Εν αναμονή της συνάντησης του Βερολίνου μέσα στην εβδομάδα μεταξύ του Προέδρου της Δημοκρατίας και του Τουρκοκύπριου ηγέτη, είναι χρήσιμο να τεθούν στο τραπέζι επιτακτικά και τα θέματα της οικονομίας και λειτουργίας της αγοράς σε μια ενδεχόμενη λύση. Θέματα τα οποία είχαν τόσο άτσαλα αγνοηθεί στο παρελθόν και έθεταν υπό έντονη αμφισβήτηση τη βιωσιμότητα του τότε προτεινόμενου πολιτειακού μοντέλου. Της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, όπως συγκεκριμενοποιήθηκε στο Σχέδιο Ανάν το 2003-4.
Ξεκαθαρίζω εκ των προτέρων ότι σκοπός εδώ δεν είναι η ανάλυση της μορφής της λύσης, και ούτε και της δομής του Κράτους ή της πολιτειακής του μορφής. Σκοπός είναι να επισημανθούν και να αναδειχθούν κάποια σημαντικά σημεία, μακριά από τις όποιες πολιτικές σκοπιμότητες, τα οποία είναι χρήσιμο η πλευρά μας να προσέξει προτού είναι αργά. Αφού ότι κατατίθεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων φαίνεται να μην μπορέσαμε μέχρι σήμερα να το απομακρύνουμε. Ενώ οι δε ασάφειες και τα κενά έτυχαν πολιτικής εκμετάλλευσης από την τουρκική πλευρά, η οποία φαίνεται καλύτερα προετοιμασμένη και με συγκεκριμένο στρατηγικό σχέδιο.
- Δεδομένων των υφιστάμενων προβληματικών δομών στο ψευδοκράτος σήμερα, και του συγκεκριμένου τρόπου λειτουργίας τους, επιβάλλεται να διεκδικήσουμε την μεταφορά των υφιστάμενων δομών και θεσμών της Κυπριακής Δημοκρατίας στην νέα κατάσταση πραγμάτων ανεξαρτήτως πολιτειακού μοντέλου. Ιδιαίτερα σε θέματα που αφορούν στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Προς αυτή την κατεύθυνση επιβάλλεται να αντισταθούμε σθεναρά και πάση θυσία σε επιχειρήματα ή/και προσπάθεια δημιουργίας δομών τύπου «μέσου όρου» κατεχομένων-Κυπριακής Δημοκρατίας. Πόσο μάλλον στο βαθμό που αυτά βρίσκονται εκτός του ευρωπαϊκού κεκτημένου όπως είναι σήμερα διαμορφωμένο και δεν υφίσταται ευρωπαϊκό ή και διεθνές ενδεχομένως πρότυπο λειτουργίας τους.
- Η τραπεζική κρίση, το αχρείαστο κούρεμα καταθέσεων του 2013 και το κουτσούρεμα του τραπεζικού μας συστήματος και της οικονομίας μας ως αποτέλεσμα, αποβαίνουν τελικά σημαντικά προσκόμματα στη χρηματοδότηση της λύσης. Αφού αυτό μειώνει τη δυνατότητα ουσιαστικής αυτοχρηματοδότησης και εξεύρεσης εσωτερικά όλων των απαραίτητων πόρων για χρηματοδότηση της επιστροφής. Αυτό με τη σειρά του ανεβάζει σημαντικά το ποσοστό ξένων επενδυτών ή δωρητών που θα απαιτηθεί να συμμετέχουν στην προσπάθεια. Άρα, δίχως την ουσιαστική συμβολή δωρητών αλλά και της Τουρκίας (μέσα από διαγραφή χρεών και χρηματοδότηση στα αρχικά στάδια) διαφαίνεται η χρηματοδοτική πτυχή να είναι ιδιαίτερα προβληματική.
- Είναι προφανές ότι σε περίπτωση που σε όποια μορφή λύσης επιβληθούν περιορισμοί στην ιδιοκτησία ή εγγυημένες πλειοψηφίες, αυτό θα δυσχεράνει τη λειτουργία της οικονομίας και τη σύγκλιση, αλλά πιο πολύ τη βιωσιμότητα ενός «Ταμείου Αποζημιώσεων Περιουσιών». Ενδεικτικά, με βάση το Σχέδιο Ανάν, οι αποζημιώσεις θα ανέρχονταν περίπου στο 65% του ΑΕΠ της ΚΔ. Σήμερα αυτό μεταφράζεται σε περίπου ΕΥΡ 13 δις. Ακόμη και αν συνυπολογίσουμε τις πρόσφατες πωλήσεις ΕΚ περιουσιών στην Επιτροπή Αποζημιώσεων της Τουρκίας, το ποσό αυτό δεν θα καταστεί πολύ χαμηλότερο από ΕΥΡ 9-10δις. Και αυτός είναι ακόμη ένας λόγος που ο αριθμός των εποίκων επιβάλλεται να περιοριστεί σε όσο το δυνατό χαμηλότερο σημείο, αλλά και όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό Ελληνοκυπριακών περιουσιών να επιστραφεί στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους.
- Βραχυπρόθεσμα ενδέχεται να υπάρξει ένα σημαντικό αρνητικό δημοσιονομικό σοκ στην οικονομία και σημαντική αβεβαιότητα, μέσα από το συνδυασμό δυο παντελώς ανομοιογενών οικονομιών σε σχεδόν κάθε τομέα. Αλλά και των δημοσιονομικών δομών του ψευδοκράτους σήμερα. Αυτό το σοκ, το οποίο αναμέναμε το 2004 να απορροφηθεί από την εύρωστη οικονομία των ελεύθερων περιοχών και το συγκριτικά μεγάλο τραπεζικό μας σύστημα τότε, σήμερα θα απαιτηθεί να τύχει σοβαρής, μελετημένης και ουσιαστικής διαχείρισης. Ενώ αυτό ενδεχομένως να πρέπει να επισυμβεί μέσα από μια σημαντική μεταβατική περίοδο. Εδώ, πολιτικά επιχειρήματα όπως για παράδειγμα περιορισμοί στις επενδύσεις, εγγυημένες πλειοψηφίες, εμπόδια στην υιοθέτηση ευρωπαϊκών θεσμών ή παρεκκλίσεις από το ευρωπαϊκό κεκτημένο, ιδιαίτερα σε θέματα χρηματοοικονομικών, περιουσιών και δημοσιονομικά, θα πρέπει να παραμεριστούν. Αλλιώς, ενδέχεται το όλο οικοδόμημα να καταρρεύσει.
*Διδάκτορας Οικονομικών Πανεπιστημίου του Cambridge, Επικεφαλής Κινήματος Πολιτών «Μήνυμα Ελπίδας».
