Στην κατάμεστη αίθουσα του σχολείου ακουγόταν ένα βουητό από τους επισκέπτες, τους γονείς και τους συναδέλφους που έψαχναν θέση στα μπροστινά καθίσματα. Στη σκηνή πηγαινοέρχονταν τεχνικοί, τελευταίες οδηγίες, παραινέσεις της τελευταίας στιγμής. Πέφτει η σκηνή και ξεκινάει το εναρκτήριο τραγούδι. Η παρουσίαστρια καλεί στο βήμα τους ομιλητές. Καθόμαστε στο πάνελ μπροστά από το μικρόφωνο και ο καθείς με τη σειρά του κάνει την παρουσίαση της δουλειάς του. Έρχεται η σειρά μου. Ρίχνω μια τελευταία ματιά στο ακροατήριο.
Πάντα προσπαθώ να κάνω το ψυχογράφημα του ακροατηριου μου, σχεδόν πάντα εντοπίζω τους πιο δύσπιστους, ανιχνεύω τις αντιδράσεις τους, πολλές φορές διαβάζω και τα χείλη τους. Όταν η ματιά τους διασταυρωθεί με τη δικιά μου αντιλαμβάνομαι τη διάθεσή τους. Ξεκινώ να μιλώ. Μια μερίδα ακροατών παρακολουθεί με προσοχή και σημειώνει, μια άλλη μερίδα κουνάει το κεφάλι σαν να συμφωνεί, άλλοι χαμογελάνε, άλλοι ασχολούνται με το κινητό τους, άλλοι χαζογελάνε με τους διπλανούς τους για άσχετα πράγματα. Υπάρχει όμως μια μερίδα ακροατών, συνήθως συναδέλφων, που σχολιάζει επικριτικά το καθετί με ύφος υπεροπτικό. Αυτούς τους εντοπίζω κατευθείαν. Δεν είναι βέβαια, ευτυχώς, έτσι. Φταίει το γεγονός που μεγαλώνουμε ανταγωνιζόμενοι ο ένας τον άλλον; Φταίει που μαθαίνουμε να συγκρινόμαστε μεταξύ μας λες και αυτό μας κάνει καλό, φταίει η προσωπικότητά μας; Πολλά μπορεί να ευθύνονται για αυτή την επιθετική στάση που έχουν ορισμένοι συνάδελφοι απέναντι σε άλλους συναδέλφους τους.
Η δική μου στάση απέναντι σε τέτοιες συμπεριφορές είναι η εξής: Εντοπίζοντας την επικριτική διάθεση λαμβάνω το μήνυμα και έπειτα κοιτάω επίμονα τον επικριτή. Τον κοιτάω σαν να τα λέω αποκλειστικά σε αυτόν. Κάνω μια προσπάθεια να του χαμογελάσω για να δω την απόκρισή του. Αν δεν χαμογελάσει συνεχίζω στο ίδιο ύφος να μιλώ κοιτώντας σταδιακά μια αυτόν ή και άλλους με παρόμοια διάθεση και μια το υπόλοιπο ακροατήριο. Αν νιώσω πως η στάση του γίνεται πιο εχθρική ή επικριτική καθώς εμμέσως σχολιάζει επικριτικά μαζί με τους διπλανούς του, τότε λέω κάποιο παράδειγμα και αναφέρω ονομαστικά τον συνάδελφο «Ξέρετε αυτό που έχει ειπωθεί εδώ είναι προϊόν έρευνας και του καλού μου συναδέλφου τάδε που βρίσκεται στο ακροατήριο». Συνήθως στις περισσότερες περιπτώσεις πιάνει αυτό, καθότι είναι σαν να κάνω τον συνάδελφο μέρος της ομιλίας μου.
Αυτή τη συναδελφική συμπεριφορά θα τη χαρακτήριζα εκφοβιστική καθότι το άτομο που προβαίνει σε τέτοιες πρακτικές συνήθως διέπεται από έντονη ανταγωνιστική διάθεση, επικριτική στάση με σκοπό να μειώσει τον συνάδελφό του, καταφεύγει συχνά σε αρνητική κριτική, εμπλέκει και άλλα άτομα από το κοινό σε αυτή τη διάθεση, στοχεύει στο να προκαλέσει ψυχολογική πίεση, το κάνει με πρόθεση και συνήθως καταφεύγει σε τέτοιες πρακτικές τακτικά και σχεδόν πάντα όταν μιλούν συναδέλφοι που δεν τους συμπαθεί. Αυτοί οι συνάδελφοι είναι κατά βάση κομπλεξικοί.Ο κομπλεξικός δεν μπορεί ή νομίζει πως δεν μπορεί να φερθεί απλά και στοχαστικά. Έχει επίγνωση της μειονεξίας του, δεν μπορεί να το αποδεκτεί και επιλέγει ανέντιμα μέσα για να πολεμήσει τον συνάδελφό του. Ξεχωρίζει με την επικριτική του διάθεση στο να κρίνει και να μην έχει άλλη απασχόληση από τη μόνιμη ματιά πάνω στις πράξεις των άλλων συναδέλφων του. Η δημόσια εμφάνισή του, επιφανειακά δείχνει άψογη με βάση τα πρότυπα του καθωσπρεπισμού και βασικά είναι τέλειος. Όμως τον αναγνωρίζεις όταν αφήνει τον εαυτό του να εκτοξεύει τα δηλητηριασμένα βέλη του.
Ο εκφοβιστής συνάδελφος κάνει συχνά παρατηρήσεις που χαρακτηρίζονται από βλοσυρά και κουτοπόνηρα σχόλια. Προβαίνει σε άδικους χαρακτηρισμούς και μειώνει τις επιτυχίες των συναδέλφων του εξυψώνοντας τις δικές του παράλληλα. Οι εκφοβιστές συναδέλφοί σας είτε θεωρούν ότι αυτοί θα έκαναν την ομιλία πολύ καλύτερα από εσάς, είτε ζηλεύουν που δεν μπορούν να κάνουν την ομιλία τόσο καλά όπως εσείς, είτε χαίρονται που δεν τα πάτε τόσο καλά στην ομιλία σας. Προκειμένου να θολώσουν λιγάκι τη λάμψη της ομιλίας σας την πολεμούν εκ των έσω.
Οι διπλανοί τους γνωρίζουν πως είναι συνάδελφοί σας, οπότε αν αυτοί οι συνάδελφοι σας σχολιάσουν αρνητικά αυτά που λέτε διαβάλλοντάς τα τότε οι διπλανοί τους θα υποθέσουν πως δεν ξέρετε τι λέτε. Όλοι μας, στους χώρους εργασίας μας, συναντάμε και αντιμετωπίζουμε κομπλεξικούς συναδέλφους. Γιατί όπως έλεγε και ο Camus: «Μια από τις χειρότερες αιτίες εχθρότητας των συνανθρώπων μας είναι η λύσσα και η ποταπή επιθυμία τους να δουν να υποκύπτουν, αυτοί που τολμάνε να αντιστέκονται σ’ αυτό που τους συνθλίβει».
*Ψυχολόγος Σχολικής – Εξελικτικής κατεύθυνσης.
