Έχω ξαναγράψει ότι θα βγάλω το καπέλο σε όποιον εκπρόσωπο της Κυβέρνησης βγει δημόσια και παραδεχτεί με παρρησία ότι δεν δίνει δεκάρα για τον πολιτισμό. Ότι όλα αυτά του φαίνονται χαμένος χρόνος, σπατάλη φαιάς ουσίας και χρήματος και καλό θα ήταν να μπει ένα περιποιημένο λουκέτο στον τομέα.
Kι όταν κάποτε εκτιναχτεί το ελατήριο της οικονομίας από τον τουρισμό, τον κοπανιστό αέρα, τους τεμενάδες σε επενδυτές, την ασύδοτη ανάπτυξη και τη βιομηχανία παπάτζας – χαιρέτα μου τον πλάτανο, δηλαδή- να πετάξουμε και κανένα κοκαλάκι σ’ αυτούς τους διασκεδαστικούς χαραμοφάηδες. Αν μη τι άλλο, θα τον παραδεχτώ για την ειλικρίνειά του, παρόλο που στην πολιτική αυτό θεωρείται ασυγχώρητο ελάττωμα.
Έτσι κι αλλιώς, η απαξίωση της πολιτιστικής πολιτικής είναι μια έμμεση παραδοχή που επιδεικνύεται με κάθε τρόπο και σε όλους τους τόνους από τους κατέχοντες το μαχαίρι και το καρπούζι στη λήψη των αποφάσεων. Την έχουμε πια εμπεδώσει. Είναι ευρέως γνωστό και κοινώς αποδεκτό πού έχει γραμμένο τον πολιτισμό η κυβέρνηση κι ένα παραπάνω η Βουλή. Καλά, εκεί ψωνίσαμε από σβέρκο. Μια γεύση πήραμε και στην πρόσφατη συνεδρία για το Υφυπουργείο Πολιτισμού. Έρχονται (ακόμη πιο) δύσκολες μέρες. Για το δε Υφυπουργείο, παρεμπιπτόντως, έχω προσωπικά αρχίσει να κάνω δεύτερες σκέψεις κι ας μιλούσαμε χρόνια τώρα για την αναγκαιότητα της αυτονόμησης. Δεν βαριέσαι; Δεν είναι για μας αυτά. Είναι για κανονικές χώρες.
Άλλωστε, η στάση κυβερνώντων και αντιπροσώπων είναι μάλλον αντιπροσωπευτική και μιας γενικότερης στάσης της κοινωνίας. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, αν πράγματι ο υποθετικός ειλικρινής πολιτικός που προαναφέραμε βρεθεί και τα πει έξω από τα δόντια, να μην έχει και τόσο μεγάλο κόστος όσο νομίζουμε. Εδώ άλλα κι άλλα εξωφρενικά έχουν ακουστεί στο δημόσιο διάλογο κι αυτοί που τα εκστόμισαν απολαμβάνουν αξιώματα και ωφελήματα και αποφασίζουν για τις ζωές μας.
Αλλά τι λέω; Εδώ την καμπούρα και το δέντρο τους κοιτάζουν οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι στον τομέα, βάζοντάς το πάνω από το δάσος της αναβάθμισης της πολιτικής για τον πολιτισμό. Λογικό και ανθρώπινο να κοιτάζει ο καθένας το συμφέρον του, το προσωπικό και του σιναφιού του. Να γνωρίζει όμως τις συνέπειες και να δέχεται και την κριτική. Αναφέρομαι φυσικά στην περίπτωση του προσωπικού του Τμήματος Αρχαιοτήτων αλλά και τους αρχαιολόγους που «αγάπησαν» ξαφνικά το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων και δεν θέλουν να απαγκιστρωθούν για να ενταχθούν στο Υφυπουργείο Πολιτισμού.
Για να μην τους αδικώ, ίσως στη θέση τους κι εγώ το ίδιο να έκανα. Δεν είναι κορόιδα να αφήσουν τη γαλήνη τους, όντας μέρος ενός πολιτικά ισχυρότερου χαρτοφυλακίου όπου έχουν χρόνια τώρα βρει τη ρέγουλά τους για να πάνε να μπλέξουν με μια πειραματική δομή την οποία δεν πολυπιστεύουν και δεν πολυπροικίζουν ούτε οι ίδιοι οι εμπνευστές της. Αν τους έλεγαν να μετακινηθούν λ.χ. στο Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, αφού μέρος της δουλειάς τους είναι να σκάβουν το χώμα, ίσως να μη σκόρτσαραν τόσο.
