες, να συνωστίζονται σε ουρές της ανεργίας ή ακόμα να εντάσσονται στη βιομηχανία εργασίας των €500 και κάτι, κατά τρόπο που να βολεύεται το σύστημα. Αλήθεια, πόσο ήσυχη μπορούμε να έχουμε τη συνείδηση όταν για την προκήρυξη μιας θέσης απλού κλητήρα πλακώνουν χιλιάδες αιτήσεις, συνοδευόμενες με τόσο εμπλουτισμένα βιογραφικά; Δυστυχώς, στην εποχή των ψυχρών λογιστικών υπολογισμών, εξέπεσε σε μηδενική αξία ο ίδιος ο άνθρωπος και η ζωή του.