Γέννημα των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου η Κυπριακή Δημοκρατία δεν ήταν ένα κανονικό κράτος αφού της επιβλήθηκαν συνταγματικοί περιορισμοί  στην άσκηση  των δημοκρατικών  δικαιωμάτων που έχουν οι πολίτες άλλων κρατών και ακόμη χειρότερο ξεκίνησε τη ζωή της με τρεις κηδεμόνες, τις λεγόμενες εγγυήτριες δυνάμεις. Κανένα άλλο κράτος στον κόσμο δεν γεννήθηκε με τόσα βαρίδια. Από εδώ ξεκίνησαν και τα δεινά του κυπριακού λαού, αυτή είναι η πηγή τους. Παρόλα αυτά από πολύ νωρίς, ειδικά μετά τα γεγονότα του 1963-΄64, πολλοί ήταν αυτοί που στόχευσαν και στοχεύουν τη διάλυση της.

Η πρώτη απόπειρα διάλυσης της κρατικής οντότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας έγινε με την τουρκανταρσία του 1963- 64. Και σαν να μη έφτανε η τουρκανταρσία, η Βρετανία προσπάθησε με την πενταμερή διάσκεψη του Λονδίνου που συγκάλεσε(15.1.1964) να επαναφέρει ένα νεοαποικιακό καθεστώς στο νησί. Και τότε-όπως συμβαίνει και σήμερα-δεν κλήθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία αλλά οι εγγυήτριες δυνάμεις και οι δύο κοινότητες! Στη διάσκεψη προτάθηκε από τότε γεωγραφικός διαχωρισμός και μετακίνηση των Τουρκοκυπρίων σε μια περιοχή, αποστολή ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων και  δημιουργία μιας διακυβερνητικής επιτροπής με έδρα το Λονδίνο, στην οποία θα συμμετείχαν οι χώρες του ΝΑΤΟ που θα προμήθευαν  τα στρατεύματα τα οποία θα στέλνονταν στην Κύπρο και η οποία θα ασκούσε επικυριαρχία επί της Κυπριακής Δημοκρατίας. 

Αντικείμενό της διάσκεψης του Λονδίνου, όπως έγραψε ο Ελληνας διπλωμάτης και μετέπειτα υπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Μπίτσιος,  δεν ήταν άλλο «παρά να υποσκάψει την υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας, την έννοια της ανεξαρτησίας της, της κυριαρχίας της, την εδαφική της ακεραιότητα, τη νομιμότητα της κυβερνήσεώς της». (Δημήτρη Μπίτσιου, Κρίσιμες Ώρες, σελ. 145) Βρετανοί, Αμερικανοί και ΝΑΤΟ ήθελαν  να ικανοποιήσουν την Τουρκία που θεωρούσε ήδη  από τότε την Κυπριακή Δημοκρατία ως «εκλιπούσα». Η κυπριακή κυβέρνηση απέρριψε τις προτάσεις αυτές και προσέφυγε στα Ηνωμένα Έθνη. Με την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (ψήφισμα 186/1964),διασώθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία, αναγνωρίστηκε η εξουσία της νόμιμης κυβέρνησης  παρά την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων κα αντί των ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων στάληκε στην Κύπρο η Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών.

Με τη διάσωση της κρατικής οντότητας της αποκαταστάθηκε στην Κυπριακή Δημοκρατία και η δημοκρατική κυριαρχία χωρίς τα βαρίδια του δοτού συντάγματος. Αυτό όμως είχε ένα κόστος αφού δημιουργήθηκαν οι τουρκικοί θύλακες εκτός ελέγχου της νόμιμης κυβέρνησης.

Οι προσπάθειες όμως υπόσκαψης και διάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίστηκαν αμείωτες. Καίριο υπήρξε το χτύπημα που δέχτηκε με το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή. Η κατοχή μείωσε την κυριαρχία του νόμιμου κράτους σε ένα σημαντικό ποσοστό του εδάφους της αλλά απέτυχε να τη διαλύσει. Άντεξε. Οι θυσίες του λαού  τα πρώτα χρόνια μετά την εισβολή στερέωσαν το νόμιμο κράτος και ανόρθωσαν την οικονομία. Δυστυχώς μια σχετική ευμάρεια, λανθασμένες κινήσεις στη διαχείριση του πολιτικού προβλήματος, οι συνηθισμένες ξένες παρεμβάσεις, η διαφθορά και ο εύκολος πλουτισμός υπέσκαψαν το φρόνημα του λαού και δημιούργησαν ένα κλίμα αποδιοργάνωσης και κατάπτωσης.

