Αυτό είναι το τελευταίο Ιδεοκομείο που γράφεται στην προ-Υφυπουργείου Πολιτισμού εποχή και συνεπώς είναι ιστορικής σημασίας. Πάρτε ένα ψαλίδι και κόψτε το προσεκτικά, βουτήξτε το απόκομμα σε λίγη γλυκερίνη και μετά κλείστε το αεροστεγώς σε μια γυάλινη προθήκη. Το νου σας στη φωτογραφία μου, πάνω δεξιά, μη μου κάνετε κανένα καινούριο κούρεμα. Φυλάξτε λοιπόν αυτό το κείμενο και θα με θυμηθείτε, σύντομα η αξία του θα είναι συλλεκτική.
Ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθή ο πολιτισμός. Από την ερχόμενη Παρασκευή 1η Ιουλίου αποκτά την πολυπόθητη πολιτική του αυτονομία κι είναι μια ιδιαίτερη περίσταση για μας, που εδώ και 10-15-20 χρόνια έχουμε βγάλει κάλους στα ακροδάχτυλα να πληκτρολογούμε κείμενα στον βρόντο. Οι δικαιολογίες στέρεψαν και πλέον η κρατική πολιτική για τον πολιτισμό θα ελέγχεται και θα ασκείται επίσημα από ένα συνεκτικό χαρτοφυλάκιο, προσαρμοσμένο στις ανάγκες του τομέα. Βέβαια, κάθε άλλο παρά καιρός για σαμπάνιες είναι αφού δεν πρόκειται για το τέλος, αλλά για την αρχή της διαδρομής. Τόσα χρόνια αυτό που πασχίζαμε ήταν να φτάσουμε μέχρι την αφετηρία. Σε λίγα 24ωρα που θα ηχήσει το πιστόλι του αφέτη, τότε είναι που αρχίζει η μεγάλη ανηφόρα.
Για τον πρώτο Υφυπουργό, Γιάννη Τουμαζή, η ανηφόρα έχει ξεκινήσει εδώ και δύο μήνες που έχει πραγματοποιήσει ένα μπαράζ προπαρασκευαστικών συναντήσεων και επαφών με εμπλεκόμενους, επηρεαζόμενους, ενδιαφερόμενους και ασκούντες επιρροή για να χαρτογραφήσει σε πρώτο στάδιο ανάγκες και προτεραιότητες. Γνωρίζει άλλωστε ότι ο χρόνος δεν του περισσεύει και το διακύβευμα είναι πολύ μεγάλο και κρίσιμο, ειδικά στα πρώτα καθοριστικά, αναπτυξιακά στάδια. Ουσιαστικά, θα μπει στην αφετηρία καταϊδρωμένος. Κι όχι μόνο μεταφορικά, αφού το νέο του γραφείο στεγάζεται προσωρινά στις εγκαταστάσεις του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών και το διατηρητέο κτήριο της οδού Γλάδστωνος δεν διαθέτει την πολυτέλεια του κλιματισμού. Καλό είναι, συνεπώς, εκτός από κουράγιο και αποφασιστικότητα να εξοπλιστεί με ανεμιστήρα ή με καμιά βεντάλια.
Το ίδιο ισχύει και για το γραφείο του Γενικού Διευθυντή του υφυπουργείου, ο οποίος παρεμπιπτόντως δεν έχει ακόμη διοριστεί. Όπως δεν έχει διοριστεί ούτε και ο Διευθυντής του Τμήματος Πολιτιστικών Υπηρεσιών (όπως θα λέγεται πλέον) με τη θέση να «χηρεύει» εδώ και σχεδόν ενάμιση χρόνο. Αλλά αυτόν, προς το παρόν, τον περιμένει ένα άνετο, κλιματιζόμενο γραφείο στον 4ο όροφο του κτηρίου της οδού Ιφιγενείας. Το παράδοξο είναι ότι το γραφείο αυτό απολαμβάνει προς το παρόν ο Κυπριανός Λούης, ο οποίος τελεί χρέη αναπληρωτή διευθυντή των Πολιτιστικών Υπηρεσιών, αλλά παράλληλα τυγχάνει να είναι κι ο αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών! Πώς τα φέρνει έτσι η ζωή, ε;
Αναμένεται λοιπόν ένα θερμό καλοκαίρι για το Υφυπουργείο Πολιτισμού κι αντιλαμβάνεστε ότι είναι επίτηδες που δεν έβαλα εισαγωγικά στο επίθετο. Είναι όμως «θερμό», με εισαγωγικά, επειδή το όλο εγχείρημα, πέραν των όσων διακυβεύονται, ξεκινά από μειονεκτική θέση. Κι αυτό γιατί η νέα δομή, βασική προτεραιότητα της οποίας υποτίθεται ότι είναι η αυτορρύθμιση, η αναδιαμόρφωση και η δημιουργία οργανογράμματος, εκτός απροόπτου καταγράφει ήδη δύο νευραλγικής σημασίας απώλειες, σε θέσεις που προβλέπονται κιόλας από το ίδιο το ιδρυτικό νομοσχέδιο. Χάνουμε και τα σίγουρα δηλαδή.
