Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διανύσει μεγάλο δρόμο στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών. Ωστόσο όλοι οι δείκτες μαρτυρούν πως ακόμη υπάρχουν πολλά να γίνουν. Εξακολουθούν να υφίστανται οι ανισότητες μεταξύ γυναικών και ανδρών, ιδίως στην αγορά εργασίας και οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Σε κάθε κρίση όπως είδαμε με την πανδημία αλλά και στον πόλεμο της Ουκρανίας, θυματοποιούνται πολύ πιο εύκολα. Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι με τα χρόνια έχουν υιοθετηθεί σημαντικές δράσεις κατά της έμφυλης βίας, δεκάδες γυναίκες κάθε χρόνο συνεχίζουν να κακοποιούνται και να υποφέρουν μέσα στις ίδιες τις οικογένειές τους ή να πέφτουν νεκρές από το χέρι του συντρόφου τους. Σε πολλές περιπτώσεις δεν αντιμετωπίζονται ισότιμα και υπάρχουν ακόμη πολλά πατριαρχικά στερεότυπα που πρέπει να σπάσουν. 

Οι γυναίκες μάχονται συνεχώς για την κατάκτηση απλών και θεμελιωδών δικαιωμάτων, ακόμη και σήμερα. Μια από τις πιο δυναμικές φωνές στους γυναικείους αγώνες για ισότητα μέσα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι αυτή της Ιράτσε Γκαρθία Πέρεζ, προέδρου της ομάδας Σοσιαλιστών και Δημοκρατών. Μιλώντας στον «Φιλελεύθερο» η Ισπανίδα ευρωβουλευτής αναφέρθηκε στα πολλά μέτωπα που παραμένουν ανοικτά. «Με την ώθηση που έδωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καταφέραμε να πιέσουμε για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλα τα προγράμματα, τις δράσεις, τις πρωτοβουλίες και τις πολιτικές που πραγματοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη, όχι μόνο για την Ευρώπη αλλά και για τρίτες χώρες», επεσήμανε. 

Ένας από τους τομείς που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει ιδιαίτερο βάρος είναι η ισότητα στην εργασία. Σύμφωνα με στοιχεία, το 13% των γυναικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση αμείβονται λιγότερο από τους άνδρες για την ίδια εργασία. Εκείνο που πρέπει να γίνει, ανάφερε η Ιράτσε Γκαρθία Πέρεζ, είναι να υπάρξουν περισσότερες γυναίκες στην αγορά εργασίας. Και για αυτό επιβάλλεται να υπάρχει καλύτερη ισορροπία μεταξύ προσωπικής ζωής και εργασίας, κάτι που σημαίνει τη λήψη μέτρων και την υιοθέτηση πολιτικών, ώστε οι γυναίκες να μην χρειάζεται να «θυσιάζουν» την επαγγελματική τους άνοδο και ανεξαρτησία για να φροντίζουν την οικογένειά τους.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Το άγριο θηρίο ήταν άνθρωπος – Βίντεο οργής και ντροπής

Η συζήτηση αναπόφευκτα στράφηκε και στον πόλεμο στην Ουκρανία. Η ρωσική εισβολή έδειξε για άλλη μια φορά πως σε κάθε σύρραξη οι γυναίκες παραμένουν εξαιρετικά ευάλωτες και καταβάλλουν πολύ μεγάλο τίμημα. «Για τις γυναίκες, πόλεμος σημαίνει περισσότερη βία, ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος για παράνομη διακίνηση για σεξουαλική εκμετάλλευση, περισσότερη αβεβαιότητα και λιγότερη πρόσβαση στις υπηρεσίες εκπαίδευσης και υγείας», τόνισε η Ισπανίδα ευρωβουλευτής, δηλώνοντας πως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει τόσο τους πρόσφυγες όσο και τα θύματα βίας. 

-Ως πρόεδρος της ομάδας των Σοσιαλδημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και βαθιά εμπλεκόμενη για τα δικαιώματα των γυναικών, πως αξιολογείτε τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκεκριμένα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη μάχη των γυναικών για ισότητα;

