Ο δεσμευτικός χαρακτήρας της διαδικασίας της δέουσας εκτίμησης επιπτώσεων στο περιβάλλον για περιοχές του Δικτύου Natura 2000, έτσι ώστε τα προτεινόμενα έργα και σχέδια να αξιολογούνται για πιθανές αρνητικές επιπτώσεις που ενδέχεται να έχουν σε προστατευόμενα είδη ή οικοτόπους, προτού αυτά εξεταστούν από την Περιβαλλοντική Αρχή, καταγράφεται σε πρόσφατη προειδοποιητική επιστολή της Κομισιόν. 

Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι αντιμέτωπη με μια δέσμη παραβάσεων λόγω της αδυναμίας υποβολής σειράς έργων και σχεδίων σε δέουσας εκτίμησης επιπτώσεις στο περιβάλλον. Στην πρόσφατη προειδοποιητική επιστολή της Κομισιόν, ημερομηνίας 27/11/2019, γίνεται αναφορά στην αποτυχία της Κύπρου κατά τρόπο γενικευμένο και συστηματικό να προστατεύσει τις περιοχές που εμπίπτουν στο Δίκτυο Natura 2000.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Κομισιόν, εγκρίνεται η αδειοδότηση αναπτύξεων, χωρίς να έχουν εξακριβωθεί από πριν οι πιθανές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Καταδεικνύεται ότι εγκρίνονται έργα, παρόλο που αναγνωρίζεται ότι χρειάζεται περαιτέρω παρακολούθηση ώστε να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις τους στα είδη και τους οικοτόπους για τους οποίους έχουν χαρακτηριστεί οι σχετικές περιοχές Natura 2000, ενώ δεν θα έπρεπε να έχουν εγκριθεί έως ότου αρθούν όλες οι εύλογες αμφιβολίες.

Επιπλέον, δεν περνά απαρατήρητο από την Κομισιόν ότι εγκρίνονται έργα βάσει προελέγχου, ακόμα και στις περιπτώσεις που καταδεικνύεται η πιθανότητα σημαντικών επιπτώσεων και θεωρείται αναγκαία η λήψη μέτρων μετριασμού και αντισταθμιστικών μέτρων ώστε να διασφαλιστεί ότι το έργο δεν θα έχει μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στα είδη και στους οικοτόπους για τους οποίους χαρακτηρίστηκε ο τόπος. Κατά την Κομισιόν μέτρα μετριασμού και αντισταθμιστικά μέτρα δεν μπορούν να εξετάζονται στο στάδιο του προελέγχου. Παρατηρεί ότι πολλά παραδείγματα φανερώνουν ότι η εξέταση των μέτρων μετριασμού των επιπτώσεων δεν γίνεται σωστά. Σε πολλές περιπτώσεις, τονίζει, οι κυπριακές Αρχές γνωμοδοτούν θετικά για ένα έργο χωρίς να έχει εκπονηθεί δέουσα εκτίμηση δηλώνοντας ότι το έργο μπορεί να αδειοδοτηθεί μόνον αν εφαρμοστούν τα καθορισμένα μέτρα μετριασμού και το προτεινόμενο πρόγραμμα παρακολούθησης. 

Η Κομισιόν ουσιαστικά κάνει λόγο για την ύπαρξη συστημικής και κατ’ εξακολούθηση παράβασης καταγράφοντας στην προειδοποιητική επιστολή παραδείγματα αδυναμιών της δέουσας εκτίμησης βάσει του Άρθρου 6(3) της οδηγίας οικοτόπων με την παρατήρηση ότι είναι το αποτέλεσμα συνδυασμού της πλημμελούς ερμηνείας και εφαρμογής ορισμένων βασικών εννοιών της νομοθεσίας.

Καταγράφει επίσης και ένα σημαντικό κενό, παρά το γεγονός ότι η Περιβαλλοντική Αρχή δημοσιοποιεί τη λήψη απόφασης μέσω της ιστοσελίδας της, εντούτοις δεν πράττει το ίδιο το Τμήμα Πολεοδομίας αφού οι πολεοδομικές άδειες δεν είναι διαθέσιμες στο κοινό σε συγκεκριμένη ιστοσελίδα δυσκολεύοντας έτσι συνολικά την εκτίμηση των συσωρευτικών επιπτώσεων. Σύμφωνα μάλιστα με την Κομισιόν, λόγω της αδυναμίας πρόσβασης σε έναν κατάλογο εγκεκριμένων ή σχεδιαζόμενων έργων σε μια δεδομένη περιοχή είναι πολύ πιθανό να μην μπορούν να προσδιοριστούν επαρκώς όλα τα σχετικά έργα και να μην μπορεί να γίνει σωστά η εκτίμηση των επιπτώσεων ενός έργου συσσωρευτικά (με όλα αυτά τα υφιστάμενα ή σχεδιαζόμενα έργα). Τονίζει ότι δε ότι αυτός ενδεχομένως είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η έλλειψη (κατάλληλης) εκτίμησης συσσωρευτικών επιπτώσεων έχει αναφερθεί ως πρόβλημα για τα περισσότερα από τα έργα που περιλαμβάνονται στην προειδοποιητική επιστολή.

Στην προειδοποιητική επιστολή της Κομισιόν επισημαίνεται ότι οι κυπριακές Αρχές φαίνεται να αναγνωρίζουν την ανάγκη συστηματικής βελτίωσης της τήρησης του Άρθρου 6(3) ώστε να αντιμετωπίσουν τις προαναφερόμενες συστημικές ατέλειες. 

Ωστόσο, πολύ λίγα πράγματα έγιναν μετά τον διμερή διάλογο για τη φύση που διεξήχθη μεταξύ της Κομισιόν και των κυπριακών Αρχών στις 25-26/4/2018, κάτι που οδήγησε ενάμιση χρόνο αργότερα και στην αποστολή της προειδοποιητικής επιστολής. 

Στα συμπεράσματα του διμερούς διαλόγου γίνεται αναφορά σε προσπάθειες για τη βελτίωση της διαδικασίας δέουσας εκτίμησης, για την υποβολή σε εκτίμηση όλων των σχεδίων ή έργων με πιθανές σημαντικές επιπτώσεις σε περιοχές Natura 2000, να λαμβάνονται δεόντως υπόψη στην τελική απόφαση οι απόψεις των μελών της Ad-hoc Επιτροπής και να εξασφαλίζεται διαφάνεια των αποφάσεων στα διάφορα στάδια της διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένου του προελέγχου.

Επίσης, γίνεται αναφορά στη δημιουργία διαδικτυακής πλατφόρμας Επιτροπής Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων – Δέουσας Εκτίμησης και θα είναι διαθέσιμη στο κοινό, περιλαμβάνοντας μεταξύ άλλων τις αποφάσεις της προκαταρκτικής αξιολόγησης, υπάρχουσες μελέτες Δέουσας Εκτίμησης, στοιχεία για την κατάσταση διατήρησης οικοτόπων και ειδών, πολεοδομικές και οικοδομικές άδειες και εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους.

[email protected]