Θέλω να πιστεύω ότι μέχρι τις διακηρυκτικές δηλώσεις του Γιάννη Τουμαζή, την Πέμπτη 7 Ιουλίου, θα έχουμε να ασχοληθούμε μόνο με τα κενά στο ρόστερ που δεν έχει ακόμη προβλεφθεί να καλυφθούν, μαζί φυσικά με όλα τα μεγάλα μέτωπα και τις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει. Το διάστημα που έχει στη διάθεσή του είναι πολύ μικρό κι είναι υποχρεωμένος να διαλέξει τις μάχες του. Αυτό που προέχει είναι να προωθήσει τις απαραίτητες δομές και να χτίσει τον κορμό του νεοσύστατου Υπουργείου, αφού ξεκινάει ουσιαστικά εκ του μηδενός και θα δημιουργηθεί βήμα- βήμα, βλέποντας και κάνοντας.
Το κτηριολογικό μοιάζει να μην είναι ένα πρόβλημα που προέχει στο παρόν στάδιο, εντούτοις κανονικά όλα από εκεί θα έπρεπε να ξεκινούν. Δεν ξέρω πόσο λειτουργικός θα είναι αυτός ο κατακερματισμός, με την ανώτατη διοίκηση του Υφυπουργείου να βρίσκεται στη Γλάδστωνος, τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες στην Ιφιγενείας, την Υπηρεσία Κυπριακής Χειροτεχνίας στην Αθαλάσσας. Α, και φυσικά το Τμήμα Αρχαιοτήτων στη λεωφόρο Μίκη Θεοδωράκη. Μην ξεχνιόμαστε. Διότι σύμφωνα με τον νόμο που ψήφισε η Βουλή πριν από τρεις μήνες, την 1η Ιουλίου αρχίζει και η αντίστροφη μέτρηση για την ένταξη του Τμήματος Αρχαιοτήτων μετά από 365 μέρες.
Ουσιαστικά, αυτό είναι το κυριότερο χάντικαπ που θα έχει στην έναρξη της λειτουργίας της η νέα δομή. Γιατί η όλη φιλοσοφία της δημιουργίας του Υφυπουργείου Πολιτισμού είναι βασισμένη στη μεταπήδηση του Τμήματος Αρχαιοτήτων, όλες οι συζητήσεις που προηγήθηκαν, όλες οι προετοιμασίες, όλη η φαιά ουσία που σπαταλήθηκε αφορούσαν την περιπλοκότητα και τις ενστάσεις της μεταφοράς του από το Υπουργείο Μεταφορών. Αν ήταν να γίνει Υφυπουργείο Πολιτισμού χωρίς το Τμήμα Αρχαιοτήτων, θα είχε γίνει εδώ και δέκα τουλάχιστον χρόνια.
Μπορεί τον περασμένο Μάρτιο οι αντιρρησίες να ανακουφίστηκαν με την προσωρινή απόφαση και να στηρίζουν τις ελπίδες τους στον γνωστό κυπριακό αφορισμό «αναβολή μήτηρ ματαίωσης», αλλά δεν θα τους περάσει. Όμως, για να μην τους περάσει –επειδή έχουν και τα δίκια τους- βασική προτεραιότητα αυτό το πρώτο διάστημα θα πρέπει να είναι η πειστική προετοιμασία της διαδικασίας μεταφοράς. Η νέα δομή δηλαδή να αποδείξει ότι συνιστά ουσιαστική και ποιοτική αναβάθμιση τόσο για τον σύγχρονο πολιτισμό όσο και για την πολιτιστική κληρονομιά. Βασικά να πείσει μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα ότι η μετάβαση αυτή θα είναι ομαλή και ωφέλιμη. Δύσκολο.
Ελεύθερα, 26.6.2022