-Η ισότητα των φύλων ανέκαθεν υπήρξε προτεραιότητα για μένα, από τότε που πρωτοέφτασα στο Ευρωκοινοβούλιο το 2004. Η ισότητα ήταν πάντα βασική αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το ξεκίνημά της, αλλά για χρόνια έλειπε η διάσταση του φύλου. Το αρχικό αίτημα ήταν να απαιτηθεί ίδιος μισθός για άντρες και γυναίκες για ίδια εργασία. Αργότερα ενσωματώσαμε τη γενική αρχή της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών και με την πάροδο των ετών και κυρίως με την ώθηση που έδωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καταφέραμε να πιέσουμε για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλα τα προγράμματα, τις δράσεις, τις πρωτοβουλίες και τις πολιτικές που πραγματοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη, όχι μόνο για την Ευρώπη αλλά και για τρίτες χώρες. Τα τελευταία χρόνια εμείς στην ομάδα των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών είδαμε ορισμένα από τα αιτήματά μας να υλοποιούνται, όπως η στρατηγική της ΕΕ για το φύλο, μια ισορροπία μεταξύ ανδρών και γυναικών σε ό,τι αφορά τους Επιτρόπους στην Κομισιόν, μια πρόταση για οδηγία για την καταπολέμηση της βίας λόγω φύλου, μια άλλη για τις γυναίκες στα διοικητικά συμβούλια, μια οδηγία για την άδεια μητρότητας και μια άλλη για την ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.

-Κάθε μέρα εφτά γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση χάνουν τη ζωή τους από βία λόγω φύλου, συνήθως από το χέρι του συντρόφου τους. Ποιες δράσεις πρέπει να υιοθετηθούν προκειμένου να εξαλειφθεί η έμφυλη βία;

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για χρόνια, ακόμη και για δεκαετίες, αγωνίζεται για μια Ευρωπαϊκή Στρατηγική που να αποτρέπει και να καταπολεμεί την έμφυλη βία, κάτι που θέλουμε να κατοχυρωθεί νομικά σε μια οδηγία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πάντα απαντούσε πως δεν υπήρχε σαφής νομική βάση γι’ αυτό. Μέχρι τώρα, ένας Σοσιαλιστής Επίτροπος κατάφερε να παρουσιάσει μια πρόταση που καλύπτει αρκετές περιπτώσεις βίας κατά των γυναικών. Ωστόσο, πρέπει να προσθέσουμε την έμφυλη βία στη λίστα των εγκλημάτων που περιλαμβάνονται ήδη στη Συνθήκη. Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υποστήριξε αρχικά το αίτημά μας αλλά τώρα υποχώρησε και σκοπεύει μόνο να επεκτείνει τον κατάλογο των εγκλημάτων για τη ρητορική μίσους. Η ομάδα μου θα επιμένει σε αυτό το αίτημα. 

Ένα άλλο σημαντικό βήμα που έγινε είναι η επικύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης. Όλα τα κράτη μέλη έχουν υπογράψει τη Σύμβαση, αλλά υπάρχουν ακόμη δέκα κράτη που δεν την έχουν επικυρώσει: Βουλγαρία, Κροατία, Σλοβακία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο και Τσεχική Δημοκρατία. Θέλουμε επίσης να την επικυρώσει η ΕΕ στο σύνολό της, αλλά το Συμβούλιο λέει ότι δεν υπάρχει ομοφωνία. Τον Οκτώβριο του 2021 το Δικαστήριο της ΕΕ αποφάνθηκε υπέρ του Κοινοβουλίου όταν είπαμε ότι αυτή η ομοφωνία δεν είναι απαραίτητη. Επομένως, η ΕΕ πρέπει να επικυρώσει τη Σύμβαση το συντομότερο δυνατό. Μέχρι τώρα είναι η μόνη διεθνής Συνθήκη η οποία είναι δεσμευτική για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών.

-Γιατί υπάρχει τόσο μεγάλος αριθμός ανθρώπων αντρών και γυναικών που πέφτουν θύματα παράνομης διακίνησης στα ευρωπαϊκά σύνορα; Τι περισσότερο πρέπει να γίνει ώστε μέσω της εκπαίδευσης, της ευαισθητοποίησης και της αποτροπής να αντιμετωπιστεί αυτό το ζήτημα;

-Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να αλλάξουμε τη νοοτροπία μας αλλά και τις δομές μας και αυτό χρειάζεται χρόνο. Η σεξουαλική εκμετάλλευση παραμένει η πιο διαδεδομένη μορφή εμπορίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς το 60% των θυμάτων διακινούνται για αυτό το σκοπό. Μάλιστα, ποσοστό μεγαλύτερο του 90% των θυμάτων αυτών είναι γυναίκες και κορίτσια. Πρόσφατα, το Κοινοβούλιο ζήτησε την αναθεώρηση της οδηγίας του 2011 για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, προκειμένου να αντιμετωπιστεί, για παράδειγμα, η χρήση τεχνολογιών διαδικτύου, τόσο για τη διάδοση όσο και για την πρόληψη της εμπορίας ανθρώπων. Τα ποσοστά ανίχνευσης και αναγνώρισης των θυμάτων παραμένουν χαμηλά για διάφορους λόγους, καθώς λίγα θύματα τελικά προβαίνουν σε καταγγελίες είτε γιατί δεν εμπιστεύονται τις αστυνομικές Αρχές, είτε γιατί βιώνουν τραύματα, είτε γιατί φοβούνται τους δράστες. Επιπλέον, τα εθνικά συστήματα Δικαιοσύνης προσφέρουν περιορισμένα κίνητρα για να ενθαρρύνουν τα θύματα να απευθυνθούν στη Δικαιοσύνη, ειδικά όταν έχουν να αντιμετωπίσουν κινδύνους όπως είναι τα αντίποινα ή η απέλαση.

Kατακόρυφη αύξηση της εμπορίας ανθρώπων με τον πόλεμο στην Ουκρανία

-Υπάρχουν στοιχεία για το τι συμβαίνει με τον πόλεμο στην Ουκρανία;

-Γνωρίζουμε πως καταγράφηκε μια κορύφωση του φαινομένου της εμπορίας ανθρώπων, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος κατά της Ουκρανίας. Αυτή υπήρξε μια σημαντική ανησυχία μας, καθώς γνωρίζουμε πως οι πρόσφυγες και οι μετανάστες είναι πιθανό να εκτεθούν σε εμπορία ανθρώπων σε διάφορα στάδια της διαδικασίας ασύλου. Και κάτι τελευταίο και εξίσου σημαντικό, ένα πολύ ισχυρό αίτημα που προωθεί η ομάδα των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών είναι η τροποποίηση της οδηγίας για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων ώστε να διασφαλιστεί ότι τα κράτη μέλη ποινικοποιούν ρητά τη χρήση όλων των υπηρεσιών που παρέχονται από θύματα εμπορίας που συνεπάγονται εκμετάλλευση. 

Η μείωση της ζήτησης μέσω της ποινικοποίησης της χρήσης των υπηρεσιών που παρέχονται από τα θύματα, θα μπορούσε να είναι πολύ αποτελεσματική, μαζί με προγράμματα εξόδου ή εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την αποθάρρυνση της ζήτησης για σεξουαλικές υπηρεσίες.

-Στις 8 Ιουλίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναβάθμισε νομοθετικά το δικαίωμα στην άμβλωση, συμπεριλαμβάνοντας το στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Σας ανησυχούν οι εξελίξεις γύρω από αυτό το θέμα, λαμβάνοντας υπόψη και τι γίνεται στις Ηνωμένες Πολιτείες;

-Ήταν ένα παλιό αίτημα της Σοσιαλιστικής Ομάδας. Επανειλημμένα ζητήσαμε τη συμπερίληψη της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και δικαιωμάτων στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Βλέπουμε μια πολύ άνιση κατάσταση στην Ευρώπη, με ορισμένα κράτη μέλη, όπως η Πολωνία, να εξαλείφουν αυτό το δικαίωμα, ενώ άλλες χώρες είναι πολύ πιο προοδευτικές. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι απαγορεύοντας τις αμβλώσεις δεν τις εξαφανίζουμε. Υπονομεύονται μόνο οι συνθήκες ασφάλειας οι οποίες παρέχονται όταν οι αμβλώσεις είναι νόμιμες. Συνθήκες που καθίστανται επικίνδυνες για τις ζωές των γυναικών, που δεν έχουν τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους και που αν χρειαστεί θα καταφύγουν σε παράνομες αμβλώσεις. Πιστεύω πως η τεράστια πλειοψηφία των Ευρωπαίων συμμερίζεται αυτή την άποψη και η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ δεν θα έχει αντίκτυπο στην ΕΕ.

 

Όπλο πολέμου η σεξουαλική βία

-Ακούμε τρομακτικές ιστορίες από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Από τα όσα γνωρίζουμε μέχρι τώρα με ποιον τρόπο η σύρραξη επηρεάζει τα κορίτσια και τις γυναίκες από την Ουκρανία;

-Σε κάθε σύγκρουση οι γυναίκες καταβάλλουν το μεγαλύτερο τίμημα. Για τις γυναίκες, πόλεμος σημαίνει περισσότερη βία, ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος για παράνομη διακίνηση για σεξουαλική εκμετάλλευση, περισσότερη αβεβαιότητα και λιγότερη πρόσβαση στις υπηρεσίες εκπαίδευσης και υγείας. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περισσότερες από δέκα χιλιάδες γυναίκες στην Ουκρανία που φέρνουν στον κόσμο τα παιδιά τους. Κάτω από τέτοιες συνθήκες δεν υπάρχει κανονική πρόσβαση στις υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής φροντίδας. Είναι όλο και πιο εμφανές πως η σεξουαλική βία έχει μετατραπεί σε όπλο στη διάρκεια του πολέμου και υπάρχουν όλο και περισσότερες ανεπίσημες αναφορές για αυτό. 

