Βεβαίως και τα θυμάστε ‒ όπως κι εγώ, άλλωστε! Και με στοιχειώδη ειλικρίνεια οφείλουμε να ομολογήσουμε πως μέσω αυτών πρωτογνωρίσαμε αρκετούς ξένους συγγραφείς, από τον Ιούλιο Βερν και τις αδελφές Μπροντέ, μέχρι τον Σαίξπηρ και τον Ντίκενς. Αυτό δεν μας εμπόδισε, ωστόσο, να διαβάσουμε αργότερα και τα κανονικά βιβλία, διαψεύδοντας τους φόβους παιδαγωγών της τότε εποχής, όπως ο Παπανούτσος, που έσπευσαν να τα δαιμονοποιήσουν.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, οι Μικρασιάτες αδελφοί Πεχλιβανίδη μεταφέρουν στην Ελλάδα μια αμερικάνικη ιδέα: κλασικά έργα της λογοτεχνίας, σε μορφή κόμικς. Η επιτυχία είναι τεράστια. Γενιές ολόκληρες παιδιών θα τρέχουν κάθε βδομάδα στα περίπτερα για να αποκτήσουν τα νέα τεύχη ή θα διαλέγουν το δώρο των γενεθλίων τους στο βιβλιοπωλείο «Ατλαντίς» της οδού Κοραή, στην Αθήνα.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, οι Μικρασιάτες αδελφοί Πεχλιβανίδη μεταφέρουν στην Ελλάδα μια αμερικάνικη ιδέα: κλασικά έργα της λογοτεχνίας, σε μορφή κόμικς. Η επιτυχία είναι τεράστια. Γενιές ολόκληρες παιδιών θα τρέχουν κάθε βδομάδα στα περίπτερα για να αποκτήσουν τα νέα τεύχη ή θα διαλέγουν το δώρο των γενεθλίων τους στο βιβλιοπωλείο «Ατλαντίς» της οδού Κοραή, στην Αθήνα.
Υπεύθυνος της σειράς, μεταφραστής των περισσοτέρων, αλλά και συγγραφέας πολλών ελληνικής θεματολογίας τευχών, ο σπουδαίος Βασίλης Ρώτας, συνεπικουρούμενος από εκλεκτούς ζωγράφους-εικονογράφους, όπως ο Κώστας Γραμματόπουλος, ο Γιώργος Βακαλό, ο Τάκης Κατσουλίδης και πολλοί άλλοι, ενώ ένα τεύχος (Κωνσταντίνος Παλαιολόγος) το εικονογραφεί ο Μποστ!
Η ελληνική σειρά, που θα φθάσει αισίως τα 60 τεύχη, αντλεί τα θέματά της από τη Μυθολογία και την Ιστορία, με μια προτίμηση σε μορφές του Βυζαντίου, όπως και σε ήρωες ή επεισόδια από την Επανάσταση του 1821. Αλλά, ως το τέλος, θα κρατήσει αποστάσεις από την ελληνική λογοτεχνία, ίσως γιατί οι πιέσεις να… μη βγει η λογοτεχνία στο πεζοδρόμιο ήταν μεγάλες.
Όμως οι καιροί έχουν πια αλλάξει. Διαβάζοντας πρόσφατα ότι κυκλοφόρησε εικονογραφημένο βιβλίο-κόμικ για τον δραματικό βίο του Γιαννούλη Χαλεπά, από τους Δημήτρη Βανέλλη (κείμενο) και Θανάση Πέτρου (εικονογράφηση), θυμήθηκα τα παλαιότερα πονήματα αυτού του δημιουργικού διδύμου, που, βλέποντάς τα, σκεφτόμουν πόσο χρήσιμα θα ήταν στις σχολικές αίθουσες. Για να τα (ξανα)θυμηθώ στο σύνολό τους, καθώς στη Λευκωσία δεν έχω παρά ένα μικρό τμήμα της βιβλιοθήκης μου, ανέτρεξα στο διαδίκτυο. Αλλά, τότε, έπεσα πάνω σε μια παρουσίαση του Γιούσουρι από τη Μαρίζα Ντεκάστρο (ηλεκτρονικό περιοδικό Αναγνώστης), όπου σημειώνει: «Έχουμε επίγνωση ότι διαβάζουμε και δεν διαβάζουμε Καβάφη ή Καρκαβίτσα, με βεβαιότητα όμως λέμε πως μπορούμε να οδηγηθούμε στα πρωτότυπα! Ένα στοίχημα που μπορεί να κερδηθεί, αν προταθεί το Γιούσουρι, όπως και το Παραρλάμα και άλλα διηγήματα του Δημοσθένη Βουτυρά, από τους φιλολόγους στις τάξεις τους. Η ιδέα της διασκευής λογοτεχνικών έργων σε κόμικς και η χρησιμοποίησή της στην εκπαίδευση δεν είναι καινούργια. Το θέμα είναι το αποτέλεσμα του νέου έργου καθαυτού».
