Οικονομική διπλωματική «επίθεση» για ανάκαμψη Κύπρου

 

 

 

 

-Αυτό είναι ένα τεράστιο θέμα, το οποίο σίγουρα δεν μπορεί να αναλυθεί σε συντομία. Πρόκειται για μία πρωτόγνωρη κρίση, η οποία δημιουργεί κλίμα ρευστότητας και αβεβαιότητας, ενώ η επαύριον των συνεπειών της είναι απρόβλεπτη. Έχουμε ήδη μετρήσει δυνάμεις και απώλειες, σε παγκόσμια κλίμακα και τώρα καλούμαστε να χειριστούμε τις άμεσες και επείγουσες επιπτώσεις – κυρίως οικονομικές – αυτής της κρίσης. Ήδη οι κυβερνήσεις έχουν προχωρήσει στη λήψη πληθώρας μέτρων στήριξης για εργαζόμενους και επιχειρήσεις και είναι αναμενόμενο ο δημόσιος λόγος να εστιάζει στην αντιμετώπιση της οικονομικής ύφεσης και άλλων συναφών προβλημάτων, που έχει προκαλέσει η πανδημία. 

 

Ως διπλωμάτης θα ήθελα να εστιάσω στα θετικά αυτής της κρίσης. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι κάθε κρίση, εκτός από προκλήσεις, δημιουργεί και ευκαιρίες, οι οποίες, σε μεγάλο βαθμό, μας επιτρέπουν να καθορίσουμε εμείς την «επόμενη μέρα». 
Όλοι οι αναλυτές συμφωνούν ότι ήδη βρισκόμαστε σε μία «νέα πραγματικότητα».  Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της νέας εποχής είναι ότι «επισπεύδεται» η 4η βιομηχανική επανάσταση, η διείσδυση της τεχνολογίας στη ζωή των ανθρώπων. Η επιβολή των «lockdown», που οδήγησε σε προσωρινή αναστολή των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων σε παγκόσμια σχεδόν κλίμακα, έχει ήδη επιβάλει την τεχνολογία ως ένα βασικό κανάλι επικοινωνίας, καθώς η φυσική επαφή έχει αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από την διαδικτυακή. 

 

Στο πλαίσιο της τεχνολογικής αυτής επανάστασης που ήδη συντελείται, διανοίγονται πολλές δυνατότητες, για να καθορίσουμε εμείς το περιεχόμενο της αλλαγής και πώς αυτό θα πραγματωθεί, εστιάζοντας, μεταξύ άλλων, στα πολλαπλά οφέλη της τηλεργασίας και του ψηφιακού κράτους, στην αξιοποίηση της έρευνας και της καινοτομίας, στην προώθηση της οικονομίας της γνώσης, στην ανάπτυξη νέων μοντέλων εργασιακών σχέσεων, στη δημιουργία νέων, περισσότερο βιώσιμων παραγωγικών μοντέλων καθώς επίσης και, στην ανάδειξη δεξιοτήτων που θα ανταποκρίνονται στη μετά COVID-19 εποχή.

 

Ταυτόχρονα, η πανδημία του COVID-19 αναδεικνύει τη σημασία της διεθνούς συνεργασίας και της συλλογικής δράσης, για αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων, όπως για παράδειγμα, οι πανδημίες, η ραγδαία κλιματική αλλαγή και η διεύρυνση των ανισοτήτων. Οφείλουμε να αποδείξουμε ότι η διεθνής κοινότητα μπορεί να ανταποκριθεί στις παγκόσμιες προκλήσεις «συλλογικά» και να διαμορφώσει μια περισσότερο «δίκαιη» παγκοσμιοποίηση. 

 

 

-Στο νέο περιβάλλον, στη νέα πραγματικότητα, όπως διαμορφώνεται στη μετά COVID-19 εποχή, η Οικονομική Διπλωματία αποκτά ακόμα περισσότερο αναβαθμισμένο ρόλο. Σήμερα, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και του έντονου ανταγωνισμού, η άσκηση της Οικονομικής Διπλωματίας δεν περιορίζεται στην εμπορική διπλωματία, δηλαδή στην προώθηση των εξαγωγών – προϊόντα και υπηρεσίες – και στην επιχειρηματική διπλωματία, δηλαδή στην προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων.  Η έννοια της Οικονομικής Διπλωματίας και ο ρόλος που καλείται να διαδραματίσει έχουν διευρυνθεί σημαντικά. Οικονομική Διπλωματία, μεταξύ άλλων, σημαίνει και προαγωγή της «εικόνας» της χώρας– αυτό που αποκαλούμε branding – όπως επίσης για παράδειγμα προαγωγή του τουριστικού προϊόντος, προώθηση των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (οικονομία της γνώσης), προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας, προβολή του πολιτισμού μιας χώρας (οικονομία του πολιτισμού) και πολλά άλλα. 

