Τι μπορεί να νιώθουν οι ενήλικες και τα παιδιά σε περιόδους αποκλεισμού; Αυτά τα συναισθήματα είναι πιο έντονα τώρα, κατά την εορταστική περίοδο;
Ίσως αυτό που ζούμε τις τελευταίες εβδομάδες να είναι πρωτόγνωρο για όλους μας, αλλά η «καραντίνα» αποτελεί διαδικασία κοινωνικής απομάκρυνσης που ως μέτρο πρόληψης χρησιμοποιήθηκε ξανά στο παρελθόν για να αντιμετωπιστεί η εξάπλωση ασθενειών. Επιπλέον, αποτελεί διαδικασία που χαρακτηρίζει την καθημερινότητα αρκετών ανθρώπων που χρειάζεται να απομονωθούν από την ευρύτερη κοινωνία, όπως οι φυλακισμένοι ή οι ασθενείς. Έτσι, η ψυχολογία των ανθρώπων που βρίσκονται σε κοινωνική απομόνωση έχει μελετηθεί αρκετά, με τα ευρήματα να υποστηρίζουν ότι πιθανές επιπτώσεις μπορεί να είναι η εξάντληση, η αυξημένη ευερεθιστότητα και ο θυμός, η νευρικότητα, ο φόβος, η μελαγχολία, η χαμηλή αποδοτικότητα, η σύγχυση και μια σταθερή και έντονη επιθυμία επιστροφής στη ρουτίνα.
Είναι αναμενόμενο, φυσιολογικό και κατανοητό, όσο κοντεύουν οι ημέρες του Πάσχα, τα συναισθήματα αυτά να γίνονται πιο έντονα, και να επιθυμούμε να βρεθούμε κοντά στα αγαπημένα μας πρόσωπα. Εξάλλου, οι ημέρες του Πάσχα δεν αποτελούν μόνο συνήθειες, αλλά παραδόσεις. Η τήρηση συμπεριφορών της παράδοσής μας είναι για πολλούς τόσο σημαντική, αφού συνδέεται με την ταυτότητά μας.
Έτσι, εδώ προκύπτει ένα ζήτημα. Υπάρχει από τη μία η έντονη και λογική επιθυμία στους περισσότερους από εμάς να βγούμε από το σπίτι και να απολαύσουμε τις παραδόσεις αυτής της εορταστικής περιόδου. Από την άλλη, αυτό είναι κάτι που το πιο πιθανόν θα να λειτουργήσει καταστρεπτικά προς όλους μας.
 
Τι μπορούμε να κάνουμε αφενός για να κρατήσουμε τους εαυτούς μας και τα παιδιά μας στο σπίτι, και αφετέρου για να απολαύσουμε αυτή τη «διαφορετική» περίοδο εορτών;
Ας λειτουργήσουμε εναλλακτικά. Ας προσαρμοστούμε! Αρχικά είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε ότι αυτό που κρατάει τον άνθρωπο ζωντανό για όλα αυτά τα χρόνια είναι η ικανότητά του να προσαρμόζεται ανάλογα με τις απαιτήσεις του περιβάλλοντός του. Η ικανότητά μας για προσαρμογή είναι αυτό που μας καθιστά ανθεκτικούς και μας διατηρεί ζωντανούς.
Αυτή τη στιγμή, τόσο οι ενήλικες όσο και τα παιδιά καλούνται να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα, να σκεφτούν και να δράσουν εναλλακτικά. Όμως, είναι οι γονείς που χρειάζεται να χαράξουν πρώτοι το δρόμο, ώστε τα παιδιά να μπορέσουν να ακολουθήσουν.
Ένας από τους πολλούς σημαντικούς παράγοντες που οδηγεί ενήλικες και παιδιά στην επιθυμία να βγουν από το σπίτι, είναι η ανάγκη για ακολουθία των συνηθειών που προσφέρουν χαρά και ικανοποίηση.
Ας φέρουμε το Πάσχα στο σπίτι! Τίποτα δεν μας εμποδίζει, από το να φτιάξουμε τα παραδοσιακά φαγητά, να κάνουμε φλαούνες και να βάψουμε αυγά στο σπίτι μαζί με τα παιδιά! Το βράδυ της Ανάστασης, ας φορέσουμε τα καλά μας ρούχα και να παρακολουθήσουμε την ακολουθία από το σπίτι! Την Κυριακή του Πάσχα; Ας μαγειρέψουμε μαζί με τα παιδιά φαγητό και με τη βοήθεια της τεχνολογίας να το απολαύσουμε παρέα με τα αγαπημένα μας πρόσωπα! Οι ζωγραφιές και τα παιχνίδια; Μπορούν να πραγματοποιηθούν στο σπίτι, στην αυλή. Το μόνο που χρειάζεται είναι προσαρμογή, εναλλακτική σκέψη και καλή διάθεση.
 
