Μετράμε σχεδόν δύο χρόνια από την εμφάνιση της πανδημίας του SARS-Cov-2, άλλως Covid-19. Μια «επίσκεψη» η οποία επιμένει και δεν λέει να μας αφήσει ώστε να επιστρέψουμε στην κανονικότητα της καθημερινότητά μας.
Μια διαρκής μάχη 2 χρόνων, με μια τεράστια προσπάθεια από το κράτος να ελέγξει την όλη κατάσταση που έχει προκαλέσει η πανδημία και επηρεάζει οικονομικά, κοινωνικά και υγειονομικά ολόκληρη την κοινωνία, τα δε δημόσια νοσηλευτήρια να προσπαθούν να σταθούν όρθια στον αυξημένο όγκο νοσηλειών με περιστατικά Covid-19, που δέχονται όλο αυτό το διάστημα. Ένας δύσκολος αγώνας, στον οποίο δυστυχώς συνεχίζουμε να μετράμε καθημερινά κρούσματα, διασωληνώσεις και θανάτους.
Από την αρχή της αντιμετώπισης της πανδημίας διαφάνηκε ότι η λήψη μέτρων (μάσκα, πλύσιμο χεριών και αποφυγή συγχρωτισμού) σε συνδυασμό με τη δημιουργία και τη διάθεση εμβολίων θα ήταν τα εργαλεία εκείνα όπου θα μας επέτρεπαν την επιστροφή στην κανονικότητά μας. Δυστυχώς, οι μεταλλάξεις του Covid-19 και η μεταδοτικότητά τους δεν μας επιτρέπουν να νιώθουμε ασφαλείς και ότι τελειώσαμε με την πανδημία.
Μια αερογενώς μεταδιδόμενη λοίμωξη
Μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση τα δημόσια νοσηλευτήρια συνεχίζουν να καλύπτουν στο 100% τις ανάγκες κάλυψης νοσηλείας περιστατικών με Covid-19. Οι νοσηλευτές/τριες από την αρχή της πανδημίας δίνουν έναν δύσκολο αγώνα μέσα σε επικίνδυνες και ανθυγιεινές εργασιακές συνθήκες (υποστελέχωση, διπλοβάρδιες, μη λήψη άδειας ανάπαυσης, ελλείψεις σε εξοπλισμό και αναλώσιμα κ.ά.) και εκτεθειμένοι σε πρωτόγνωρες καταστάσεις και κινδύνους λόγω του αερογενούς τρόπου μετάδοσης του κορωνοϊού και των μεταλλάξεών του.
Μέσα σε ένα εργασιακό περιβάλλον που δεν έλλειψε ποτέ η περίθαλψη και νοσηλεία σε περιστατικά με μεταδιδόμενες λοιμώξεις και άλλες ασθένειες, ο κορωνοϊός, μια αερογενώς μεταδιδόμενη λοίμωξη έρχεται να προστεθεί σε αυτόν τον κατάλογο των επαγγελματικών ασθενειών στις οποίες το νοσηλευτικό προσωπικό είναι εκτεθειμένο.
Επαγγελματική ασθένεια
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι μια ασθένεια νοείται ως επαγγελματική όταν υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες να προσβάλει συγκεκριμένη κατηγορία εργαζομένων, περισσότερο από άλλες ομάδες, εξαιτίας της φύσης της εργασίας που οι πρώτοι παρέχουν. Η ίδια η εργασία, δηλαδή, αποτελεί στην περίπτωση αυτή, αιτία εκδήλωσης της συγκεκριμένης ασθένειας.
Η επαγγελματική ασθένεια διακρίνεται, όμως, ως προς κάποια, επιμέρους, χαρακτηριστικά της, από το εργατικό ατύχημα. Σε αντίθεση με τον «βίαιο» και αιφνίδιο χαρακτήρα του εργατικού ατυχήματος, η επαγγελματική ασθένεια επέρχεται, κατά κανόνα, με τρόπο βραδύ. Επίσης, το εργατικό ατύχημα είναι δυνατό να επέλθει και εξ αφορμής της εργασίας, ως έμμεσο, δηλαδή το αποτέλεσμά της. Αντίθετα, η επαγγελματική ασθένεια οφείλεται σε αυτή καθαυτή την εργασία.
