Σε μια εποχή που το θέμα της άτυπης μετανάστευσης αποτελεί κεντρικό άξονα δημόσιας συζήτησης σε Κύπρο αλλά και γενικότερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο ρόλος του Frontex είναι πρωταρχικής σημασίας για τα ευρωπαϊκά σύνορα.
Η περίπτωση της Κύπρου έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες, καθώς εκτός από χώρα εισδοχής είναι και χώρα υπό κατοχή, με την Κυβέρνηση της χώρας να δηλώνει την ανάγκη διαχείρισης των μαζικών ροών προς το έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πρόσφατα, βρέθηκε στην Κύπρο και είχε συνάντηση με τον υπουργό Εσωτερικών, Νίκο Νουρή, ο εκπρόσωπος του Frontex Γρηγόρης Αποστόλου, υπεύθυνος για την Ελλάδα και την Κύπρο. Στο πλαίσιο της συνάντησης, τέθηκε από πλευράς υπουργού Εσωτερικών η ανάγκη για περαιτέρω στήριξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στον τομέα της επιστροφής υπηκόων τρίτων χωρών στις χώρες καταγωγής τους, σημειώνοντας ότι φαίνεται να υπάρχει ραγδαία αύξηση των αφίξεων αυτή την περίοδο φτάνοντας στις 1.216 μόνο για τον μήνα Μάρτιο, ενώ εκκρεμούν ακόμα τα αιτήματα σχεδόν 19.000 ατόμων. Ο Νίκος Νουρής ζήτησε τη συνδρομή του Fontex για την ουσιαστική ενίσχυση του Γραφείου Επιστροφών προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η αποδοτικότητά του.
Για τον ρόλο του Frontex αλλά και τον τρόπο δράσης του Οργανισμού για αντιμετώπιση των ροών άτυπων μεταναστών και της εκμετάλλευσης του ανθρώπινου πόνου από τα διάφορα παράνομα κυκλώματα διακίνησης, ζητήσαμε τις απόψεις του εκπροσώπου Τύπου του Οργανισμού, Chris Borowski. «Ο Frontex, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, αποτελεί ουσιαστικό μέρος των προσπαθειών της Ευρώπης να διαφυλάξει τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης. Η υποστήριξη του Frontex στα εξωτερικά σύνορα εγγυάται την ελεύθερη κυκλοφορία χωρίς ελέγχους εσωτερικών συνόρων που πολλοί από εμάς θεωρούμε δεδομένους», μας ανέφερε, για να προσθέσει πως αυτή είναι μια μεγάλη ευθύνη και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ΕΕ ενίσχυσε τον Frontex, καθορίζοντάς του ένα αρχικό πλαίσιο υπηρεσιών και πόρων της Ευρώπης για να χτίσει τη δική του ομάδα εξοπλισμού και να συμβάλει στην ανάπτυξη της ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων της Ευρώπης.
«Ο Frontex έχει τρεις στρατηγικούς στόχους: μείωση των τρωτών σημείων των εξωτερικών συνόρων με βάση την πλήρη επίγνωση της κατάστασης· την εγγύηση της ασφάλειας και ταυτόχρονα την προστασία της καλής λειτουργίας των συνόρων της ΕΕ και τον σχεδιασμό και διατήρηση της ετοιμότητας Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής».
Αναφερόμενος στη σημαντικότητα του ρόλου του Frontex στην προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων από τις ροές άτυπων μεταναστών, ειδικά για τις χώρες υποδοχής, ο Chris Borowski ανέφερε ότι ο Frontex βοηθά τις ευρωπαϊκές χώρες στον έλεγχο των συνόρων και σε θέματα μετανάστευσης. «Βοηθάμε στην επιτήρηση των συνόρων και με δραστηριότητες διαχείρισης της μετανάστευσης, όπως ο εντοπισμός των μεταναστών και ο εντοπισμός της χώρας καταγωγής τους. Οι αξιωματικοί μας συλλέγουν επίσης πληροφορίες για εγκληματικές ομάδες που εμπλέκονται σε λαθρεμπόριο ανθρώπων. Επιπλέον, πέρσι ο Frontex βοήθησε στην επιστροφή περίπου ενός στους πέντε ανθρώπους που συνέχιζαν να παραμένουν παράνομα στην ΕΕ», ανέφερε, εξηγώντας ότι ο Οργανισμός δίνει επίσης μεγάλη έμφαση στην καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος, όπως το λαθρεμπόριο ανθρώπων ή η διακίνηση ανθρώπων. «Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι πολλοί μετανάστες που διασχίζουν τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ είναι θύματα τέτοιων μορφών εγκληματικών δραστηριοτήτων».