Θυμάμαι πάντα πόσο ζήλευα τα Γαλλάκια που μάθαιναν λατινικά μέσω του Αστερίξ και της παρέας του, την ίδια ώρα που εμείς βαριόμασταν μέχρι θανάτου με τη βασίλισσα που αγαπούσε τα τριαντάφυλλα (Regina rosas amat) και ρωτούσαμε επί δεκαετίες εν χορώ τους αόρατους (πλην αντιπαθέστατους) ναύτες τι μετέφεραν (Νautae, quid apportabatis?).
Τώρα, με τη γενικευμένη αγλωσσία (οι αιτίες πολλές και εν πολλοίς γνωστές), αλλά και με πολλά παιδιά στις σχολικές τάξεις να μην έχουν μητρική γλώσσα την ελληνική, η εικονογραφημένη λογοτεχνία συγγραφέων που ανθολογούνται στα σχολικά εγχειρίδια Γυμνασίου και Λυκείου θα λειτουργούσε, υποθέτω, συμφιλιωτικά με τα κείμενα. Ξεκινώντας από την Τεχνική Εκπαίδευση, όπου τα γλωσσικά προβλήματα είναι, ενδεχομένως, πιο έντονα, δεν αξίζει να πειραματιστούν οι φιλόλογοι με αυτής της μορφής τις διασκευές; Επιπλέον, η επιλογή φανταστικών ιστοριών (Γιούσουρι, Παραρλάμα), που συγκινούν ιδιαίτερα τη νέα γενιά, ίσως είναι ένας ακόμα λόγος να εξετάσουν οι αρμόδιοι το θέμα, με πνεύμα ανοιχτό και φιλοπρόοδο.
ΥΓ: Από τις Εκδόσεις Τόπος, κυκλοφορούν Η Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη (2015, βασισμένη στο ομότιτλο διήγημα του Μ. Καραγάτση), Το Γιούσουρι και άλλες φανταστικές ιστορίες (2012, με κείμενα των Καρκαβίτσα, Καβάφη, Καρυωτάκη, Ροδοκανάκη, Νίκου Νικολαΐδη και Παπαδιαμάντη – με τον τελευταίο να ατυχεί στη διασκευή…) και Παραρλάμα και άλλες ιστορίες του Δημοσθένη Βουτυρά (2011). Οι φιλόλογοι, κυρίως, δείτε την ανέκδοτη, δυστυχώς, έξοχη Φόνισσα σε κόμικ, της Ντόρας Τσαρούχα. Από τις Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορεί το Γιαννούλης Χαλεπάς, Ο μύθος της νεοελληνικής γλυπτικής (2019). Και, καθώς μπαίνουμε στις ημέρες παθών της…γαλοπούλας, αναζητήστε «Την κατάρα της γαλοπούλας», στο ολόφρεσκο (πλην ακατάλληλο για ανηλίκους) έμμετρο πόνημα του Γιάννη Ξανθούλη (με σκίτσα του Θανάση Δήμου), Βιβλικοί ήρωες με χαμηλά λιπαρά (Ελληνικά Γράμματα).
ΥΓ: Από τις Εκδόσεις Τόπος, κυκλοφορούν Η Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη (2015, βασισμένη στο ομότιτλο διήγημα του Μ. Καραγάτση), Το Γιούσουρι και άλλες φανταστικές ιστορίες (2012, με κείμενα των Καρκαβίτσα, Καβάφη, Καρυωτάκη, Ροδοκανάκη, Νίκου Νικολαΐδη και Παπαδιαμάντη – με τον τελευταίο να ατυχεί στη διασκευή…) και Παραρλάμα και άλλες ιστορίες του Δημοσθένη Βουτυρά (2011). Οι φιλόλογοι, κυρίως, δείτε την ανέκδοτη, δυστυχώς, έξοχη Φόνισσα σε κόμικ, της Ντόρας Τσαρούχα. Από τις Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορεί το Γιαννούλης Χαλεπάς, Ο μύθος της νεοελληνικής γλυπτικής (2019). Και, καθώς μπαίνουμε στις ημέρες παθών της…γαλοπούλας, αναζητήστε «Την κατάρα της γαλοπούλας», στο ολόφρεσκο (πλην ακατάλληλο για ανηλίκους) έμμετρο πόνημα του Γιάννη Ξανθούλη (με σκίτσα του Θανάση Δήμου), Βιβλικοί ήρωες με χαμηλά λιπαρά (Ελληνικά Γράμματα).
Φιλgood, τεύχος 245