 

 

-Η προάσπιση και προώθηση των οικονομικών και γενικότερα όλων των συμφερόντων μιας χώρας σε διεθνές επίπεδο αποτελούσε ανέκαθεν κύριο στόχο της εξωτερικής της πολιτικής. Η παγκόσμια οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και οι συνέπειες της, όπως τις βιώσαμε στην Κύπρο το 2013, λειτούργησαν «καταλυτικά» στην προαγωγή της Οικονομικής Διπλωματίας ως μίας από τις βασικές προτεραιότητες της Κυβέρνησης και του Υπουργείου Εξωτερικών.

 

Τον Οκτώβριο 2016, η ηγεσία του Υπουργείου προχώρησε στη σύσταση χωριστής Μονάδας Οικονομικής Διπλωματίας, με κύριο στόχο τη δημιουργία δικτύων συνεργασίας και συντονισμού με όλους του βασικούς συντελεστές του κυπριακού οικονομικού και επιχειρηματικού οικοσυστήματος, από το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Επιπρόσθετα, τον Φεβρουάριο 2019 ξεκίνησε η συνεργασία του Υπουργείου, με διεθνείς συμβούλους, την κοινοπραξία Ecorys – Clingendael, με στόχο την εκπόνηση Στρατηγικής/Σχεδίων Δράσης για την Οικονομική Διπλωματία, καθώς επίσης και για την εκπαίδευση του διπλωματικού προσωπικού στις σύγχρονες πρακτικές άσκησης της οικονομικής διπλωματίας. Το εν λόγω project χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 

 

Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι πρόκειται για συλλογική προσπάθεια, στην οποία συμμετέχουν ενεργά όλοι οι αρμόδιοι φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, τα αρμόδια υπουργεία και υφυπουργεία, ο Κυπριακός Οργανισμός Προώθησης Επενδύσεων, το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, η Οργάνωση Εργοδοτών και Βιομηχάνων, η Ένωση Τραπεζών Κύπρου, καθώς επίσης επιχειρηματικοί και επαγγελματικοί σύνδεσμοι και οργανώσεις.

 

Επίσης, στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, τον Αύγουστο 2018 και Απρίλιο 2019, το Υπουργείο Εξωτερικών διοργάνωσε σχετικές δημόσιες διαβουλεύσεις σε Λευκωσία και Λεμεσό, αντίστοιχα, από τις οποίες αντλήσαμε αξιόλογες εισηγήσεις από την οικονομική και επιχειρηματική κοινότητα, αλλά και από την κοινωνία των πολιτών. 

 

Αυτή την περίοδο βρισκόμαστε στο τελικό στάδιο της διαδικασίας, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί τον ερχόμενο Οκτώβριο. Ήδη, έχει ξεκινήσει η εκπαίδευση του διπλωματικού προσωπικού και στις αρχές Μαρτίου πραγματοποιήθηκε το πρώτο εκπαιδευτικό εργαστήρι στη Λευκωσία, με εκπαιδευτές από τον Οργανισμό Clingendael και με τη συμμετοχή διπλωματών, εμπορικών συμβούλων και εκπροσώπων των βασικών συντελεστών του κυπριακού οικοσυστήματος, από το δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. 

-Ποιοι είναι οι βασικοί πυλώνες της στρατηγικής για την Οικονομική Διπλωματία της Κυπριακής Δημοκρατίας;  

-Στο πλαίσιο διαμόρφωσης της στρατηγικής για την Οικονομική Διπλωματία ξεκινήσαμε από την «αποτύπωση» (mapping) της υφιστάμενης διακυβέρνησης του οικονομικού και επιχειρηματικού οικοσυστήματος της Κύπρου. Σε ένα τέτοιο εγχείρημα είναι σημαντικό να καταγραφούν οι ρόλοι και οι δραστηριότητες όλων των εμπλεκόμενων φορέων του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, ο μηχανισμός της μεταξύ τους επικοινωνίας και τα εργαλεία δράσης που χρησιμοποιούν. 