-Με ποιο τρόπο πρέπει να υποστηριχθούν οι γυναίκες και τα κορίτσια στην Ουκρανία τώρα στη διάρκεια της σύγκρουσης αλλά και μετά όταν θα τελειώσει;

-Το 90% των προσφύγων είναι γυναίκες και παιδιά. Φυσικά, υπάρχουν πολλά μέτρα που πρέπει να ληφθούν άμεσα όπως η δημιουργία ασφαλών διόδων και ανθρωπιστικών διαδρόμων για όλους, κυρίως όμως για τις γυναίκες και τα παιδιά και η προώθηση μηχανισμών μετεγκατάστασης, συμπεριλαμβανομένης και της συντονισμένης μεταφοράς ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ, προσώπων που ήδη βρίσκονται σε γειτονικές χώρες. Πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη τους εσωτερικά εκτοπισμένους, γύρω στα εφτά εκατομμύρια Ουκρανούς, που χρειάζονται ιατρική περίθαλψη, δυνατότητες απασχόλησης, κατάλληλη εκπαίδευση για τα παιδιά και στέγαση. Η ομάδα μου υπήρξε πολύ δραστήρια σε αυτό το ζήτημα και θα συνεχίσουμε να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στις γυναίκες σε αυτή τη σύγκρουση. Θα είμαστε η φωνή τους για να βεβαιωθούμε ότι θα ακουστούν.

 

Ίση μεταχείριση στους χώρους εργασίας

 

-Τι χρειάζεται ακόμη να γίνει, ώστε να είμαστε σίγουροι πως θα υπάρχει ίση μεταχείριση για τις εργαζόμενες Ευρωπαίες;

-Εργαζόμαστε πάνω σε αυτό και ήδη έχουν γίνει σημαντικά βήματα. Πρώτα από όλα χρειαζόμαστε περισσότερες γυναίκες στην αγορά εργασίας. Και για αυτό επιβάλλεται να υπάρχει καλύτερη ισορροπία μεταξύ προσωπικής ζωής και εργασίας. Πολλές γυναίκες αφήνουν τις δουλειές τους για να φροντίζουν παιδιά, ηλικιωμένους ή άλλα μέλη της οικογένειάς τους που έχουν ανάγκη και στη συνέχεια είναι πολύ δύσκολο να επιστρέψουν πίσω στην αγορά εργασίας. Πρέπει να βελτιώσουμε την παροχή υπηρεσιών φροντίδας για αυτά τα άτομα, με ένα ανεκτό κόστος, δωρεάν για τις οικογένειες χαμηλού εισοδήματος και συμβατό με τις δουλειές πλήρους απασχόλησης. 

Οι γυναίκες κερδίζουν κατά μέσο όρο 13% πιο χαμηλό μισθό από τους άνδρες για την ίδια παρεχόμενη εργασία. Μετά από πολλά χρόνια που απαιτούσαμε τη λήψη νομικών μέτρων, η Κομισιόν υπέβαλε πρόταση για οδηγία για διαφάνεια σχετικά με τις αμοιβές. Το Κοινοβούλιο μόλις υιοθέτησε τη θέση του και μόλις ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο. Αισιοδοξούμε πως σύντομα θα έχουμε ένα καλό αποτέλεσμα. Ένας άλλος λόγος για την ανισότητα είναι η γυάλινη οροφή, δηλαδή οι ανώτερες θέσεις με τους μεγαλύτερους μισθούς συνήθως είναι ανδροκρατούμενες. Για αυτό και είναι σημαντικές οι ποσοστώσεις. Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, τον περασμένο Ιούνιο κατέληξαν σε συμφωνία σχετικά με την οδηγία για την ισορροπία των φύλων στα διοικητικά συμβούλια. Έως το 2026, στις εταιρείες πρέπει τουλάχιστον το 40% των θέσεων των μη εκτελεστικών διευθυντών τους, ή το 33% των θέσεων μη εκτελεστικών και εκτελεστικών διευθυντών τους, να κατέχονται από μέλη του φύλου που υποεκπροσωπείοται μέχρι τώρα, που φυσικά στις περισσότερες περιπτώσεις είναι γυναίκες.