Εδώ σε λίγο θα κλοτσούν και οι λειτουργοί των Πολιτιστικών Υπηρεσιών. Στον ΘΟΚ έχουν ήδη εκφράσει τις διαφωνίες τους για τη μετακίνηση της θεατρικής ανάπτυξης, αν και η λεγόμενη εποπτεία που θα γίνεται πλέον από το Υφυπουργείο, δεν φαίνεται να τους ενοχλεί και τόσο. Η Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου, αν μπορούσε, θα γαντζωνόταν στη θαλπωρή του Υπουργείου Οικονομικών στον αιώνα τον άπαντα. Και η μούρλα συνεχίζεται. Μένει να πάρουμε τώρα την Υπηρεσία Υδρογονανθράκων από το Υπουργείο Ενέργειας και να την κοτσάρουμε στο Υγείας να βρει κι αυτή την υγειά της στο χρυσοπράσινο φρενοκομείο. Υπαρκτός σουρεαλισμός.
Για να τελειώνουμε, η νέα δομή στον πολιτισμό θα πρέπει να ξεκινά από το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Είναι η υπεύθυνη υπηρεσία για την προστασία και ανάδειξη της εθνικής κληρονομιάς. Η πολιτιστική κληρονομιά είναι το άλφα και η σύγχρονη δημιουργία το ωμέγα. Δεν θα παραμείνουμε «αναλφάβητοι» και παγκοσμίως πρωτότυποι επειδή κάποιοι αρνούνται να διαταράξουν τη δημοσιοϋπαλληλική τους ζαχαρένια. Αυτή, άλλωστε είναι και η διεθνής πρακτική. Και υπάρχει λόγος γι’ αυτό. Θα χρειαστεί μια μέρα να τα εξηγήσουμε όλα αυτά σε κάποιον ξένο εμπειρογνώμονα και θα μας περάσει για νεραϊδοπαρμένους.
Τα περί συνταγματικών κωλυμάτων είναι κατά τη γνώμη μου προφάσεις εν αμαρτίαις. Η Νομική Υπηρεσία έχει αποφανθεί επανειλημμένα και ξεκάθαρα πάνω στο ζήτημα. Ούτε τα πολιτικά προσκόμματα είναι ισχυρή δικαιολογία. Μακάρι να λυθεί το Κυπριακό κι ας τα ξηλώσουμε όλα να τα φτιάξουμε από την αρχή. Προς το παρόν, το ψευδοκράτος καμία αναφορά δεν μας δίνει σε σχέση με τη διαχείριση των αρχαιοτήτων στα κατεχόμενα. Αλίμονο, αν χρειάζεται να ανοίγουμε τον ασκό του Αιόλου της αντισυνταγματικότητας σε κάθε εκσυγχρονιστική απόφαση για το κράτος μας. Να δίνουμε αναφορά δηλαδή στον Τατάρ και να θέτουμε μόνοι μας ζήτημα «μονομέρειας» κάθε φορά που τροχοδρομούμε μια μεταρρύθμιση. Εκτός αν θεωρούμε κι εμείς την Κυπριακή Δημοκρατία εκλιπούσα. Στην τελική, και συνταγματικό κώλυμα να υπήρχε μπορούμε πάντα να επικαλεστούμε το δίκαιο της ανάγκης. Η ανάγκη γίνεται δίκαιο και το δίκαιο γίνεται πράξη, όπως τότε με το Υπουργείο Παιδείας. Όπως τώρα με τα Υφυπουργεία Τουρισμού, Ναυτιλίας, Έρευνας, Κοινωνικής Πρόνοιας.
Ο πολιτισμός είναι δημόσιο αγαθό πρώτης ανάγκης και το ζητούμενο αυτή τη στιγμή είναι ένα και μόνο: να δημιουργηθεί μια αυτόνομη πολιτική δομή, αλλά πάνω σε σωστές και ισχυρές βάσεις. Ίσως τότε να παρακαλάνε όλοι να γίνουν μέρος της.
Φιλελεύθερα, 3.10.21
