Πριν από μερικές μέρες εκδόθηκε από τον Σύνδεσμο Συμμετεχόντων στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού (ΣΣΑΑΗ), ο οποίος ανήκει στην ΟΕΒ, μια εκτενής ανακοίνωση (https://www.philenews.com/oikonomia/kypros/article/1408629/ssaai-kravg-apogosis-ga-antagnistiki-agra-ilektrismoy) για τα θέματα ενέργειας, κυρίως για την επικείμενη έναρξη λειτουργίας της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού. Δεν δόθηκε στην ανακοίνωση η σημασία που της άξιζε, ίσως γιατί συνέπεσε με την έναρξη της κλιμάκωσης της ρωσικής επιθετικότητας στην Ουκρανία και τη μετατόπιση του ενδιαφέροντος.
Είναι όμως μια ενδιαφέρουσα ανακοίνωση, αρκετά πυκνή, η οποία προκαλεί σε πολλά σημεία απορίες, αλλά και διαφωνίες.
Δεδομένου ότι τα μέλη του συνδέσμου αυτού είναι κυρίως επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αναμέναμε από αυτούς να τοποθετηθούν και επί κάποιων θεμάτων που απασχολούν τους τελευταίους μήνες τον δημόσιο διάλογο, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και σε χώρες της ΕΕ, που βλέπουν, η μια μετά την άλλη, τις τιμές των ενεργειακών προϊόντων να εκτοξεύονται, σε καθεστώς ανταγωνιστικής αγοράς και όχι κρατικού μονοπωλίου. Και εκτοξεύονται όχι μόνο γιατί ανέβηκε (και μάλλον θα παραμείνει για πολύ) στα ύψη η τιμή του φυσικού αερίου, αλλά και γιατί το μοντέλο που προκρίνει η ΕΕ αποδεικνύεται, σύμφωνα με κάποιες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αλλά και μη κυβερνητικούς φορείς, ότι δεν είναι ικανό να συγκρατήσει σε αποδεκτά επίπεδα τις τιμές του ηλεκτρισμού. Αντίθετα, το μοντέλο αυτό, που θα εφαρμοστεί τέλη του 2022 και στην Κύπρο, κατηγορείται βάσιμα ότι προάγει ή επιτρέπει τη δημιουργία υπερκερδών από κάποιους μεγαλοπαραγωγούς ηλεκτρισμού, κυρίως δε τους παραγωγούς από ΑΠΕ και τους παραγωγούς από πυρηνική ενέργεια. Δηλαδή, αυτούς που θα μπορούσαν, βάσει αντικειμενικών στοιχείων, να πωλούν φθηνότερα, διότι παράγουν πολύ φθηνότερα από τους παραγωγούς συμβατικού ηλεκτρισμού.
Και έχουμε παραθέσει σε πρόσφατο άρθρο πως το μοντέλο αυτό στήθηκε με τρόπο ώστε αυτοί που προσφέρουν τις χαμηλότερες τιμές στην προημερήσια αγορά («χρηματιστήριο») ανά ημίωρα, να κερδίζουν μεν στον πλειστηριασμό, αλλά να πωλούν στην τιμή του ακριβότερου παραγωγού! Εκείνου που έχασε στον πλειστηριασμό.
Μόνη ελπίδα να γλιτώσουμε από αυτό τον φαινομενικό, έστω, παραλογισμό είναι να πωλείται το μεγαλύτερο μέρος του ηλεκτρισμού μέσω διμερών συμβολαίων. Ακόμα κι έτσι, όμως, κάποιο όφελος (φθηνότερες τιμές από τις σημερινές) θα μπορούν να έχουν μόνο οι μεγάλοι και κάποιοι μεσαίοι καταναλωτές, όχι οι οικιακοί και οι μικρομεσαίοι εμπορικοί.
Αναμέναμε λοιπόν από τον Σύνδεσμο Συμμετεχόντων στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού να τοποθετηθεί επί αυτού του πολύ σοβαρού ζητήματος, το οποίο σε μερικούς μήνες, θέλουμε-δεν θέλουμε, θα είναι από αυτά που θα μονοπωλούν στον δημόσιο διάλογο, επειδή πιθανότατα θα διαψευστούν οι ελπίδες για φθηνότερες τιμές, για όλους, μέσω του ανταγωνισμού.
Βέβαια, σε κάποιο σημείο ο σύνδεσμος αναφέρει πως «η ΡΑΕΚ (σ.σ. πριν από πολλά χρόνια) έχει επιλέξει να εφαρμόσει (σ.σ. με τη συμφωνία του κράτους και των πλείστων κομμάτων), για το μικρό απομονωμένο σύστημα της Κύπρου ένα δυσνόητο και ίσως ακατάλληλο μοντέλο αγοράς» αλλά μάλλον αυτή η θέση δεν αφορά τον κίνδυνο υπερκερδών από ιδιώτες παραγωγούς με ΑΠΕ, εις βάρος των οικιακών καταναλωτών, αλλά κάποια άλλα ζητήματα, θεωρώ μικρότερης σημασίας.