Η Κύπρος συμμορφούμενη με τη Σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2003/670 ΕΚ «Σχετικά με τον ευρωπαϊκό κατάλογο των επαγγελματικών ασθενειών», προέβη σε ενσωμάτωση του καταλόγου αυτού και σε απαρίθμηση των επαγγελματικών ασθενειών υπό τους περί Ασφάλειας και Υγείας στην εργασία (Γνωστοποίηση Επαγγελματικών ασθενειών) Κανονισμούς του 2007, και των περί κοινωνικών ασφαλίσεων (Επαγγελματικές ασθένειες) Κανονισμών του 2010. Επί της ουσίας το κράτος έχει υιοθετήσει ένα «κλειστό» σύστημα προσδιορισμού των επαγγελματικών ασθενειών.
Στις επαγγελματικές ασθένειες
Ο κορωνοϊός αναφέρθηκε για πρώτη φορά, ως επικίνδυνος παράγοντας για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων, με την εξαγγελία διατάγματος εκ μέρους του Υπουργού Υγείας, ασκώντας τις εξουσίες που του παρέχονται από το άρθρο 6(α), (β), (γ), (δ), (ε) και (ζ) του περί Λοιμοκαθάρσεως Νόμου, Κεφ. 260. (Καθορισμός μέτρων για παρεμπόδιση της εξάπλωσης του κορωνοϊού Covid-19). Από τότε έχουν εξαγγελθεί αμέτρητα διατάγματα, εγκύκλιοι και οδηγίες που στόχο έχουν να περιορίσουν τη μετάδοση και εξάπλωση του κορωνοϊού.
Η διαχείριση της πανδημίας μόνο εύκολη δεν είναι, κάτι το οποίο βιώνουμε καθημερινά. Δεν περνά μέρα, βδομάδα ή μήνας που να μην καταγράφονται κρούσματα μετάδοσης και ανάγκες για νοσηλεία συνανθρώπων μας. Η πραγματική μάχη δίνεται εντός των νοσοκομείων από τους επαγγελματίες υγείας και το υπόλοιπο προσωπικό. Η υπερπροσπάθεια των εργαζομένων μεταφράζεται σε ατελείωτες ώρες εργασίας, χωρίς ρεπό, με τη σωματική και την ψυχική τους επιβάρυνση να έχει φτάσει ή/και ξεπεράσει τα όρια. Μέσα σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες και παρά τα μέτρα προστασίας που έχουν ληφθεί, η πιθανότητα να μεταδοθεί ο ιός στο προσωπικό ελλοχεύει καθημερινά.
Στην τελική τι συμβαίνει με όσους κινδυνεύουν να προσβληθούν κατά την εργασία τους και να βιώσουν τις δυσμενείς επιπτώσεις (βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες) όταν νοσήσουν λόγω του Covid-19; Ποια μέριμνα έχει τεθεί από τα εμπλεκόμενα Υπουργεία Υγείας και Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για τις περιπτώσεις αυτές;
Η διαχείριση και αντιμετώπιση της λοίμωξης με Covid-19 προς το προσωπικό, πρέπει να τελεί υπό το καθεστώς της πιθανής έκθεσης σε επαγγελματική ασθένεια κατά την ώρα της εργασίας, κάτι το οποίο θα απεγκλωβίσει το προσωπικό να υφίσταται πιέσεις για ανάληψη ευθυνών αν προσβληθεί ή νοσήσει.
Η υπαγωγή της λοίμωξης του Covid-19 πρέπει να τεθεί με επίσημο τρόπο προς τις αρμόδιες αρχές -Υπουργείο Υγείας και Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων- ότι, ως μια αερογενώς μεταδιδόμενη λοίμωξη θα πρέπει να συμπεριληφθεί στον κατάλογο με τις επαγγελματικές ασθένειες και σύμφωνα με τους περί Ασφάλειας και Υγείας στην εργασία (Γνωστοποίηση Επαγγελματικών ασθενειών) Κανονισμούς του 2007, και των περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Επαγγελματικές ασθένειες) Κανονισμών του 2010.
Η υπαγωγή της λοίμωξης του Covid-19 στον κατάλογο των επαγγελματικών ασθενειών αποτελεί απόφαση προς τη σωστή κατεύθυνση και ενίσχυση του δικαιώματος για προστασία και ασφάλεια στην εργασία, ειδικά για τους επαγγελματίες υγείας.
*Noσηλευτικός Λειτουργός, κάτοχος Μεταπτυχιακού στη Διοίκηση των Μονάδων Υγείας και μέλος Δ.Σ. ΠΑ.ΣΥ.ΝΟ.