Ταυτόχρονα έχει γίνει ανασκόπηση του υφιστάμενου πλαισίου πολιτικής, που συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με την Οικονομική Διπλωματία και έχουν επίσης ληφθεί υπόψη βέλτιστες πρακτικές άλλων χωρών στον τομέα αυτό, με παρόμοια οικοσυστήματα και μοντέλα Οικονομικής Διπλωματίας, το οποίο θα περιλαμβάνει συγκεκριμένους τομείς προτεραιότητας, ιεράρχηση χωρών ή περιοχών του εξωτερικού, για προώθηση των οικονομικών και επιχειρηματικών μας συμφερόντων, καθώς και καθορισμό των καταλληλότερων εργαλείων Οικονομικής Διπλωματίας, για τη δική μας περίπτωση.

Όσον αφορά στους κύριους πυλώνες της υπό διαμόρφωση στρατηγικής, σίγουρα δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν τομείς της κυπριακής Οικονομίας, που είναι διεθνώς ανταγωνιστικοί, όπως οι ελεγκτικές και νομικές υπηρεσίες, ο τουρισμός και η ναυτιλία. Παράλληλα, και αυτό θα πρέπει να το τονίσουμε, το κυπριακό μοντέλο Οικονομικής Διπλωματίας και η στρατηγική/τα σχέδια δράσης για την εφαρμογή του είναι προοδευτικά (forward-looking) και φιλόδοξα (ambitious). Από αυτό το μοντέλο δεν μπορούν να απουσιάζουν τομείς με αυξανόμενη εξωστρέφεια και αξιοσημείωτα επιτεύγματα, όπως είναι τα επενδυτικά ταμεία, η επιστημονική έρευνα και η τριτοβάθμια εκπαίδευση ή τομείς με νέες προοπτικές, όπως αυτοί της ενέργειας και της καινοτομίας.

-Μπορεί η Οικονομική Διπλωματία να αποτελέσει το εργαλείο, που θα συμβάλει στο να αντιμετωπίσει η Κύπρος τις παρούσες οικονομικές δυσκολίες; Η παρούσα κρίση λόγω της πανδημίας επηρεάζει τη στρατηγική μας;

-Στο πλαίσιο προαγωγής της Οικονομικής Διπλωματίας, το Υπουργείο Εξωτερικών αναλαμβάνει ουσιαστικότερη και ενεργότερη εμπλοκή, ακριβώς γιατί αυτό απαιτούν οι παρούσες συγκυρίες και γιατί το Υπουργείο, μέσω των διπλωματικών αποστολών της Κυπριακής Δημοκρατίας, μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην προβολή του συνολικού «brand» της Κύπρου και στην περαιτέρω ενίσχυση των προσπαθειών όλων των βασικών συντελεστών του κυπριακού οικονομικού/επιχειρηματικού οικοσυστήματος, με στόχο τη σταθερή και βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας. Η παρούσα κρίση επιβεβαιώνει τη σημασία του εγχειρήματος, για καθορισμό στρατηγικής άσκησης της Οικονομικής Διπλωματίας, η οποία θα παρέχει το πλαίσιο, καθώς επίσης και τα εργαλεία για συλλογική δράση και συντονισμένες ενέργειες, με τη συμμετοχή όλων των βασικών συντελεστών του κυπριακού οικονομικού και επιχειρηματικού οικοσυστήματος.  

ΣΥΜΜΑΧΟΣ Η ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ 

-Στο πλαίσιο προώθησης της Οικονομικής Διπλωματίας πώς αξιοποιείται η Ομογένεια; 

-Η Ομογένεια αποτελεί σημαντικότατο σύμμαχο του Υπουργείου Εξωτερικών στην προαγωγή της Οικονομικής Διπλωματίας. Υπάρχουν πολλοί αξιόλογοι επαγγελματίες συμπατριώτες μας, οι οποίοι γνωρίζουν από πρώτο χέρι τις αγορές και τους τομείς στους οποίους δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό. Στόχος μας είναι η αξιοποίηση της Ομογένειας, στην εφαρμογή της υπό διαμόρφωση στρατηγικής/σχεδίων δράσης Οικονομικής Διπλωματίας, ενώ προς το σκοπό αυτό έχουν ήδη διοργανωθεί σχετικές συζητήσεις και επιχειρηματικά φόρουμ, με την Ομογένεια υπό την προεδρία του Υπουργού Εξωτερικών σε Ηνωμένο Βασίλειο, Ελλάδα και ΗΠΑ.