Σε ό,τι αφορά την περίπτωση της Κύπρου, ανέφερε ότι ο Frontex έχει πέντε αξιωματικούς και δύο διερμηνείς που εργάζονται στην Κύπρο. Τα καθήκοντά τους περιλαμβάνουν την υποστήριξη του ελέγχου της εθνικότητας, τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, την εγγραφή και τον έλεγχο εγγράφων μεταναστών και την πρόληψη και τον εντοπισμό σοβαρού εγκλήματος με διασυνοριακή διάσταση.
Ο Chris Borowski σημειώνει ακόμα ότι η πανδημία COVID-19 επηρέασε τις μεταναστευτικές ροές σε ορισμένες περιοχές. «Τον Απρίλιο και τον Μάιο του περασμένου έτους είδαμε μια σημαντική πτώση των περιπτώσεων εντοπισμού παράνομων διελεύσεων που άγγιξε τα χαμηλότερα επίπεδα και το οποίο οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στους εθνικούς περιορισμούς που σχετίζονται με την πανδημία. Λόγω αυτής της μείωσης, το 2020 σημειώθηκε ο μικρότερος αριθμός παράτυπων διαβάσεων από το 2013. Είναι πιθανό ότι εάν αρθούν σταδιακά οι εθνικοί περιορισμοί οι αριθμοί θα αυξηθούν. Οι μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις του COVID μπορεί επίσης να τροφοδοτήσουν επιπλέον μεταναστευτικές κινήσεις».
Εξηγεί παράλληλα πώς ο Frontex διενεργεί «εκτιμήσεις ευπάθειας» των συνόρων της Ευρώπης σε ετήσια βάση για να βρει τυχόν αδύναμα σημεία και προτείνει μέτρα αντιμετώπισης της κατάστασης. Ανταλλάσεις επίσης πληροφορίες με τις Αρχές του επηρεαζόμενου κράτους. Σημειώνει ωστόσο ότι αυτές οι περιπτώσεις δεν μπορούν να τις δημοσιοποιούν για προφανείς λόγους. «Δεν θέλουμε πραγματικά οι εγκληματικές ομάδες να έχουν τέτοιες πληροφορίες», τονίζει.
Υπενθυμίζεται ότι κατά την εδώ παρουσία του εκπροσώπου του Frontex σε Ελλάδα και Κύπρο αναφέρθηκε εκ μέρους του ότι η συνεργασία του Οργανισμού με την Κυπριακή Δημοκρατία τα τελευταία χρόνια έχει διευρυνθεί και τόνισε τη γεωμετρική πρόοδο που έχει επιτευχθεί στις διαδικασίες ασύλου. Σημείωσε δε ότι μεγάλα άλματα έχουν γίνει, πέρα από τις αναγκαστικές, και στις εθελούσιες επιστροφές.
Ο Γρηγόρης Αποστόλου εξέφρασε τη διαθεσιμότητα του Frontex για περαιτέρω στήριξη και χρηματοδότηση επιστροφών, ενώ διαβεβαίωσε ότι θα γίνουν προσπάθειες προκειμένου να ενισχυθεί η Κυπριακή Δημοκρατία με ειδικούς εμπειρογνώμονες ώστε να αντιμετωπιστούν οι αυξημένες ανάγκες που η Κύπρος αντιμετωπίζει.
Τέλος συμφωνήθηκε η διευθέτηση τεχνικών συναντήσεων μεταξύ των αρμοδίων φορέων ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες δρομολόγησης ενός αποτελεσματικότερου συστήματος επιστροφών.
Διασφάλιση και προστασία δικαιωμάτων μεταναστών
Ο εκπρόσωπος Τύπου του Οργανισμού, Chris Borowski, αναφέρθηκε και στην ιδιαίτερη σημασία που δίνει ο Οργανισμός στην προστασία των δικαιωμάτων των μεταναστών κατά τη διάρκεια των ελέγχων των ευρωπαϊκών συνόρων και στις περιπτώσεις εντοπισμού περιπτώσεων παραβίασης των ευρωπαϊκών συνόρων. Όπως ανέφερε, ο Frontex έχει δεσμευτεί πλήρως να διατηρήσει τα υψηλότερα πρότυπα ελέγχου των συνόρων στις επιχειρήσεις μας και δεσμεύεται από έναν Κώδικα Συμπεριφοράς. «Αυτό είναι το πρότυπο που ακολουθούμε σε κάθε μία από τις λειτουργίες μας. Η παρουσία αξιωματικών που αναπτύσσονται από τον Frontex και το προσωπικό του μπορεί να συμβάλει ενεργά στην ελαχιστοποίηση τυχόν πιθανών κινδύνων κατάχρησης βίας, καθώς και στην παροχή αντικειμενικής και αξιόπιστης πηγής πληροφοριών για όλες τις περιστάσεις επιτόπου. Αξιωματικοί που αναπτύσσονται σε επιχειρήσεις του Frontex είναι παρόντες για να υποστηρίξουν τα κράτη-μέλη και να διασφαλίσουν το κράτος δικαίου», σημείωσε.