Εντούτοις παρά το κλίμα φθοράς, παρά τη μετατροπή του πολιτικού προβλήματος από θέμα κατοχής σε δικοινοτική διαφορά υπήρξαν και κάποια σημαντικά επιτεύγματα. Με σημαντικότερο ασφαλώς την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση με το σύνολο των εδαφών της. Η στήριξη της Ελλάδας  για την ένταξη υπήρξε αποφασιστική. Παρά την απογοήτευση που νιώθουμε αυτές τις μέρες για την συμπεριφορά των εταίρων μας στην ΕΕ, που εν πολλοίς οφείλεται στη δική μας ανακόλουθη πολιτική, η ένταξη μας στη μεγάλη αυτή πολιτική οικογένεια, παρά τη λυσσαλέα αντίδραση της Τουρκίας, υπήρξε ένα κορυφαίο πολιτικό γεγονός διότι επιβεβαίωσε τη διεθνή υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την κυριαρχία της επί των κατεχομένων εδαφών της, έστω και χωρίς την δυνατότητα να την ασκήσει. Η ένταξη στην ΕΕ ανέτρεψε, τουλάχιστον εν μέρει, τη δυσμενή εις βάρος μας γεωπολιτική  ισορροπία που δημιούργησε η τουρκική εισβολή.

Σημαντικό επίσης γεγονός εδραίωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, παρά τις σημερινές δυσκολίες, υπήρξαν οι συμφωνίες με τα όμορα κράτη για τον καθορισμό και ανακήρυξη  κυπριακής ΑΟΖ.

Κορυφαίο πολιτικό γεγονός υπήρξε βεβαίως και η απόρριψη του σχεδίου Ανάν το 2004 που θα οδηγούσε σε διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Δυστυχώς η διαφθορά υπέσκαψε και υποσκάπτει εκ των ένδον την κυπριακή κρατική οντότητα. Αποτέλεσμα αυτής της διαφθοράς και της ανικανότητας του πολιτικού συστήματος και των κυπριακών ελίτ να χειριστούν την οικονομία υπήρξε η καταστροφή και το γνωστό «κούρεμα» με τραγικές συνέπειες για το λαό αλλά και για την αξιοπιστία του κράτους που αποδυναμώθηκε και τέθηκε υπό μνημονιακή  κηδεμονία. Η διαφθορά δυστυχώς συνεχίζεται και υπονομεύει πάντα την κρατική κυπριακή οντότητα

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Κύπρος μετά την τουρκική εισβολή του 1974 είναι η έλλειψη στρατηγικής για την αντιμετώπιση  των τουρκικών σχεδιασμών που αποβλέπουν στην φινλανδοποίηση-προτεκτοροποίηση της. Το Κυπριακό μετατράπηκε από πρόβλημα εισβολής και κατοχής σε δικοινοτικό πρόβλημα. Οι συνομιλίες που διεξάγονται όλα αυτά τα χρόνια όχι μόνο δεν απέδωσαν αλλά οδήγησαν και σε επώδυνες υποχωρήσεις-παραχωρήσεις που θέτουν σε κίνδυνο την ίδια την Κυπριακή Δημοκρατία και το λαό της.

Είναι η ώρα της επανατοποθέτησης του Κυπριακού στη σωστή του βάση που δεν μπορεί να είναι άλλη από τον αγώνα απαλλαγής από την τουρκική κατοχή και τη δημιουργία ενός δημοκρατικού κράτους, μια δημοκρατικής Πολιτείας για όλους τους Κυπρίους, ανεξάρτητα εθνικής καταγωγής θρησκείας και γλώσσας. Ένα κράτος που θα εγγυάται σε όλους τα ανθρώπινα δικαιώματα τους.

*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019

[email protected]