Ελκυστικά πακέτα διαφημίζουν οι εμπορικές τράπεζες προκειμένου να χορηγήσουν οικιστικά δάνεια, με μακρά διάρκεια αποπληρωμής, με χαμηλά επιτόκια και χαμηλή προκαταβολή, σε σχέση με το ποσό του δανείου. Οι τράπεζες έχουν σήμερα υπερβολική ρευστότητα, η οποία όχι μόνο δεν κερδίζει τίποτα αλλά πληρώνουν και 0,4% στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να τους τα προσέχει. Για το λόγο αυτό, οι τράπεζες προσπαθούν να δανείσουν τα χρήματα για να κερδίζουν εισοδήματα από τόκους.

Τα στεγαστικά δάνεια προσφέρουν στις τράπεζες σταθερό εισόδημα σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, σε αντίθεση με τα επιχειρηματικά και καταναλωτικά δάνεια που είναι χαμηλότερης διάρκειας και υψηλότερου κινδύνου. Το μόνο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες σε σχέση με τα στεγαστικά δάνεια, είναι η δυσκολία στην εκποίηση πρώτης κατοικίας, σε περίπτωση που ο δανειολήπτης δεν πληρώνει. Μετά τις νομοθετικές ρυθμίσεις που έγιναν το 2018, οι εκποιήσεις μπορούν να πραγματοποιούνται πιο εύκολα και πιο σύντομα. Κάποιες φορές, οι τράπεζες προτιμούν να πουλούν προβληματικά στεγαστικά δάνεια σε επενδυτικά ταμεία και να υποστούν ζημιές, παρά να προχωρήσουν οι ίδιες με εκποιήσεις πρώτης κατοικίας και να χαλάσουν το προφίλ τους.

Παρά τις περί του αντιθέτου απόψεις, το εργαλείο των εκποιήσεων λειτουργεί προς όφελος των φτωχών δανειοληπτών, τους οποίους οι τράπεζες δεν θα δάνειζαν, αν γνώριζαν ότι δεν θα είχαν στα χέρια τους το εργαλείο των εκποιήσεων. Άλλωστε, γιατί ο καταθέτης (τράπεζα) να διαθέσει τις καταθέσεις του σε δάνεια που μπορεί να μην καταφέρει η τράπεζα να εισπράξει;

Είναι όμως σημαντικό για τους δανειολήπτες να γνωρίζουν ότι ένα δάνειο χορηγείται μόνο όταν υπάρχει ικανότητα αποπληρωμής και ικανοποιητικές εξασφαλίσεις. Η ικανότητα αποπληρωμής δεν είναι μόνο για σήμερα αλλά κατά τη διάρκεια της αποπληρωμής του δανείου. Πολλά μπορούν να αλλάξουν στα επόμενα 30 χρόνια, όπως άλλωστε έχει συμβεί σε μεγάλη κλίμακα κατά τη διάρκεια της πρόσφατης οικονομικής κρίσης στην Κύπρο. Τα στεγαστικά επιτόκια είναι πολύ χαμηλά σήμερα, εξ αιτίας της πολιτικής της ποσοτικής χαλάρωσης που εξακολουθεί να ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, προκειμένου να καταπολεμήσει τον αποπληθωρισμό και να δημιουργήσει ανάπτυξη στην ευρωζώνη. Η πολιτική αυτή θα τερματιστεί σύντομα και τα επιτόκια στην ευρωζώνη θα ανεβούν. Το στεγαστικό επιτόκιο είναι κυμαινόμενο (euribor συν περιθώριο) και ως εκ τούτου, ο δανειολήπτης θα κληθεί να πληρώσει ψηλότερες δόσεις στο μέλλον. Εφόσον τα στεγαστικά δάνεια είναι μακροχρόνια, είναι καλό ο δανειολήπτης να γνωρίζει ότι η δόση του δανείου ενδεχομένως να είναι ψηλότερη στο μέλλον. Δεν είμαι σίγουρος αν οι τράπεζες αναφέρουν αυτές τις «λεπτομέρειες» στους πελάτες τους, αλλά είναι πιστεύω πολύ σημαντικές.

Κάποιες άλλες «λεπτομέρειες» που θα πρέπει να γνωρίζουν οι δανειολήπτες που θα επιχειρήσουν να εξασφαλίσουν στεγαστικό δάνειο, είναι ότι η δόση του δανείου, μαζί με τα άλλα σταθερά έξοδα της οικογένειας (υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, ασφάλειες και άλλα δάνεια), δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν, όλα μαζί, το 36% του καθαρού εισοδήματος της οικογένειας, σε βάθος χρόνου. Το υπόλοιπο 64% είναι για τα έξοδα διαβίωσης της οικογένειας. Επίσης, η αξία της κατοικίας που θα αγοράσει ο δανειολήπτης, δεν θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από τέσσερις φορές το ετήσιο καθαρό εισόδημα της οικογένειας. Δηλαδή, αν το καθαρό οικογενειακό εισόδημα είναι €50.000, τότε η αξία της κατοικίας να μην είναι μεγαλύτερη από €200.000. Οι πιο πάνω είναι απλά κάποιοι κανόνες που λειτουργούν τις πλείστες φορές και θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Όμως, ο πιο απλός κανόνας που ο κάθε δανειολήπτης θα πρέπει να έχει υπόψη του, είναι ότι ο κάθε ένας θα πρέπει να απλώνει το χέρι του, μέχρι εκεί που φτάνει και πιστεύω ότι σήμερα ο κάθε ένας από εμάς γνωρίζει τα όρια του.

*Βουλευτής Κερύνειας

[email protected]