Θα αναμέναμε επίσης από τον σύνδεσμο να τοποθετηθεί επί του θεσμού των μειοδοτικών διαγωνισμών (πλειστηριασμοί) που διεξάγονται σε πολλές χώρες της ΕΕ, ώστε η ενέργεια από φωτοβολταϊκά ή ανεμογεννήτριες ή με άλλες ΑΠΕ να εξασφαλίζεται και να συμμετέχει στην ανταγωνιστική αγορά στη χαμηλότερη δυνατή τιμή, μέσα από πραγματικό και διαφανή ανταγωνισμό. Άλλες χώρες πέτυχαν συμβόλαια με 3-4 σεντ την κιλοβατώρα, άλλες χαμηλότερα, άλλες λίγο ψηλότερα. Εμείς αγοράζουμε το ρεύμα από κάποια φωτοβολταϊκά με 17-18 σεντ την κιλοβατώρα και δεν κοκκινίζει κανένας. Ούτε κάποια μέλη του συνδέσμου, που κάνουν υπερκέρδη στη ράχη μας και διερωτούνται κι από πάνω -μέσα από την ανακοίνωση- γιατί αφήνει η ΡΑΕΚ (στο βαθμό που αφήνει) την ΑΗΚ να επεκταθεί και στις ΑΠΕ.
Ναι, να επεκταθεί, καλοί μας κύριοι. Διότι η ΑΗΚ είναι ελεγχόμενη και αυστηρότατα ρυθμιζόμενη από τη ΡΑΕΚ, σε βαθμό που ξέρουμε και το ποσοστό κέρδους που της επιτρέπεται να έχει ως απόδοση των κεφαλαίων της. Γύρω στο 4%. Και ξέρουμε μέσω δημόσιων ανακοινώσεων και ποια έξοδα δεν της επιτρέπεται να ανακτήσει μέσα από τις διατιμήσεις και ποιες επενδύσεις δεν αφήνεται να κάνει, για να μην πληρώσει τη ζημιά ο καταναλωτής. Και θέλουμε -και απαιτούμε- τον ίδιο ρυθμιστικό ρόλο, και επί των ποσοστών κέρδους, να έχει η ΡΑΕΚ και επί των ιδιωτών παραγωγών. Αλλά πιθανότατα δεν θα έχει.
Υπάρχει και μια άλλη σημαντική αναφορά στην ανακοίνωση του συνδέσμου: «Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό», αναφέρεται, «ότι μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα το κόστος στον καταναλωτή μειώνεται μόνο με την ομαλή λειτουργία της Αγοράς Ηλεκτρισμού, με την κατάργηση των μονοπωλίων και ολιγοπωλίων». Προσέξτε το αόριστο «μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα». Όποιος ζήσει. Το μόνο συγκεκριμένο που περιέχει αυτή η πρόταση είναι η απουσία της πιθανότητας μείωσης των τιμών βραχυπρόθεσμα. Και το λένε οι επίδοξοι ιδιώτες παραγωγοί. Ας ακούσει η κυβέρνηση, πριν να είναι αργά. Αν η λύση για πραγματικά φθηνές ΑΠΕ είναι οι μειοδοτικοί διαγωνισμοί, ας μην το κουράζουμε άλλο.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ
ΟΣΟΙ πιστεύουν πως οι αυξήσεις στις τιμές γίνονται πάντα… με αιτία και πάντα… στην ώρα τους, μάλλον δεν έχουν υπόψη τους πώς λειτουργεί ο κερδοσκοπικός ιδιωτικός τομέας, ιδιαίτερα όταν ο πολυδιαφημισμένος ανταγωνισμός δεν λειτουργεί αποτελεσματικά, είτε ελλείψει σοβαρών ανταγωνιστών, είτε παρουσία προσυνεννοήσεων και κοινής ιδιοτελούς πρακτικής από τους εμπορευόμενους.
ΗΔΗ δημοσιοποίησε ο «Φιλελεύθερος» πως οι τιμές των σιτηρών, στην Κύπρο, αυξήθηκαν κατά περίπου 35% πριν γίνουν ακριβότερες εισαγωγές. Πριν υπάρξει λόγος, δηλαδή.
ΣΟΥ ΛΕΕΙ ο εισαγωγέας – προμηθευτής, αφού πρώτα-ύστερα οι τιμές θα αυξηθούν, γιατί να μην τις αυξήσω από τώρα, αφού ήδη όλοι τρομοκρατήθηκαν και τρέχουν για μεγαλύτερες αγορές; Μια ψυχή που είναι να βγει, ας βγει μια ώρα αρχύτερα. Φτάνει να είναι η ψυχή των άλλων.
