65 χρόνια μετά τη Συνθήκη της Ρώμης, η οποία πάνω στις στάχτες και τα ερείπια δύο παγκόσμιων πολέμων με εκατόμβες θυμάτων, έθεσε τα θεμέλια δημιουργίας της ενωμένης Ευρώπης, η Ε.Ε. βρίσκεται σε κρίσιμο και ιστορικό σταυροδρόμι.

Η πολεμική ανάφλεξη στην Ευρώπη με τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η επάνοδος του εφιάλτη ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος επαναφέρει την ευθύνη μιας συνολικής επανατοποθέτησης σε ότι αφορά τον ρόλο της Ε.Ε. στη διεθνή πολιτική σκηνή. Μια κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας και άμυνας είναι πλέον επιτακτική ανάγκη προκειμένου να τερματιστεί ο ρόλος ουραγού των ΗΠΑ. Αυτή είναι μία θεμελιώδης προϋπόθεση για να μπορέσει η Ένωση να διασφαλίσει την ουσιαστική της επιβίωση. Η συνεχιζόμενη τουρκική στρατιωτική κατοχή στην Ευρωπαϊκή Κύπρο και η αποτυχία της Ε.Ε. να διαδραματίσει θετικό ρόλο για μια δημοκρατική και βιώσιμη λύση εξακολουθεί να αποτελεί ένα μεγάλο έλλειμμα πολιτικής. Η δε πολεμική σύρραξη στην καρδιά της Ευρώπης, με τη Ρωσική εισβολή, αποδεικνύει την αδυναμία της Ένωσης να έχει οποιαδήποτε αυτόνομη παρέμβαση ειρήνευσης και προστασίας των συμφερόντων των χωρών – μελών, ποδηγετούμενη από την υπερατλαντική Δύναμη.

Περαιτέρω οι προκλήσεις για το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα είναι τεράστιες. Μετά το BREXIT και το σοκ που προκάλεσε, είχαμε το εκλογικό αποτέλεσμα στη Γαλλία και το αίσθημα ανακούφισης σε ολόκληρη την Ευρώπη. Θα ήταν ωστόσο λάθος να υπάρξει επανάπαυση και εφησυχασμός.

Αυτό που χρειάζεται για να πεισθούν οι λαοί και οι πολίτες για να συμπορευθούν στο όραμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι ο καθορισμός της πορείας προς το μέλλον. Δύο είναι οι δρόμοι. Ο ένας είναι ο δρόμος της συντήρησης, της ανάλγητης, ασύδοτης και άπληστης οικονομίας της αγοράς. Αυτός ο δρόμος έχει δοκιμαστεί. Αυτός ο δρόμος οδήγησε και οδηγεί σε οικονομικά και κοινωνικά αδιέξοδα. Σε περισσότερη φτώχεια, σε ανεργία, σε κοινωνικό αποκλεισμό, σε κατασπατάληση του περιβάλλοντος. Αυτός ο δρόμος είναι αδιέξοδος τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο άλλος δρόμος είναι αυτός της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Που θα μπορεί να δώσει πειστικές απαντήσεις στα αγωνιώδη ερωτήματα των ανθρώπων και θα κάμει τη διαφορά στη ζωή τους. Συνεισφέροντας σε πιο ισχυρή οικονομική ανάπτυξη, στη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας, σε κοινωνική δικαιοσύνη και σε καθαρό και υγιεινό περιβάλλον. Αυτό θα πρέπει να είναι το μήνυμα στον απλό άνθρωπο, στον απλό Ευρωπαίο πολίτη. Ότι οι ανησυχίες του γίνονται κατανοητές.

Η ολοένα αυξανόμενη παγκοσμιοποίηση έχει εμπεδώσει ένα συνεχώς διευρυνόμενο αίσθημα ανασφάλειας ανάμεσα σε λαούς και σε πολίτες. Για το αν θα κρατήσουν τις εργασίες τους. Για το αν θα βρουν καινούργια δουλειά, αν τυχόν χάσουν το επάγγελμά τους. Για το αν η μετανάστευση βρίσκεται κάτω από έλεγχο. Για το αν υπάρχουν μηχανισμοί και μέτρα ανακοπής της άπληστης και καταστροφικής εκμετάλλευσης του περιβάλλοντος.

Αυτή είναι η πραγματική ημερήσια διάταξη της πολιτικής συζήτησης που πρέπει να ανοίξει στην Ευρώπη και κάθε χώρα μέλος και όχι οι επιμέρους νομικές παράμετροι των Συνταγματικών Συνθηκών.

