Σοβαρά φαινόμενα ρητορικής μίσους μέσω αναρτήσεων στο διαδίκτυο διαπιστώνει η Επίτροπος Διοίκησης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που συστήνει στην Αστυνομία να θέσει ανάμεσα στις προτεραιότητές της, την καταπολέμηση της παράνομης ρητορικής μίσους στο δημόσιο λόγο και να διώκει ποινικά τα άτομα που δημόσια υποκινούν βία ή μίσος κατά συγκεκριμένων ατόμων ή ομάδων προσώπων, λόγω ενός ιδιαίτερου χαρακτηριστικού τους.
Σε εμπεριστατωμένη τοποθέτησή της η Μαρία Στυλιανού Λοττίδη, ύστερα από σειρά παραπόνων που υποβλήθηκαν στο Γραφείο της αλλά και το ρατσιστικό περιστατικό στη Λάρνακα σε βάρος Ρωσίδας, σημειώνει ότι τα περισσότερα, αφορούσαν σε ρητορική που εκφράστηκε δημόσια στο διαδίκτυο, είτε σε δημοσιεύματα, είτε σε σχόλια αναγνωστών δημοσιευμάτων, είτε σε αναρτήσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η Επίτροπος επεξηγεί την ευθύνη των ιστοσελίδων να διαγράφουν άμεσα τα ρατσιστικά σχόλια και παράλληλα καλεί την Αστυνομία να καθιερώσει μηχανισμό για εντοπισμό και διερεύνηση τέτοιων σχολίων που αναπτύσσουν τη ρητορική μίσους.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Διαδίκτυο: Eυλογία ή κατάρα; Πλεονεκτήματα και συνέπειες
Σύμφωνα με την τοποθέτηση, ο χώρος του διαδικτύου αποτελεί δημόσιο χώρο έκφρασης ιδεών και ενημέρωσης, στα πλαίσια του οποίου, δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια, τα φαινόμενα ρητορικής μίσους είναι ιδιαίτερα αυξημένα. Σε διαδικτυακή έρευνα, αναφέρεται, που έγινε το 2015 στο πλαίσιο της εκστρατείας No Hate Speech Movement του Συμβουλίου της Ευρώπης, το 78% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι συναντούσε ρητορική μίσους στο διαδίκτυο σε τακτική βάση. Οι πιο συχνοί, δε, στόχοι της ρητορικής μίσους ήταν τα ΛΟΑΤΙ άτομα (70%) και οι γυναίκες.
Η δημοσιοποίηση ξενοφοβικών και ρατσιστικών απόψεων μέσω του διαδικτύου είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη δεδομένου ότι το διαδίκτυο, ως μέσο μαζικής επικοινωνίας που εκτείνεται σε παγκόσμιο επίπεδο, υπερβαίνει σε αμεσότητα και διεισδυτικότητα τα παραδοσιακά μέσα πληροφόρησης (όπως ο έντυπος τύπος, το ραδιόφωνο, και η τηλεόραση).
Όπως τονίζεται, τα φαινόμενα ξενοφοβικού λόγου στη δημόσια σφαίρα, απότοκα κυρίως του μεταναστευτικού και προσφυγικού ρεύματος που παρατηρείται τα τελευταία 25 περίπου χρόνια, παρατηρούνται δυστυχώς και στον τόπο μας. Τούτο μάλιστα έγινε ακόμη πιο έντονο τα τελευταία χρόνια, υπό το φως της οικονομικής κρίσης η οποία δημιούργησε ξενοφοβικά αντανακλαστικά έναντι των μεταναστών, των αιτητών ασύλου και των προσφύγων που ζουν στην Κύπρο, σε σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας.
Η κ. Λοττίδη αναφέρεται και στο ρατσιστικό περιστατικό στη Λάρνακα τονίζοντας ότι η καταρράκωση της αξιοπρέπειας του θύματος, στη βάση της εθνικής της καταγωγής, ήταν αυτά που μας οδήγησαν, μετά τη δημοσιοποίηση του σχετικού βίντεο, σε άμεση ανακοίνωση καταδίκης του περιστατικού από μέρους της. «Έχοντας μελετήσει με ιδιαίτερη προσοχή τα διαδικτυακά δημοσιεύματα και τις αναρτήσεις στις οποίες αναφέρονται τα παράπονα που μου υποβλήθηκαν, αναπόφευκτα διαπιστώνεται ότι σε αυτά, περιλαμβάνονταν θέσεις και απόψεις που, ανεξαρτήτως προθέσεων εκείνων που τις εξέφρασαν, ήταν μειωτικές και προσβλητικές προς συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων και συνέτειναν στην καλλιέργεια αρνητικών στερεότυπων και εχθρότητας εναντίον τους, στη βάση της καταγωγής ή/και της θρησκείας τους», τονίζει η Επίτροπος Διοίκησης.
