Αρνητικό ρεκόρ καταγράφει για άλλη μια φορά η Κύπρος, αφού μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2021, πέντε συνάνθρωποι μας έχασαν τη ζωή τους εν ώρα εργασίας. Μάλιστα, το τελευταίο εργατικό ατύχημα σε υποσταθμό της ΑΗΚ, το οποίο στοίχισε τη ζωή σε ένα άτομο και το σοβαρό τραυματισμό ενός άλλου, πυροδότησε ξανά τη συζήτηση στη δημόσια σφαίρα.  

Τα στοιχεία δεν αφήνουν κανένα περιθώριο εφησυχασμού, καθώς σύμφωνα με το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας και το 2019 και το 2020 καταγράφηκαν 13 θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα, ενώ την τελευταία δεκαετία, ο αριθμός των γνωστοποιημένων εργατικών ατυχημάτων (συμπεριλαμβανομένων των θανατηφόρων) ανέρχονται περίπου 2.100, ανά έτος. Μια μείωση της τάξης του 25% που παρατηρείται το 2020 οφείλεται κατά κύριο λόγο στην πανδημία του κορωνοϊού και στη λήψη μέτρων.

Το εργατικό ατύχημα είναι το συμβάν που συμβαίνει στο περιβάλλον εργασίας ή ακόμα και εκτός του περιβάλλοντος εργασίας (π.χ. διανομή υλικών με φορτηγό), εφ’ όσον αυτό προκύπτει από ενέργειες που πηγάζουν από τη διεύθυνση ή τη διεξαγωγή των δραστηριοτήτων σε εργασία και το οποίο προκαλεί σωματική ή διανοητική βλάβη ή ακόμη και απώλεια ζωής. Άλλα κόστη που ίσως προκαλέσει ένα εργατικό ατύχημα είναι η στέρηση φυσιολογικής ζωής, στέρηση εισοδήματος και κατ’ επέκταση αναστάτωση της οικογενειακής θαλπωρής.

Τα εργατικά ατυχήματα πρέπει να γνωστοποιούνται γραπτώς, με τη συμπλήρωση του «Εντύπου Γνωστοποίησης» και να αποστέλλονται το στο Επαρχιακό Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, εντός 15 ημερών από την ημερομηνία του συμβάντος. Αυτό μπορεί να γίνει από τον ίδιο τον τραυματία αν πρόκειται για αυτοεργοδοτούμενο, τον εργοδότη του, ή από το Λειτουργό Ασφάλειας και Υγείας. Αν πρόκειται για θανατηφόρο εργατικό ατύχημα αυτοεργοδοτουμένου, τότε θα πρέπει να γνωστοποιηθεί από τον πλησιέστερο συγγενή του.

Γνωστοποιήσιμα είναι τα εργατικά ατυχήματα για τα οποία ο τραυματίας λαμβάνει αναρρωτική άδεια, τέσσερις ή περισσότερες (4+) ημερολογιακές και όχι εργάσιμες ημέρες, μη συμπεριλαμβανομένης της ημέρας του ατυχήματος (ημέρα 0).  Σε περίπτωση χορήγησης  αναρρωτικής άδειας μικρότερης των τριών ημερών, το συμβάν δεν μπορεί να καταχωριθεί ως εργατικό ατύχημα, αλλά επικίνδυνο περιστατικό, το οποίο θα πρέπει να καταγράφεται στα αρχεία των συνάδελφων Λειτουργών Α&Υ.

Μη γνωστοποιήσιμα είναι τα ατυχήματα, τα οποία μετά από διερεύνηση, εμπίπτουν στις πιο κάτω κατηγορίες: Έγιναν εσκεμμένα/ αυτοτραυματισμός, παθολογικά αίτια ατυχημάτων (π.χ. εγκεφαλικά επεισόδια, καρδιολογικά προβλήματα), μη θανατηφόρα ατυχήματα σε κληρωτούς στρατιώτες και εφέδρους κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων της Εθνικής Φρουράς και ατυχήματα που συμβαίνουν σε άτομα τα οποία εργάζονται σε αεροπλάνα/πλοία που ταξιδεύουν. 

Πριν τη γνωστοποίηση, προηγείται η διερεύνηση του εργατικού ατυχήματος από τον καθ’ ύλη αρμόδιο, ο οποίος έχει αναλάβει τη διεκπεραίωση του περιστατικού. Η διερεύνηση μπορεί να γίνει με γραπτές μαρτυρίες, είτε του τραυματία αν είναι σε θέση να δώσει μαρτυρία, είτε μαρτύρων που βρίσκονταν στο χώρο του ατυχήματος, καθώς και με αυτοψία στο χώρο του ατυχήματος, αν αυτό είναι εφικτό τη δεδομένη στιγμή. Όλες οι ενέργειες του ερευνώντος λειτουργού, αποτελούν χρήσιμα εργαλεία για την πλήρη εξακρίβωση των συνθηκών, κάτω από τις οποίες έγινε το εργατικό ατύχημα, την αναγνώριση των αιτιών που οδήγησαν στο ατύχημα, καθώς και τη λήψη επιπρόσθετων προτεινόμενων μέτρων για αποφυγή επανάληψης παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον, εάν και εφ’ όσον τα υφιστάμενα μέτρα δεν θεωρούνται επαρκή.

Κλειδί για τη μείωση των εργατικών ατυχημάτων δεν είναι άλλο από την έγκαιρη και τακτική ενημέρωση του εργατικού δυναμικού σχετικά με τα θέματα Α&Υ και πιο συγκεκριμένα τους παράγοντες που οδηγούν σε εργατικά ατυχήματα. Ο εργοδότης έχει την ευθύνη να διασφαλίσει την ορθή και ασφαλή διεκπεραίωση της εργασίας που καλείται ο εργοδοτούμενος να φέρει εις πέρας, προσφέροντας του, μέσω του Λειτουργού Α&Υ κατά κύριο λόγο, τα κατάλληλα σύνεργα, με σημαντικότερο αυτό της διαφώτισης του προσωπικού μέσω εκπαιδεύσεων, ενημερωτικών εκστρατειών και επιτήρηση. Με τη σειρά του ο εργοδοτούμενος έχει υποχρέωση να συνεργάζεται με τον εργοδότη στα θέματα Α&Υ. Επιπρόσθετα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα ΜΜΕ και ο έντυπος Τύπος, που είναι πιο προσφιλής στις μεγαλύτερες ηλικιακά ομάδες, μπορούν να συνεισφέρουν τα μέγιστα προς την κατεύθυνση της διαφώτισης. Στόχος θα πρέπει να είναι ο κάθε εργοδοτούμενος να απολαύσει τη στιγμή της συνταξιοδότησης του, υγιής και αρτιμελής, μαζί με την οικογένεια του.

* Λειτουργός Ασφάλειας, Υγείας και Περιβάλλοντος