Τι άλλο μπορεί να κάνει τα παιδιά χαρούμενα τις ημέρες των εορτών;
Είναι πραγματικότητα ότι τα παιδιά δεν θέλουν πολλά για να χαρούν. Μια μικρή αυλή, οι γονείς τους έτοιμοι για παιχνίδι και μια μπάλα, είναι αρκετά για να σκορπίσουν το γέλιο! Μερικά χαρτόνια, μαρκαδόροι, επιτραπέζια παιχνίδια είναι αρκετά εργαλεία για χαρά και διασκέδαση! Τι όμως φαίνεται να είναι αυτό που έχει τη σημαντικότερη επίδραση στη διάθεση των παιδιών; Παλαιότερες και σύγχρονες έρευνες συμφωνούν στο γεγονός ότι, βασικός παράγοντας που ρυθμίζει τη διάθεση των παιδιών είναι η διάθεση των γονιών.
Οι γονείς αποτελούν τα πιο σημαντικά πρόσωπα στις ζωές των παιδιών. Και τί χρειάζονται τα παιδιά για να νιώσουν χαρά και ασφάλεια; Τους γονείς τους! Έτσι, μέσα από την προσαρμοστική σκέψη και πράξη, μπορεί όλη η οικογένεια να περάσει ευτυχισμένες μέρες γιορτών!
 
Πώς μπορούμε να χειριστούμε την άρνηση των εφήβων να λάβουν μέρος στο Πασχαλινό τραπέζι;
Αρχικά, χρειάζεται να κατανοήσουμε και να προετοιμαστούμε για συμπεριφορές που πιθανόν οι έφηβοι να ακολουθήσουν λόγω του ηλικιακού τους σταδίου. Η εφηβεία είναι μια ηλικία που χαρακτηρίζεται από άρνηση, χαμηλή συνεργασία, ευερεθιστότητα, αντίσταση στις συνήθειες της οικογένειας και στα πρέπει. Έτσι, όπως σε μια αντίστοιχη περίπτωση όπου δεν θα βρισκόμασταν αντιμέτωποι με τον ιό, αρκετοί έφηβοι θα ήθελαν να μείνουν σπίτι και να μην πάνε με τους γονείς τους στους συγγενείς για το πασχαλινό τραπέζι, έτσι και τώρα είναι πιθανόν να προτιμήσουν να μείνουν στο δωμάτιό τους.
Δεν χρειάζεται κάτι τέτοιο να πανικοβάλει ή να εξαγριώσει τους γονείς. Οι στρατηγικές επικοινωνίας και διαπραγμάτευσης φαίνεται να είναι περισσότερο αποτελεσματικές με τους εφήβους. Άρα, ας μιλήσουμε από πριν μαζί τους, να τους προτρέψουμε να λάβουν μέρος και να σχεδιάσουν μαζί μας τις δραστηριότητες που θα κάνουμε στο σπίτι, δίνοντάς τους πρωταγωνιστικό ρόλο. Ας τους επιτρέψουμε να περάσουν χρόνο στο δωμάτιό τους ζητώντας τους όμως να παραχωρήσουν και αυτοί τη φυσική τους ύπαρξη τουλάχιστον στο μεσημεριανό τραπέζι!
 
* Σχολική Ψυχολόγος, Μέλος Συνδέσμου Ψυχολόγων Κύπρου.