Oι αντιπαραθέσεις μεταξύ τραπεζικών διοικήσεων και της ΕΤΥΚ δεν είναι σημερινό φαινόμενο και δεν οφείλονται αποκλειστικά στην ψηφιακή επανάσταση, που αποδυναμώνει θέσεις εργασίας. Χρονολογούνται από πολύ παλιά.

Οι αιτίες των αντιπαραθέσεων σχεδόν επαναλαμβανόμενες. Τα ωφελήματα, οι αυξήσεις και οι προσαυξήσεις που διεκδικούν χιλιάδες τραπεζικοί υπάλληλοι και η διαχείριση των αιτημάτων από τις τραπεζικές διοικήσεις. Οι κρίσεις που πέρασαν οι εργασιακές σχέσεις στον τραπεζικό τομέα ήταν αρκετές, υπήρξε μάλιστα κατά καιρούς και άμεση παρέμβαση των Προέδρων της Δημοκρατίας για να τερματιστούν οι απεργίες και να επέλθει εργατική ειρήνη. Υπήρξαν όμως και μακρές περίοδοι ηρεμίας, ως αποτέλεσμα της επίλυσης των διαφορών σε πνεύμα συνεργασίας μεταξύ των δυο πλευρών, δηλαδή εργοδοτικής και συνδικαλιστικής πλευράς.

Έκλεισε ο ΚΕΣΤ… αλλά δεν άλλαξε κάτι

Μέχρι τον Μάρτιο του 2016 λειτουργούσε ο Κυπριακός Εργοδοτικός Σύνδεσμος Τραπεζών και μέλη του ήταν σχεδόν όλες οι τράπεζες. Κάτω από την αιγίδα του ΚΕΣΤ, του εργοδοτικού συνδέσμου, γινόταν η διαπραγμάτευση των συλλογικών συμβάσεων με την ΕΤΥΚ. Ο Κυπριακός Εργοδοτικός Σύνδεσμος Τραπεζών μέτρησε 50 χρόνια ζωής και έβαλε λουκέτο μετά από κοινή απόφαση τεσσάρων κυπριακών τραπεζών. Την απόφαση έλαβαν μετά από συνέλευση που πραγματοποίησαν η Alpha Bank, η CDB Bank, η USB Bank και η Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου το 2015. Στην απόφαση αυτή συνεπικούρησε το γεγονός της προηγηθείσας αποχώρησης από τον Κυπριακό Εργοδοτικό Σύνδεσμο Τραπεζών της Τράπεζας Κύπρου, της Ελληνικής Τράπεζας, του Συνεργατισμού, καθώς και της JCC.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Eπιστροφή στον διάλογο για Ελληνική – ΕΤΥΚ

Ο λόγος για τον οποίο πάρθηκε η απόφαση για τερματισμό του ΚΕΣΤ ήταν η απόφαση – επιλογή κάθε ίδρυμα να διαγράφει τον δικό του δρόμο στα εργασιακά ζητήματα και τις συλλογικές συμβάσεις. Οι τράπεζες αποφάσισαν να λειτουργεί η κάθε μια ανεξάρτητα και αυτόνομα για την υπογραφή συλλογικής σύμβασης με την ΕΤΥΚ και τους υπαλλήλους της, εκτιμώντας ότι θα μπορούσαν να πετύχουν καλύτερους όρους μέσω αυτόνομων διαπραγματεύσεων. Στο τέλος, όμως, όπως δείχνουν τα μέχρι τώρα αποτελέσματα, το περιεχόμενο των συμβάσεων είναι σχεδόν ίδιο, με ελάχιστες διαφορές από τράπεζα σε τράπεζα. Επίσης, χάθηκε ο ΚΕΣΤ, ο σύνδεσμος που είχε αποκλειστική αρμοδιότητα για τα εργασιακά, σύμφωνα με το καταστατικό του.

Ο Σύνδεσμος Εμπορικών Τραπεζών έχει μεν μέλη του τις τράπεζες αλλά δεν έχει αρμοδιότητα να ασχολείται με τα εργασιακά, με βάση το καταστατικό του, και για τον λόγο αυτό αποφεύγει να εκδίδει ανακοινώσεις όταν προκύπτουν εργασιακά προβλήματα, όπως για παράδειγμα κατά την κρίση που σοβεί στην Ελληνική Τράπεζα και η οποία, ευτυχώς, παραπέμφθηκε σε διάλογο εντός των πλαισίων του Υπουργείου Εργασίας, μετά την αναστολή των απεργιακών μέτρων από πλευράς ΕΤΥΚ και της δέσμευσης της τράπεζας για διάλογο επί όλων των ζητημάτων.  

Από σαράντα κύματα οι σχέσεις

Αν ανατρέξει κανείς πίσω στον χρόνο, οι διαφορές της ΕΤΥΚ με τις διοικήσεις των τραπεζών άλλοτε ήταν σοβαρές και άλλοτε σχετικά διαχειρίσιμες. Την τελευταία 20ετία υπήρχαν περίοδοι που οι σχέσεις μεταξύ τραπεζικών διοικήσεων και ΕΤΥΚ έφτασαν στα άκρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2008, για δεύτερη φορά μετά το 1960, οι δύο πλευρές, ΕΤΥΚ και Κυπριακός Εργοδοτικός Σύνδεσμος Τραπεζών, κατέληξαν σε συμφωνία, χωρίς να χρειαστεί παρέμβαση της μεσολαβητικής υπηρεσίας του Υπουργείου Εργασίας. Η πρώτη φορά ήταν τον Αύγουστο του 2005, όταν η συντεχνία δέχθηκε σχετικά χαμηλές ετήσιες αυξήσεις 0,7%, πέραν της ΑΤΑ και των ετήσιων προσαυξήσεων, εν μέσω των έντονων προβλημάτων που αντιμετώπιζαν οι τράπεζες.

Ο Ιρλανδός έβαλε νερό στο κρασί του

Κάθε τράπεζα είχε τη δική της ιστορία με την ΕΤΥΚ. Οι σχέσεις της ΕΤΥΚ με την Τράπεζα Κύπρου, την εποχή που διευθύνων σύμβουλος ήταν ο Ανδρέας Ηλιάδης, πέρασαν από διάφορες φάσεις αλλά στο τέλος υπήρχε συμβιβασμός και διατηρούνταν οι ισορροπίες.

Στην εποχή μετά το 2013, οι σχέσεις της ΕΤΥΚ με τον Ιρλανδό τραπεζίτη Τζον Χούρικαν, που είχε αναλάβει διευθύνων σύμβουλος, δεν βρέθηκαν στο καλύτερο σημείο τους. Στη διάρκεια της θητείας του, ο κ. Χούρικαν είχε θέσει προς την ΕΤΥΚ πρόταση για νέο σύστημα αξιολόγησης των εργαζομένων, διευθυντών και υπαλλήλων, στη βάση πέντε πυλώνων και αλλαγή στον τρόπο καθορισμού των μισθολογικών αυξήσεων. Η συνδικαλιστική πλευρά είχε επικαλεστεί τότε τις πρόνοιες της συλλογικής σύμβασης και η συζήτηση επί του συγκεκριμένου συστήματος δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Ουσιαστικά δεν έγινε αποδεκτή καμία από τις εισηγήσεις του κ. Χούρικαν, που πήγε να ταράξει τα τραπεζικά εργασιακά θέσμια. Οι ανακοινώσεις εκατέρωθεν, με έντονες αιχμές, ήταν σχεδόν καθημερινό φαινόμενο. Στο τέλος, οι τόνοι έπεσαν, ο κ. Χούρικαν τα βρήκε με την ΕΤΥΚ και οι συλλογικές συμβάσεις παρέμειναν χωρίς να γίνουν οι αλλαγές που προωθούσε αρχικά ο αξιωματούχος της τράπεζας. Οι σχέσεις του σημερινού διευθύνοντος συμβούλου της Τράπεζας Κύπρου Πανίκου Νικολάου με την ΕΤΥΚ βρίσκονται σε αρκετά καλό επίπεδο, με τις δύο πλευρές να κρατούν χαμηλούς τόνους.

