Κατεδαφιζόμεθα; Περισσότερα από δέκα σπίτια τουρκοκυπριακής ιδιοκτησίας στην κοινότητα της Ανδρολίκου στον Ακάμα, κατεδαφίστηκαν πριν μερικές μέρες. Δεν ήταν από τον σεισμό… Δεν ήταν από τα ακραία καιρικά φαινόμενα… Δεν ήταν από άλλο φυσικό φαινόμενο ή ατύχημα… Ό,τι έγινε, όπως έγινε, δεν ήταν στιγμιαίο, είχε μια κάποια διάρκεια, αλλά… Δεν είδα, δεν άκουσα, δεν μιλώ… Πέρασαν αρκετές μέρες και ουδεμία υπάρχει δικαιολογία για την αδιαφορία στην κάλυψη του γεγονότος από τα ΜΜΕ που σχεδόν… έχασαν την καταγγελία του γεγονότος από τους Οικολόγους. Πιο σημαντικό είναι πως ουσιαστικά ούτε οι αρμόδιοι δεν είπαν μια κουβέντα για το «αναπόφευκτο». Είναι φανερό πως πολύ θα δυσκολευτούν να εξηγήσουν τα ανεξήγητα αλλά δεν μπορούν να αποφύγουν μια έστω και αδέξια δήλωση. Πάντως, η Έπαρχος Πάφου, απαντώντας σε μια ανάρτηση στο διαδίκτυο που περιείχε και φωτογραφική τεκμηρίωση των γεγονότων, αναγκάστηκε να ομολογήσει πως «Δεν έχει σχέση η Επαρχιακή Διοίκηση. Δέστε το θέμα με Αναπλ. Διευθυντή Υπηρεσίας Διαχείρισης Τ/Κ περιουσιών στη Λευκωσία», υπογραμμίζοντας με τον τρόπο αυτό πως δεν είχε εμπλοκή ή ευθύνη ούτε και έχει εκδώσει την απαιτούμενη άδεια κατεδάφισης, η οποία, στην κάθε περίπτωση, πρέπει να είναι δεόντως αιτιολογημένη. Σε ανάλογες περιπτώσεις η απάντηση, με γενικόλογη ασάφεια, είναι πως «οι οικοδομές ήταν επικίνδυνες». Γιατί, όμως, αφέθηκαν να γίνουν επικίνδυνες; Και δεν είναι μόνο σε αυτή την κοινότητα που παρακολουθήσαμε παρόμοιες εικόνες αλλά σ΄αυτή την περίπτωση η κατεδάφιση πιθανόν να παραπέμπει και στην εξυπηρέτηση κάποιων συμφερόντων και σκοπιμοτήτων. Μήπως η δημιουργία «ελεύθερου» χώρου διευκολύνει τη συνεχιζόμενη και σταδιακά επεκτεινόμενη λατομική δραστηριότητα που έχει ήδη προκαλέσει σημαντική καταστροφή στο ομώνυμο φαράγγι; Μήπως η παραμονή κάποιων «χαλαμάντουρων» δεν συνάδει με την υλοποίηση στην ευρύτερη περιοχή σχεδιασμών καταστροφικών για το περιβάλλον με την αδειοδότηση ευφάνταστων αναπτύξεων στο πλαίσιο του Τοπικού Σχεδίου (Κοινοτήτων) Ακάμα. Μετά την πρόσφατη υπηρεσιακή σύσκεψη στο Προεδρικό, η δημοσιοποίηση του Σχεδίου εξαγγέλθηκε για τον επόμενο μήνα και οι τελικές μεθοδεύσεις-μαγείρεμά του σε βάρος των κοινοτήτων, για το χατήρι μεγάλων συμφερόντων, ολοκληρώνονται. Ό,τι κι αν συμβαίνει, η Κυβέρνηση οφείλει να απαντήσει, το ίδιο και η Αστυνομία! Αν δεν κατεδαφίστηκαν από «αρμοδίους», «νόμιμα» ή παράνομα, κάποιοι άλλοι ευθύνονται οπότε, πιθανόν, να στοιχειοθετείται ποινικό αδίκημα. Υπάρχει αποτύπωση των κατεδαφισμένων; Υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε να ζητηθεί ακόμα και η επαναφορά των οικοδομών!