Το μεγάλο πρόβλημα είναι η αγωνία για το παρόν και το μέλλον κάθε εθνικής κοινωνίας και των μελών της και της υπερεθνικής ευρωπαϊκής κοινωνίας.

Γι’ αυτό απαιτείται η διασφάλιση τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο ότι θα δοθούν πειστικές απαντήσεις στα πραγματικά προβλήματα των απλών ανθρώπων, έτσι που:

Η παγκοσμιοποίηση να μετατρέπεται από απειλή σε ευκαιρία,

Να δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας,

Να αναπτύσσονται αποτελεσματικές μορφές κοινωνικής ασφάλισης,

Να υπάρχει αποτελεσματική διαχείριση της μετανάστευσης.

Αυτή πρέπει να είναι η πρόταση και ο δρόμος. Αυτές είναι οι προτεραιότητες για το μέλλον της Ευρώπης. Αυτή είναι η προοδευτική πρόταση για να αντιμετωπιστεί η σημερινή κρίση στην Ε.Ε.

Ανάπτυξη και εργασία για όλους.

Κοινωνική Ευρώπη για άνδρες και γυναίκες.

Υγιές περιβάλλον για το σήμερα και το αύριο.

Αλληλεγγύη στη διευρυμένη Ευρώπη, όχι Ευρώπη των δύο ταχυτήτων.

Ασφαλώς οι πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές παράμετροι σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο δεν αναμένουμε ότι θα αντιμετωπιστούν σε επίπεδο ενός συνταγματικού κειμένου ή μιας συνταγματικής συνθήκης ή μιας πρότασης εναλλακτικών σεναρίων όπως είναι οι ενδιαφέρουσες εισηγήσεις του τέως Προέδρου της Κομισιόν Γιούνγκερ. Είναι κυρίως θέμα πολιτικής βούλησης και πολιτικών αποφάσεων, που θα εξαρτώνται σε κάθε συγκεκριμένη χρονική στιγμή από τις ισορροπίες των πολιτικών δυνάμεων μέσα στην Ε.Ε.

Η Ε.Ε. δεν πρέπει να οδηγηθεί σε παράλυση και στασιμότητα. Η δύναμη της ιστορίας δεν πρέπει να υποχωρήσει. Οι ελπίδες και οι προσδοκίες που γέννησε η δημιουργία της Ε.Ε. δεν πρέπει να ματαιωθούν. Το όραμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης πρέπει να παραμείνει ακέραιο και αλώβητο.

Θα ήταν πραγματική τραγωδία στο όνομα επιφυλάξεων, ενστάσεων, φόβων και ανησυχιών αλλά και δικαιολογημένων αιτημάτων να χαθεί το δάσος για το δέντρο και να οδηγηθεί σε κατάρρευση η μεγαλύτερη πρωτοβουλία ειρηνικής συνένωσης λαών και εθνών που θα προάγει την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα στον κόσμο και θα εργάζεται για την ανάπτυξη, την ευημερία, την κοινωνική συνοχή και την προστασία του περιβάλλοντος.  Παρά τα ελλείμματα και τις αδυναμίες, η Ε.Ε. πρέπει να διαφυλαχθεί ως επίτευγμα και ως ελπίδα για το μέλλον. Σημαίνει ταυτόχρονα ότι θα πρέπει να αξιοποιηθεί κάθε δυνατότητα βελτιώσεων και αλλαγών μέσα στο πλαίσιο του ευρύτερου προβληματισμού που αναπτύσσεται σήμερα στην Ευρώπη. Η σημερινή κρίση μπορεί και πρέπει να μετατραπεί σε ένα παράθυρο ευκαιρίας. Σε αυτή την κρίση η Ευρώπη πρέπει να αποδείξει ότι δεν είναι το πρόβλημα. Ότι η Ευρώπη είναι η λύση. Η Ευρώπη των λαών και των πολιτών. Η Ευρώπη της ειρήνης, της δημοκρατίας, της ασφάλειας και της συνεργασίας. Αλλά και της κοινωνικής δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής συνοχής. Γι’ αυτήν την Ευρώπη των ελπίδων, των οραμάτων και των προσδοκιών μας οφείλουμε να αγωνιστούμε με συνέπεια. Απαντώντας θετικά στην πρόκληση της ιστορίας.

*Πρώην Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων