Μιας και δεν μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον με ακρίβεια, μπορούμε να προσπαθήσουμε να το κατανοήσουμε. Κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί γιατί. Ποιο είναι το όφελος να μπούμε στη διαδικασία να θέλουμε να γνωρίζουμε πώς θα είναι η ζωή σε 15, 30 χρόνια από σήμερα; Η ζωή είναι απρόβλεπτη και αυτό είναι ένα από τα μαθήματα που μας δίδαξε η πανδημία, να μην παίρνουμε δηλαδή τίποτα ως δεδομένο. Από την άλλη όμως έγινε σαφές πως όσοι είχαν συλλογιστεί την πιθανότητα εξάπλωσης ενός ιού ήταν σε καλύτερη μοίρα στην αντιμετώπιση της Covid-19. Για αυτό αν είναι να μάθουμε κάτι, είναι πως το μέλλον είναι κάτι που μας αφορά.
Αυτές τις μέρες κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο στα Ελληνικά με θέμα την εξερεύνηση του μέλλοντος, από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, ακριβώς με σκοπό να βοηθήσει όλους όσοι ενδιαφέρονται να διευρύνουν τις γνώσεις τους και να προετοιμαστούν καλύτερα για τις μέρες που έρχονται. Το βιβλίο υποστηρίζεται από την UNESCO και είναι ακριβώς για αυτό τον λόγο που η οργάνωση προωθεί τον «Αλφαβητισμό για το Μέλλον, ως μια ήπια δεξιότητα, που μας επιτρέπει να γνωρίζουμε γιατί είναι σημαντικό να φανταζόμαστε το μέλλον και να μάθουμε με ποιον τρόπο γίνεται αυτό.
Πρόκειται για ένα διαδραστικό και διασκεδαστικό βιβλίο, το οποίο περιέχει πλήθος βιωματικών ασκήσεων και παιχνιδιών που μπορούν, υπό την καθοδήγηση των γονέων ή των εκπαιδευτικών, πολύ εύκολα να εφαρμοστούν στο σχολείο ή στο σπίτι. Το βιβλίο καλλιεργεί τις ικανότητες δημιουργικής και κριτικής σκέψης των παιδιών και τα καθοδηγεί στην εξερεύνηση του μέλλοντος μέσα από τέσσερις προκλήσεις και δεκαέξι παιχνίδια. Επίσης, συνοδεύεται από υποστηρικτικό υλικό και οδηγίες για εκπαιδευτικούς, που διατίθενται δωρεάν από το διαδίκτυο (https:futures.gr/ftplaybook). Συγγραφείς της αγγλόφωνης έκδοσης είναι οι Katie King και Julia Rose West, ενώ σύμβουλος της ελληνικής έκδοσης ο Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος, επικεφαλής της Έδρας UNESCO για την Προοπτική Διερεύνησης. Τη μετάφραση ανέλαβαν από κοινού οι Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος και Βασιλική Καλοδήμου.
Η ιδέα για το βιβλίο ξεκίνησε από τις ελλείψεις είτε σε βιβλιογραφία είτε σε επίπεδο σπουδών για τον τομέα που είναι γνωστός ως Future Studies. Στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας μπήκαν τα παιδιά, εξήγησε ο Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος, τονίζοντας την ίδια στιγμή ότι το βιβλίο προσφέρει και στους μεγάλους πολλές ευκαιρίες για να συζητήσουν και να αναλογιστούν το μέλλον. Τα εργαλεία που υπάρχουν μέσα στο βιβλίο, όπως για παράδειγμα οι δραστηριότητες τις οποίες τα παιδιά πρέπει να κάνουν για να σκεφτούν το μέλλον, είναι αυτά που χρησιμοποιούμε και εμείς οι μεγαλύτεροι στην καθημερινότητά μας και την εργασία μας. «Αυτά τα εργαλεία δεν είναι γραμμένα αποκλειστικά για μικρά παιδιά. Είναι όμως εύκολα στη χρήση και βοηθούν τον καθένα να βάλει τα πράγματα σε μια σειρά και να αναλογιστεί το μέλλον πιο καθαρά», επεσήμανε.