Η Ανδρολίκου εκκενώθηκε από όλους τους κατοίκους της στις 22 Αυγούστου 1975, στο πλαίσιο μιας ακόμα, μη αμφισβητηθείσας, πράξης στην επιβολή της διχοτόμησης. Δεν ήταν λίγοι οι 500 Τουρκοκύπριοι κάτοικοι που μεταφέρθηκαν, όπως προέβλεπε η συνταγή, κυρίως στη Μόρφου, τη Λάπηθο, τη Μύρτου και την Αμμόχωστο. Πώς αφέθηκε αυτό το χωριό (και πλείστα άλλα) στην εγκατάλειψη; Πώς έμειναν τα σπίτια αυτά απροστάτευτα, όχι μόνο από τον χρόνο και τα καιρικά φαινόμενα αλλά και από τον συχνό «δανεισμό» υλικών από περαστικούς συλλέκτες για ιδία χρήση ή για εμπορία; Γιατί δεν κηρύχθηκαν διατηρητέες αυτές οι οικοδομές και οι εγκαταλειμμένες κοινότητες στο σύνολό τους; Υποβλήθηκαν τέτοιες προτάσεις, ειδικά για την Ανδρολίκου, στη Διαχείριση Τουρκοκυπριακών Περιουσιών; Γιατί δεν αξιοποιήθηκαν; Τότε τα σπίτια αυτά δεν ήταν επικίνδυνα. Μα και τα επικίνδυνα μπορούν να φτιαχτούν και το Κράτος ενισχύει, με κάποια ποσά, τους ιδιοκτήτες, στην περίπτωση των τουρκοκυπριακών περιουσιών μέσω του Διαχειριστή τους. Ποια είναι, τελικά, η κυβερνητική πολιτική των (δέκα συνολικά) κυβερνήσεων μετά το 1974 γιαυτές αλλά και γενικότερα για όλες τις κοινότητες που (για άλλους λόγους) βρέθηκαν σε μερική ή πλήρη εγκατάλειψη;
Φταίει, άραγε, το γεγονός ότι τα κατεδαφισμένα σπίτια στην Ανδρολίκου ήταν τουρκοκυπριακά; Αν το δούμε ψυχρά και μηχανιστικά, μπορεί να μην μας μείνουν απορίες! Την ώρα που αφήνουμε να καταρρεύσουν οικοδομές, επίσημα κηρυγμένες ως διατηρητέες… Την ώρα που σημαντικές οικοδομές δεν έχουν κηρυχθεί διατηρητέες ενώ το δικαιούνται, τόσο αυτές όσο και ο τόπος, κι αφήνονται να καταρρεύσουν… Την ώρα που η διοικούσα Εκκλησία στέλλει εκσκαφείς για να ρίξουν δικά της (πιο σωστά, από δωρεά του πληρώματός της) διατηρητέα ενώ έχει νομική υποχρέωση να τα δατηρήσει και να τα αποκαταστήσει (πάει κιόλας ένας χρόνος από την τελευταία καταστροφή)… Την ώρα που υπουργοί με αυταρχισμό αποφασίζουν να καταστρέψουν μια Περιοχή Ειδικού Χαρακτήρα εκδίδοντας «ημερήσια διαταγή» για αδειοδότηση πολυώροφων, χωρίς λόγο(;), λογική ή τεκμηρίωση… Την ώρα που επιβεβαιώνεται πως δεν επαρκεί η αποσπασματική και με λιγοστούς πόρους προσπάθεια του Δήμου Λευκωσίας (ίσως και άλλων δήμων) να σώσουν ό,τι σώζεται… Τότε τι πειράζει αν κατεδαφιστούν καμμιά δεκαριά «χαλαμάντουρα» στην Ανδρολίκου, πέρα στον Ακάμα;
Ακριβώς, όμως, επειδή είναι τουρκοκυπριακές ιδιοκτησίες, και στον Ακάμα και αλλού και ιδιαίτερα στην παλιά Λευκωσία, θα έπρεπε να αξιολογηθεί, πέρα από την πολεοδομική και την πολιτιστική/αρχιτεκτονική και η πολιτική πτυχή. Εκτός κι αν δεν θέλαμε και δεν θέλουμε τη, σε κάποια στιγμή, επιστροφή των νόμιμων ιδιοκτητών, τώρα μάλιστα που, όπου υπάρχουν, προηγούνται οι «χρήστες»; Ίσως γιατί το «τζιείνοι ποτζιεί τζι εμείς ποδά» περνά πολύ πέρα από κομματικά και λοιπά στεγανά…
Kατεδαφιζόμεθα, λοιπόν; Δεν είναι η πρώτη φορά που θυμηθήκαμε το γνωστό βιβλίο τής Διδώς Σωτηρίου. Μακάρι το ερωτηματικό να σηματοδοτεί μια τελευταία ελπίδα αφύπνισης…
