Παρακολουθούμε να παρελαύνουν στις σελίδες των περιοδικών (αυτών που αναγκαστικά προσφέρονται με τις εφημερίδες, διότι αρνούμαι να αγοράσω ανάλογα) διάφοροι δημοφιλείς δήθεν ή και «influencers».

Αλλά γιατί μας ενδιαφέρει η ζωή τους, τα ρούχα τους, ο τρόπος ζωής τους;

Διάφορες ιστοσελίδες γράφουν τι είναι της μόδας.

Γιατί έχει σημασία να ακολουθεί κάποιος τη μόδα;

Φαίνεται να έχει ιδιαίτερη σημασία ειδικά στη νεολαία που μετρά πόσες φορές κοινοποιήθηκε η ανάρτησή τους, πόσα like πήρε και πόσοι την σχολίασαν.

Ενδιαφέρει αν άρεσε κάτι, διότι ίσως να νομίζουν ότι αν πολλοί άνθρωποι αρέσκονται σε κάτι ή ενδιαφέρονται για κάτι, τότε αυτό πρέπει να είναι σημαντικό. Θέλουμε να συμμετάσχουμε σε αυτό που κάμνει ο όχλος άσχετα αν γνωρίζουμε ότι είμαστε άτομα ξεχωριστά και δεν συμμορφωνόμαστε απλά. Όμως, μας επηρεάζει. Λέμε, αφού αρέσει σε 3000 άλλους πρέπει να είναι καλό. Στις διαφημίσεις τονίζουν ότι π.χ. αυτό το θέατρο πώλησε πάρα πολλά εισιτήρια, ώστε να συμπεράνομε ότι άρα πρέπει να είναι πολύ καλό. Αλλά γιατί επηρεάζει τόσο πολύ αυτό; Δεν μπορεί τα δικά μου γούστα και ενδιαφέροντα να ταυτίζονται απόλυτα με τους άλλους ώστε αυτό από μόνο του να με κάνει να αποφασίσω.

Όσα αναφέρονται πιο πάνω έχουν τις ρίζες τους στην εξέλιξη του γένους των ανθρώπων, την εποχή που οι άνθρωποι ζούσαν στα σπήλαια, όταν συνειδητοποίησαν ότι ήταν καλύτερα να ζουν μαζί. Στην εξελικτική πορεία του ανθρώπου, οι άνθρωποι σχημάτιζαν ομάδες για φαγητό, ασφάλεια και συνδυασμένες δραστηριότητες. Μέσα στην ομάδα επηρέαζε ο ένας τον άλλο, στέλλοντας «σήματα» για παράδειγμα όταν είναι ώρα για ύπνο, θα ήταν ωραία να συγχρονιστούμε όλοι οπότε όταν κάποιος χασμουριστεί, είναι «κολλητικό», αρχίζουν και οι άλλοι δίπλα. Ή όταν μένουν μαζί πολλές γυναίκες στην πορεία συγχρονίζονται οι κύκλοι της περιόδου τους. Είναι κάτι ανάλογο.

Όταν ανήκουμε σε ομάδες, εργαζόμαστε πολλοί μαζί, μπορούμε να προστατεύσουμε ο ένας τον άλλο, ενώ αντίθετα ένας που εγκαταλείπει την ομάδα κινδυνεύει. Αν κάποιος δεν συμμορφωθεί στις προσταγές της ομάδας μπορεί να αποβληθεί και να χαθεί.

Έχουν γίνει πειράματα όπου καταγράφεται ο εγκέφαλος εθελοντών στο FMRI σε διάφορα ερεθίσματα˙ για παράδειγμα τον τσιμπούν στο χέρι ή προβάλλεται κάτι στην οθόνη. Σε κάθε περίπτωση καταγράφεται το μέρος του εγκεφάλου που αντιδρά ώστε να αφυπνιστεί ότι κάτι συμβαίνει και πρέπει να το χειριστεί.

Η ερευνήτρια Naomi Eisenberger, του Πανεπιστημίου του UCLA, αντί να προκαλέσει πραγματικό πόνο στους εθελοντές, τους ζήτησε να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες από τις οποίες τους απέκλειαν οι άλλοι (προσποιούνταν), τους έδιωχναν από την ομάδα.  

Το αξιοπερίεγο ήταν ότι όταν έπαιρναν το μήνυμα ότι τους απέκλειαν από την ομάδα, αντιδρούσε το ίδιο σημείο του εγκεφάλου με όταν ένιωθε πραγματικό πόνο («κοινωνικός» πόνος). Δηλαδή βιώνουμε τον κοινωνικό αποκλεισμό με τον ίδιο τρόπο όπως τον πραγματικό πόνο.

Υπάρχει έρευνα που αποδεικνύει ότι παίρνοντας ένα συνηθισμένο παυσίπονο απαλύνεται και ο «κοινωνικός» πόνος. Νιώθουμε φυσικά συμπτώματα μέσα από μια εμπειρία κοινωνικού αποκλεισμού. 

Όταν κάποιος δεν είναι δημοφιλής, νιώθει φυσικά συμπτώματα από την εμπειρία κοινωνικής απόρριψης. Και ο εγκέφαλος έχει προγραμματιστεί από πολύ παλιά να μας προειδοποιεί ότι πρέπει κάτι να γίνει για να ανήκουμε στην ομάδα, διαφορετικά θα μας αποβάλουν και δεν θάμαστε ασφαλείς.

Στην επιγενετική, κάτι που συμβαίνει στο περιβάλλον επηρεάζει το DNA και μεταφέρεται στις επόμενες γενιές. Οι εμπειρίες μας στο κοινωνικό σύνολο επηρεάζουν τη φυσική μας υγεία, το DNA μας. Όταν μας απορρίπτουν από την ομάδα, μέχρι και το ανοσοποιητικό μας σύστημα έχει μειωμένες αντοχές. Αν η απόρριψη είναι χρόνια τότε η επίδραση είναι μεγαλύτερη με συνέπειες στην υγεία.

Ο κίνδυνος της απόρριψης μάς ωθεί στη συμμόρφωση, στη συμπόρευση με τα προστάγματα της αγέλης ή της σημερινής μόδας.

Όμως, σήμερα δεν ισχύει το ίδιο˙ αν απομακρυνθούμε από την αγέλη, δεν θα ξεπηδήσει κάποιος δεινόσαυρος να μας καταναλώσει (άλλο πράμα το κομματικό «μαντρί»). Δεν κινδυνεύουμε αν δεν ακολουθούμε τη μόδα της εποχής ή τα συστήματα της εποχής. 

Άρα, προτιμότερο να είμαστε ο εαυτός μας παρά να μιμούμαστε τον οποιονδήποτε «δήθεν». Προτιμότερο να σκεφτόμαστε μόνοι μας παρά να περιμένουμε να μας υποδείξει κάποιος μεγαλόσχημος ποιο είναι το σωστό.

Ίσως, έτσι να γίνουμε και πιο ευτυχισμένοι.