ΣΟΥ ΛΕΕΙ, επίσης, αφού όσο περισσότερο ζητούν να αγοράσουν σιτηρά οι πελάτες, τόσο πιο πρόθυμοι είναι να τα αγοράσουν ακριβότερα, γιατί να μη δημιουργήσουμε συνθήκες τεχνικής έλλειψης, ώστε να «δικαιολογούνται» ακόμα πιο ψηλές τιμές;
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ μόνο το διεθνές δίκαιο που αγνοείται από τον πλανήτη. Είναι και η ηθική. Η ηθική του συστήματος. Απλά δεν υπάρχει. Η ανηθικότητα είναι συστημική. Υπάρχουν μόνο ρυθμίσεις (απαγορεύσεις, κριτήρια, περιορισμοί) που επιβάλλονται από τις οργανωμένες κοινωνίες, στο βαθμό που τους επιτρέπεται και τους περνά, απλά για να έχουμε όσο λιγότερη ελεύθερη αγορά γίνεται, υπό τις περιστάσεις. Γιατί αν σπάσει ο διάολος το ποδάρι του και ανοίξει ελεύθερα τα φτερά της η ελεύθερη αγορά, αλίμονό μας.
ΒΡΕΘΗΚΑ μεσάνυχτα Τετάρτης σε ένα περίπτερο, αγαπητού ιδιοκτήτη. Πήρα δύο μπύρες, πλησίασα στο ταμείο, ήμασταν μόνοι μας, και ξέσπασε ο άνθρωπος: Ήρταν σήμερα οι προμηθευτές, ρε φίλε, και αυξήσαν τα ούλλα. Ούλλα ρε φίλε, ακόμα τζιαι τες πισσσούες των μωρών.
ΕΝΔΙΑΦΕΡΘΗΚΑ. Συζητήσαμε. Στες μπύρες που βαστάς εβάλαν 8 σεντς. Ε, έκαμά τα 10, τι να κάμω;
ΣΤΡΟΓΓΥΛΟΠΟΙΗΣΗ. Να το πάρει το ποτάμι. Ας πίνουμε λιγότερες.
ΤΡΕΧΑ γύρευε αν υπήρχε ή όχι πραγματικός λόγος να αυξηθούν οι τιμές στες πισσούες και σε χίλια -δυο χιλιάδες- προϊόντα, εν αναμονή… των αυξήσεων λόγω του Ουκρανικού.
ΙΣΧΥΡΙΖΟΜΑΙ πως μας βάζουν τουλάχιστο δύο ειδών αυξήσεις. Μια αύξηση επειδή πειστήκαμε πως έρχονται αυξήσεις σε όλα και μία αύξηση επειδή η αύξηση που περιμέναμε… ήρθε.
ΨΩΝΙΣΤΕ υπεύθυνα.
Γιατί όχι «αλλά…»;
Είναι πολλοί (και) στην Κύπρο αυτοί που δεν αρκούνται με μια ειλικρινή και απεριόριστη καταδίκη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία από τον συνομιλητή τους, ιδιαίτερα αν η καταδίκη συνοδεύεται και με ένα «αλλά…», που αφορά τα γεωπολιτικά της περιοχής, τις βλέψεις των δυτικών για την Ουκρανία, τις προθέσεις του ΝΑΤΟ, τις επιθέσεις ουκρανικών φιλοκυβερνητικών δυνάμεων σε περιοχές ρωσόφωνων, κλπ. Οκ. Ο Νίκος Μπογιόπουλος, μιλώντας για το Ουκρανικό, διερωτήθηκε το εξής, αφού πρώτα διευκρίνισε πως είναι πολύ μακριά από αυτόν ο χαρακτηρισμός «πουτινικός», κάτι που ξέρουν εδώ και χρόνια όσοι τον παρακολουθούν. Ρώτησε λοιπόν ο Μπογιόπουλος: Άραγε τι θα γινόταν αν π.χ. το Μεξικό αποφάσιζε, δημοκρατικά και τα λοιπά, να εγκαταστήσει στο έδαφός του ρωσικούς πυραύλους; Η συντονίστρια χαμογέλασε και κάποιος από το πάνελ πρόλαβε και είπε, εκτός κάμερας, «θα το ισοπέδωναν οι Αμερικάνοι».
Δεν εγέρασε…
Κάτι συναφές: Μιλούσε ο Νίκος Κατσουρίδης στην σπιρτόζα Κατερίνα Αγαπητού για το Ουκρανικό, καταδίκασε όσο πιο κατηγορηματικά γινόταν τη ρωσική εισβολή, αναφέρθηκε σε άλλες, όχι πολύ γνωστές, παραμέτρους του ευρύτερου θέματος και κάποια στιγμή είπε και αυτό (σε γενικές γραμμές, όχι επί λέξει): Μου κάνει εντύπωση που κάποιοι εδώ στην Κύπρο που για χρόνια υποστηρίζουν ότι φταίξαμε και εμείς, ως Ελληνοκύπριοι, για την τουρκική εισβολή του ’74, τώρα με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δεν θέλουν ούτε να ακούσουν για το ενδεχόμενο να φέρει και η ουκρανική πλευρά κάποιες ευθύνες για όλα συνέβησαν και όλα όσα συμβαίνουν. Και υπενθύμισε την ανάγκη να τοποθετούμαστε όχι… αναλόγως, αλλά στη βάση αρχών.
