Οι αναλύσεις που καταπιάνονται με τον σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας στρατηγικής επικεντρώνονται συνήθως και κυρίως στα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει κανείς, έτσι ώστε αυτή η στρατηγική να είναι επιτυχής διά μέσου φυσικά της επίτευξης του σκοπού και των περισσοτέρων από τους στόχους της. Τι συμβαίνει όμως όταν μια στρατηγική αποτυγχάνει; Και τί αποτυγχάνει ακριβώς; Ο σχεδιασμός ή η υλοποίηση; Η απάντηση μάλλον βρίσκεται στις πτυχές ολόκληρης της διαδικασίας, καθώς οι φάσεις που διέρχεται μια στρατηγική είναι αλληλένδετες. Επομένως, όταν συμβεί το σφάλμα, τις περισσότερες φορές, η στρατηγική είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο μόνος δρόμος που μπορεί να ακολουθήσει ένας καλός στρατηγιστής, είναι ο επανακαθορισμός της ίδιας ή τμημάτων της στρατηγικής δια μέσου άμεσων, έγκαιρων και γρήγορων αποφάσεων και ελιγμών, προσμετρώντας τις αυξημένες πιθανότητες για επιτυχία μεν, με σοβαρές επιπτώσεις δε.
Αφού, λοιπόν, τεθούν, ο σκοπός και οι στόχοι μιας στρατηγικής, ακολουθεί, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, ο σχεδιασμός και η υλοποίησή της. Η ύπαρξη στρατηγικής από μόνη της προσθέτει ποιότητα και επαγγελματισμό στον ηγέτη και στην ομάδα του. Μια ολοκληρωμένη και αξιόπιστη στρατηγική φέρνει πιο κοντά τη νίκη και την επιτυχία. Η προσήλωση στα χαρακτηριστικά του σκοπού και των επιμέρους στόχων είναι παρούσα στην αφετηρία της σκέψης μας. Υπάρχει μια λεπτή, διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους θετικούς και στους αρνητικούς στόχους. Οι θετικοί στόχοι απαιτούν προσήλωση και πειθαρχία, ενώ, οι αρνητικοί στόχοι επιτυγχάνονται στην πλειονότητά τους πιο εύκολα. Εάν ο στόχος είναι για παράδειγμα η καταστροφή του αντιπάλου, κάτι τέτοιο φέρνει μαζί του λιγότερη πολυπλοκότητα, συγκριτικά με την οικοδόμηση ενός νέου επιχειρήματος. Εμείς, ωστόσο, θα λέγαμε ότι οι αρνητικοί στόχοι είναι είτε του ύψους, είτε του βάθους. Με άλλα λόγια, είναι επιρρεπείς τόσο στην επιτυχία, όσο και στην αποτυχία. Ενδιάμεσες καταστάσεις δύσκολα θα υπάρξουν.
Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση της στρατηγικής αποτελούν δυο σημαντικές φάσεις της διαδικασίας, εξίσου σημαντικές. Η υποτίμηση των δυο ή μιας εκ των δυο φάσεων αποτελεί συνταγή αποτυχίας. Χρειάζεται, λοιπόν, μεγάλη προσοχή στην εφαρμογή των τακτικών, είτε μιλάμε για τη φάση του σχεδιασμού, είτε για τη φάση της υλοποίησης. Τυχόν λανθασμένες τακτικές υπονομεύουν άμεσα τον σκοπό και τους στόχους που τίθενται εξ αρχής. Μια συνήθης, εσφαλμένη τακτική αποτελεί η εσωστρέφεια και οι τάσεις απομονωτισμού που είτε φέρνει μαζί του ο ηγέτης, είτε καλλιεργούνται από την ίδια την ομάδα ή και τα δυο. Ως προς τον ηγέτη, τέτοιου είδους χαρακτηριστικά μπορούν εύκολα να αλλάξουν με τη βοήθεια των ειδικών συμβούλων, αφού προηγηθεί η αναγνώριση και η παραδοχή τους από τον ίδιο. Ως προς την ομάδα, τα πράγματα δυσκολεύουν. Όταν οι ομάδες αποτελούν έναν μικρό, κλειστό κύκλο ανθρώπων που διεκδικούν τον πρώτο λόγο με έναν δικό τους τρόπο, εύκολα μπορούν να οδηγήσουν στην αποτυχία της ίδιας τους της στρατηγικής, αλλά και στην πλήρη απομάκρυνση έως την ακύρωση και την κατάργηση οποιασδήποτε πιθανής, παρόμοιας διεκδίκησης στο μέλλον.
Εν κατακλείδι, οι στρατηγικές χρειάζεται να παραμένουν ανοιχτές και οικίες, ιδιαίτερα όταν απευθύνονται σε πολυπληθή ακροατήρια. Η ασυνεννοησία, η κακή οργάνωση και η αναξιόπιστη επικοινωνία μπορούν εύκολα και γρήγορα να αναιρέσουν μια ολόκληρη στρατηγική, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχουν με την ιδιοτέλεια που φέρνουν μαζί τους οι προσωπικές ατζέντες.
* Πολιτικός Επιστήμων, επικεφαλής της IS Pegasus Coaching & Consulting Ltd.