Στόχος του βιβλίου, είπε ο Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος, είναι να χρησιμοποιηθεί ως βάση συζήτησης όχι μόνο ανάμεσα σε ένα παιδί και τον δάσκαλο ή τον γονιό του, αλλά και ανάμεσα σε δύο παιδιά. «Κλεισμένοι στα σπίτια μας όλους αυτούς τους δύσκολους μήνες λόγω των περιοριστικών μέτρων για την πανδημία, συνειδητοποιήσαμε πόσο σημαντική είναι και πόσο μας έχει λείψει η ανθρώπινη, άμεση επικοινωνία. Οπόταν όποιοι έχουν διάθεση να συζητήσουν και να προβληματιστούν, το βιβλίο αυτό θα τους βοηθήσει και θα τους δώσει πολύ καλές ιδέες για να σκεφτούν για το μέλλον».
Είναι πολύ σημαντικό να καταφέρουμε να μπούμε σε αυτή τη διαδικασία να σκεφτόμαστε το μέλλον και να θέλουμε να το επηρεάσουμε. Είναι μια δεξιότητα που μπορεί να μας προσφέρει σημαντικά οφέλη, ειδικά αν καταφέρουμε εκτός από το να το φανταζόμαστε, να προσπαθήσουμε να βρούμε τρόπους να εντάξουμε το μέλλον στην καθημερινότητά μας και να μην το αφήσουμε απλά να είναι μια αφηρημένη έννοια. Το βιβλίο μάς βοηθά να στοχαστούμε το μέλλον με έναν δομημένο τρόπο και να κατανοήσουμε τις αλλαγές που έρχονται, ειδικά τις ραγδαίες, όπως η πανδημία που ζούμε τώρα. Η έννοια της αλλαγής είναι πολύ σημαντική, επειδή το μέλλον προκύπτει ακριβώς από την αλλαγή. Αυτό το βιβλίο μάς διδάσκει πώς να κατανοούμε, να αξιολογούμε και να μη φοβόμαστε τις αλλαγές. Και επιπλέον να βλέπουμε πώς επηρεάζουν το θέμα που μας ενδιαφέρει είτε είναι ένας τομέας είτε ένα επάγγελμα, το περιβάλλον, η εκπαίδευση.
Όταν σκεφτόμαστε το μέλλον, το κάνουμε συνήθως με έναν περιοριστικό τρόπο, μέσα από τα προσωπικά μας βιώματα, τις φοβίες και τις προκαταλήψεις μας. Το βιβλίο αυτό μας βοηθά να κατανοήσουμε αυτούς τους περιορισμούς και μας σπρώχνει να σκεφτόμαστε και τις άλλες δυνατότητες που έχει το μέλλον. Αν καταφέρουμε να το πετύχουμε αυτό, τότε μπορούμε να πετύχουμε πολύ περισσότερα. Μαθαίνοντας κανείς να φαντάζεται διαφορετικά μέλλοντα, μπορεί να κατανοήσει τη δυνατότητα να επινοεί νέες υποθέσεις και τελικά να μπορεί να επηρεάσει το τι θα συμβεί. Όταν η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται συνειδητά, τότε κάποιος αρχίζει να κατακτά τη δεξιότητα να μπορεί να διαχειρίζεται το μέλλον του.
Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι πως ενδεχομένως στο άμεσο μέλλον να χρειαστεί να δούμε τον κόσμο με μια διαφορετική ματιά. Ήδη πολλοί συζητούν πως ο τομέας της εκπαίδευσης, της εργασίας, της ψυχαγωγίας θα διαμορφωθούν με έναν τρόπο πρωτόγνωρο. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, να είμαστε όσο το δυνατόν καλύτερα προετοιμασμένοι, και το βιβλίο Παίζοντας με το μέλλον προσφέρει ένα πολύ καλό εργαλείο σε μικρούς και μεγάλους.