Ανοιχτοί λογαριασμοί στην Ελληνική

Οι διαφορές της Ελληνικής Τράπεζας με την ΕΤΥΚ δεν είναι κάτι σημερινό, χρονολογούνται από παλιά και μεταφέρονται από την εκάστοτε ηγεσία στην επόμενη. Η αλλαγή της μετοχικής σύνθεσης της Ελληνικής μετά το 2013, απείλησε να φέρει ανατροπές ακόμη και στα εργασιακά. Το 2015 κλιμακώθηκε η εργατική κρίση στην Ελληνική Τράπεζα, με τη λήψη δυναμικών μέτρων, καθώς η συντεχνία με εγκύκλιό της καλούσε τα μέλη της στην Ελληνική σε δίωρη στάση εργασίας.

Στη συνέχεια υπήρξε εργατική διαφορά το 2017, με κύριο θέμα αυτό της δημιουργίας εταιρείας διαχείρισης των κόκκινων δανείων. Το 2015 ο ανώτατος εκτελεστικός διευθυντής της τράπεζας, ο Ολλανδός τραπεζίτης Bert Pijls, προσπάθησε να προωθήσει αλλαγές στο μοντέλο αμοιβών αλλά δεν τα κατάφερε.

Η θητεία του Ιωάννη Μάτση, ως ανώτατου διευθυντή της Ελληνικής, ήταν έντονα συγκρουσιακή με την ΕΤΥΚ. Οι σχέσεις του κ. Μάτση με τη συντεχνία των τραπεζικών ήταν για σημαντικό διάστημα στα άκρα, καθώς ο πρώτος θεωρούσε ότι το μοντέλο των εργασιακών σχέσεων που λειτουργούσε στην τράπεζα δεν μπορούσε να συνάδει με τις απαιτήσεις του τραπεζικού περιβάλλοντος, ιδιαίτερα μετά τα γεγονότα του 2013. Η διεύθυνση εκτιμούσε ότι το σύστημα των οριζόντιων και αυτόματων μισθολογικών αυξήσεων είναι αναχρονιστικό και αυξάνει δυσανάλογα το εργατικό κόστος σε σχέση με την παραγωγικότητα.

Οι θέσεις του κ. Μάτση ήταν αιτία να εκδηλωθούν, σε δύο περιπτώσεις, δυναμικές κινητοποιήσεις από το προσωπικό της τράπεζας, με αποτέλεσμα οι σχέσεις Ελληνικής και ΕΤΥΚ να διαταραχθούν σοβαρά.

Το θέμα των εργασιακών σχέσεων της Ελληνικής με τη συνδικαλιστική πλευρά παραμένει ακόμη ανοιχτό. Πρόσφατα, ο Γερμανός νυν ανώτατος εκτελεστικός διευθυντής Oliver Gatzke τόνισε την ανάγκη να καταργηθούν οι αυτόματες οριζόντιες αυξήσεις, να μειωθεί ο αριθμός του προσωπικού και να υπάρξει ολιστική λύση για όλες τις εκκρεμότητες, στη βάση μιας νέας συλλογικής σύμβασης. Αν και διεφάνη αρχικά ότι οι απεργιακές κινητοποιήσεις θα ήταν το μοτίβο του επόμενου διαστήματος, η μεσολάβηση του προέδρου του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου, οδήγησε τις δύο πλευρές σε απόφαση για έναρξη διαλόγου υπό τον αναπληρωτή υπουργό Εργασίας, με τη συνδικαλιστική πλευρά να αναστέλλει την απεργία που εξήγγειλε για την Τρίτη και τη διοίκηση της τράπεζας να διαβεβαιώνει για ειλικρινή διάλογο επί όλων των θεμάτων, χωρίς προαπαφάσεις για πλεονασμούς χωρίς πρόσθετες αποζημειώσεις.

