Οι τόνοι ανέβηκαν ανάμεσα στην Άγκυρα και την Αθήνα με τον Ερντογάν να έχει ξεπεράσει κάθε όριο προκλητικότητας. Ο ίδιος επικαλείται το γεγονός ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν τήρησε την υπόσχεσή του να μη αναμείξουν τρίτους στις διαφορές τους και να τις επιλύσουν μεταξύ τους. Υποτίθεται ότι αυτή η υπόσχεση δόθηκε από τον Μητσοτάκη στην συνάντηση που είχε με τον Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη λίγο πριν την επίσκεψή του στις ΗΠΑ. Έγκυρος αρθρογράφος της φιλοκυβερνητικής εφημερίδας Η Καθημερινή σημείωνε ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν διέψευσε τον ισχυρισμό αυτό του Ερντογάν. Οι τουρκικές προκλήσεις όμως εντάσσονται στο γενικότερο πλαίσιο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής και στην συγκυριακή κατάσταση που προέκυψε με τον πόλεμο στην Ουκρανία και το αίτημα της Φινλανδίας και της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Η Άγκυρα θέτει ωμά πια θέμα ελληνικής κυριαρχίας επί των ελληνικών νησιών επικαλούμενη την στρατιωτικοποίησή τους. Έτσι ζητά είτε την αποστρατιωτικοποίηση τους, είτε την επανεξέταση της κυριαρχίας τους. Και βεβαίως παραβλέπει το γεγονός ότι θα ήταν αδύνατο να παραμείνουν τα νησιά ανοχύρωτα με την ύπαρξη απέναντι τους της τουρκικής στρατιάς του Αιγαίου και του γεγονότος ότι τα τουρκικά αεροπλάνα παραβιάζουν καθημερινά τον ελληνικό εναέριο χώρο.
Η ένταση που δημιουργεί αυτή τη στιγμή η Τουρκία συνδέεται επίσης με την εσωτερική τουρκική πολιτική. Σε ένα χρόνο περίπου θα γίνουν προεδρικές εκλογές στην Τουρκία τις οποίες ο Ερντογάν ελπίζει να κερδίσει ποντάροντας σε ένα εθνικιστικό λόγο ενάντια στην Ελλάδα. Δημιουργείται έτσι στο εσωτερικό της Τουρκίας ένα κλίμα φανατισμού που στρέφεται εναντίον της Ελλάδας το οποίο όχι μόνο υιοθετούν και τα κόμματα της αντιπολίτευσης αλλά παρουσιάζονται ακόμη πιο επιθετικά από το ισλαμικό κόμμα AKP του Ερντογάν. Κάτω από αυτές τις συνθήκες δεν είναι δυνατό να υπάρξει διάλογος πριν από τις τουρκικές εκλογές. Άλλωστε εκλογές θα γίνουν και στην Ελλάδα και ο Μητσοτάκης που κέρδισε τις προηγούμενες εκλογές ως «μακδονομάχος» θα εκμεταλλευτεί και την παρούσα συγκυρία για να πάψουν οι Έλληνες να αγωνιούν και να αγχώνονται με την τιμή της βενζίνης και να πανικοβληθούν για την τιμή και την σωτηρία της πατρίδας.
Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ο Ερντογάν θα αποτολμήσει κάποια επιθετική ενέργεια εναντίον της Ελλάδας πέρα από τις συνηθισμένες και από το παρελθόν προκλήσεις. Τίποτε όμως δεν μπορεί να το αποκλείσει. Ακόμη και ένα ατύχημα θα μπορούσε να οδηγήσει σε σύγκρουση. Το ευτύχημα είναι ότι η ισορροπία δυνάμεων αυτή τη στιγμή δεν είναι και τόσο ευνοϊκή για την Άγκυρα. Από την άλλη όμως και η ελληνική εξωτερική πολιτική παραπαίει χωρίς να έχει εξασφαλίσει κάποια εγγύηση για την εθνική ακεραιότητα της χώρας από μέρους των Αμερικανών ή του ΝΑΤΟ. Τα χειροκροτήματα στο Κογκρέσο των ΗΠΑ δεν παρέχουν καμιά εγγύηση για την εθνική ακεραιότητα της Ελλάδας όταν το βαθύ αμερικανικό κατεστημένο μέσω του Στέιτ Ντιπάρτμεντ τηρεί ίσες αποστάσεις και μας ζητά να τα βρούμε.