Στόχος μας, αναφέρεται στην τοποθέτηση, είναι κυρίως η ενημέρωση για το θεσμικό πλαίσιο που σταθμίζει τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης σε σχέση με τη ρητορική μίσους ή έχθρας και για να κατατεθούν για δημόσιο προβληματισμό οι θέσεις, διαπιστώσεις και εισηγήσεις της Επιτρόπου για τα ζητήματα αυτά.
Ειδικότερα, τονίζει η κ. Λοττίδη, θα ήθελα να αναδειχθεί ο κρίσιμος ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν τα ΜΜΕ (τόσο στον διαδικτυακό χώρο όσο και εκτός αυτού), στην καταπολέμηση του φαινομένου της ρητορικής μίσους και στον σεβασμό των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των πολιτών, χωρίς διακρίσεις.
Προβληματισμός για ακραίες αναφορές
Η Επίτροπος εκφράζει τον προβληματισμό της σε σχέση με τις ακόλουθες αναφορές στα επίμαχα δημοσιεύματα/αναρτήσεις σημειώνοντας:
• Την ακραία, και απεχθή, ρητορική μίσους που αναπτύχθηκε από αριθμό αναγνωστών του δημοσιεύματος, σε αναρτήσεις τους κάτω από δημοσίευμα για αλλοδαπό που απειλούσε ότι θα αυτοκτονήσει, με την οποία, μερικοί αναγνώστες δεν δίστασαν ακόμη και να ενθαρρύνουν/προτρέψουν, με χλευασμό, τον θάνατο του αλλοδαπού στον οποίο αναφέρεται το δημοσίευμα.
• Τις προσβλητικές και υποτιμητικές αναφορές στις αλλοδαπές γυναίκες που επισκέπτονται τον δημόσιο κήπο της Πάφου, με τις οποίες έμμεσα διασυνδέεται η εθνική τους καταγωγή με την πορνεία.
• Τα έντονα ρατσιστικά σχόλια με τα οποία, πολίτες, εύχονταν βασικά τον θάνατο γυναίκας από τη Βόρεια Μακεδονία και άντρα από την Αίγυπτο, αποκλειστικά και μόνο στη βάση της καταγωγής τους.
Παρέμβαση Αστυνομίας, αφαίρεση σχολίων
Για να εκλείψει το φαινόμενο, η Επίτροπος προτείνει όπως τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και Ενημέρωσης:
Εγκαθιδρύσουν ένα σύστημα ελέγχου των σχολίων των αναγνωστών τους, ώστε να εντοπίζουν και να διαγράφουν, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, εκείνα τα σχόλια που συνιστούν ρητορική μίσους. (Υπενθυμίζω σχετικά τη θέση του ΕΔΔΑ στην υπόθεσης Delfi AS v. Estonia ότι οι ιστοσελίδες έχουν αστική ευθύνη για τυχόν προσβλητικά σχόλια αναγνωστών τους, και ότι, η εγκατάσταση ενός συστήματος ελέγχου και έγκαιρης αφαίρεσης προσβλητικών αναρτήσεων, θα ήταν ένα πρόσφορο μέτρο από μέρους τους, για αποτροπή παραβιάσεων δικαιωμάτων τρίτων προσώπων).
Για την Αστυνομία εισηγείται:
– Στα πλαίσια τη δράσης της για καταπολέμηση του ρατσισμού και των διακρίσεων, να θέσει ανάμεσα στις προτεραιότητές της, την καταπολέμηση της παράνομης ρητορικής μίσους στο δημόσιο λόγο.
– Να προβεί σε ενέργειες, και λάβει μέτρα, που θα διευκολύνουν τον εντοπισμό, την καταγραφή και τη διερεύνηση δημόσιων δηλώσεων, δημοσιευμάτων ή αναρτήσεων που συνιστούν ρητορική η οποία απαγορεύεται από τον νόμο.
– Σε περιπτώσεις που εντοπίζει (ή που τίθενται υπόψη της από πολίτες ή ΜΚΟ) περιπτώσεις ακραίας ρατσιστικής ρητορικής, να προωθεί, σε συνεργασία με τη Νομική Υπηρεσία, την αποτελεσματική δίωξη όσων έχουν διαπράξει τα σχετικά αδικήματα.
– Να εκπονήσει προγράμματα επιμόρφωσης, εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης των μελών της, ειδικά σε ζητήματα ρητορικής μίσους και αποτελεσματικής αντιμετώπισής της.