Μεγάλες απεργίες στον τραπεζικό τομέα

Ο «Φ» καταγράφει σε αυτό το κείμενο τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις που έγιναν στον τραπεζικό τομέα, σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρέχει η ΕΤΥΚ στην ιστοσελίδα της.

 – Η αρχή έγινε το 1961, όταν εκδηλώθηκε η πρώτη μεγάλη απεργία της ΕΤΥΚ στην Οθωμανική Τράπεζα, η οποία κράτησε 48 μέρες, προκάλεσε απεργίες συμπαράστασης από όλους τους τραπεζοϋπάλληλους της Κύπρου και έληξε με παρέμβαση του Προέδρου της Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.

 – Η δεύτερη μεγάλη απεργία της ΕΤΥΚ πραγματοποιείται το 1972, όταν για πρώτη φορά συζητήθηκαν αιτήματα με τον Κυπριακό Εργοδοτικό Σύνδεσμο Τραπεζών (ΚΕΣΤ). Το αδιέξοδο των διαπραγματεύσεων οδήγησε σε απεργία, η οποία κράτησε 42 ημέρες και οδήγησε πάλι στην παρέμβαση του Προέδρου της Δημοκρατίας και στη συνομολόγηση πλήρους συμφωνίας με τον ΚΕΣΤ. Η συμφωνία εκείνη μέχρι και σήμερα αποκαλείται «η βασική συμφωνία του 1972», αφού αποτέλεσε τη βάση πάνω στην οποία έχουν στηριχθεί όλες οι επόμενες συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

 – Σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την εισβολή, η οικονομία αρχίζει να ανακάμπτει και η ΕΤΥΚ ρίχνει το βάρος της στη βελτίωση των όρων εργασίας και των ωφελημάτων των τραπεζικών υπαλλήλων. Το 1977 υπογράφεται η πρώτη μεταπολεμική σύμβαση, στην οποία προβλέπονται μισθολογικές αυξήσεις της τάξης του 14%. Στην επόμενη συλλογική σύμβαση μεταξύ ΕΤΥΚ και ΚΕΣΤ (Κυπριακός Εργοδοτικός Σύνδεσμος Τραπεζών), το 1979, γίνεται το πρώτο βήμα για την ισομισθία ανδρών και γυναικών, με την υιοθέτηση κοινών κλιμάκων μισθοδοσίας.

 – Το 1987 σηματοδοτείται από νέα μεγάλη σύγκρουση μεταξύ ΕΤΥΚ και τραπεζών, με αφορμή την ανανέωση της συλλογικής σύμβασης. Η διαπραγμάτευση οδηγείται σε νέο αδιέξοδο και ένα νέο κύμα απεργιών και ανταπεργιών συγκλονίζει για μήνες την Κύπρο. Η ηγεσία της ΕΤΥΚ παραμένει σταθερή στις θέσεις της και η κυβέρνηση, για πρώτη φορά στα χρονικά της Κυπριακής Δημοκρατίας, θέλοντας να κάμψει την αγωνιστική διάθεση των τραπεζοϋπαλλήλων κηρύσσει επιστράτευση στους απεργούς υπαλλήλους/μέλη της ΕΤΥΚ. Ακολουθούν νέες απεργίες και πορεία διαμαρτυρίας προς το Προεδρικό. Με προσωπική παρέμβασή του, ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Σπύρος Κυπριανού υποβάλλει πρόταση για λύση της διαφοράς, η οποία και γίνεται αποδεκτή.