Το ίδιο ισχύει και για την Ευρωπαϊκήν Ένωση. Και όλα αυτά σε μια στιγμή που η Ελλάδα μετατράπηκε ολόκληρη μια αμερικάνικη βάση από την Αλεξανδρούπολη ως τη Σούδα και ο Μητσοτάκης συνεχίζει να αποστέλλει όπλα στην Ουκρανία με κίνδυνο να αποδυναμωθεί η άμυνα των ελληνικών νησιών. Η Ελλάδα θεωρείται δεδομένη σε αντίθεση με την Τουρκία και γι’αυτό δεν της δίνεται κανένα αντάλλαγμα για τις διευκολύνσεις που παρέχει στους Αμερικανούς και το ΝΑΤΟ. Καμιά όμως εξωτερική πολιτική δεν θεωρείται επιτυχημένη αν δεν στηρίζεται στην αρχή του δούναι και λαβείν. Καθώς ακόμη και στους αρχάριους φοιτητές διεθνών σχέσεων είναι γνωστό ότι η διπλωματία είναι ένα αέναο πάρε-δώσε.
Ακόμη και στην τελευταία δήλωση του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών στην οποία αναφέρεται ότι η κυριαρχία της Ελλάδας στα νησιά δεν αμφισβητείται, επαναλαμβάνεται η πάγια θέση των ΗΠΑ, η οποία ενθαρρύνει τους νατοϊκούς συμμάχους Ελλάδα και Τουρκία να συνεργαστούν για τη διατήρηση της ειρήνης και της ασφάλειας στην περιοχή και για την επίλυση των διαφορών με διπλωματικό τρόπο. Η δήλωση καταλήγει: «η Ελλάδα και η Τουρκία είναι και οι δύο ισχυροί εταίροι και σύμμαχοι κλειδί των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ». Να σημειωθεί επίσης το γεγονός που αναφέρεται στον ελληνικό τύπο για τη συμμετοχή Αμερικανών σε τουρκική στρατιωτική άσκηση που περιέχει σενάριο κατάληψης νησιού («Γαλάζια Πατρίδα»). Το αποβατικό σκάφος των ΗΠΑ που θα συμμετάσχει στην άσκηση είναι το «USS Arlington» και μάλιστα ξεκίνησε από την Αλεξανδρούπολη!
Κάτω από αυτές τις συνθήκες εντείνονται και οι παράνομες τουρκικές ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο σε βάρος της Κύπρου. Η Τουρκία έφτασε στο σημείο να απαιτεί το μισό φυσικό αέριο που ανήκει στην Κυπριακή Δημοκρατία για να επιτρέψει την εκμετάλλευσή του. Και καθώς η Κύπρος κείται μακράν και τα όπλα της Αθήνας αποστέλλονται στην Ουκρανία, η νήσος παραμένει όμηρος των τουρκικών ορέξεων. Με την επιστολή δε που έστειλε ο πρόεδρος Αναστασιάδης στον κατοχικό ηγέτη Ερσίν Τατάρ, έκανε ακόμη ένα βήμα που οδηγεί στην αποδοχή των τετελεσμένων της κατοχής. Σε μια στιγμή που γίνεται τόση μεγάλη κινητοποίηση από τους “συμμάχους” μας εναντίον της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η μικρή Ουκρανία της Ανατολικής Μεσογείου παραμένει ανοχύρωτη και ανυπεράσπιστη, χωρίς στήριξη από τους εταίρους μας της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και από τους Αμερικανούς, υποτίθεται επίσης εταίρους μας. Βεβαίως η ευθύνη βαρύνει και εμάς τους ίδιους, την Αθήνα και την Λευκωσία που εξακολουθούν πάντα την πολιτική του «καλού παιδιού». Την ίδια στιγμή άλλες χώρες απαιτούν και λαμβάνουν ανταλλάγματα για την στήριξη που παρέχουν στην πολιτική που εφαρμόζει η Δύση εναντίον της Ρωσίας στον πόλεμο της Ουκρανίας. Καθώς όμως εμείς ανήκουμε στην Δύση, εκλιπαρούμε στήριξη μόνο για την αποδοχή των ΜΟΕ από την Άγκυρα και αυτά προωθούμε και ως πολιτική λύσης ουσιαστικά του Κυπριακού στη διεθνή κοινότητα. Μέτρα τα οποία δεν προωθεί μόνο ο Γιαννάκης Κασουλίδης αλλά και ο ίδιος ο Αναστασιάδης, αλλά τα αποδέχονται και οι τρεις κύριοι υποψήφιοι για τις προεδρικές εκλογές Αβέρωφ Νεοφύτου, Νίκος Χριστοδουλίδης και Αντδέας Μαυρογιάννης, καθώς προέρχονται και οι τρεις από την αυλή Αναστασιάδη και δεν έχουν διαφοροποιηθεί απέναντι σε όσα ο Κύπριος Πρόεδρος προτείνει με την επιστολή του στον Ερσίν Τατάρ.
Είμαστε σε μια πολύ δύσκολη καμπή των ελληνοτουρκικών σχέσεων, το καλοκαίρι προβλέπεται πολύ «ζεστό» στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο και θα χρειαστεί πολλή σοφία για να αποφύγουμε τα χειρότερα.
*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019. Τώρα κυκλοφορεί και το νέο του μυθιστόρημα, ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ/ΣΤΟ ΥΦΑΝΤΟ ΤΟΥ ΄21, από τον ίδιο εκδοτικό οίκο.
