Σαράντα πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του (3 Αυγούστου 1977), ο Μακάριος φαίνεται να παραμένει «επίκαιρος» και σημείο αναφοράς, συνήθως σε περιόδους προεκλογικές. Σαράντα πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του, παραμένει επίκαιρος και για κάποιους, οι οποίοι επιχειρούν να του φορτώσουν ευθύνες, που δεν του αναλογούν. Κυρίως από εκείνους, που με τις ενέργειες και τις πράξεις τους οδήγησαν την Κύπρο στην καταστροφή.
Την ίδια ώρα, παράλληλα με τα πιο πάνω, κυρίως επικοινωνιακά, επιχειρείται επίκλησή του σε μία προσπάθεια να διαμορφωθούν συνθήκες πόλωσης με όρους των δεκαετιών ΄60 και ΄70! Αν είναι δυνατόν, αυτό να το παρακολουθούμε το 2022. Κι όμως είναι μία πραγματικότητα.
Πώς επανήλθε ο Μακάριος στο προσκήνιο; Ποιοι τον θυμήθηκαν και γιατί;
Με αφορμή μία συνέντευξη του Αρχιεπισκόπου στην εφημερίδα «Πολίτης» και τις αναφορές του στον Μακάριο, τις συγκρίσεις που έκανε, καταγράφηκε από την πλευρά του Προέδρου του Δημοκρατικού Συναγερμού η εξής αντίδραση: «Σημειώσαμε που αναφέρθηκε στις μακαριακές μεθόδους, νοοτροπίες και πρακτικές. Μας παρέπεμψε σε εκείνη την περίοδο. Θέλω να σημειώσω κάτι. Ο λόγος που δημιουργήθηκε ο Δημοκρατικός Συναγερμός είναι για να είναι απέναντι από τέτοιες νοοτροπίες και πρακτικές».
Ο ΔΗΣΥ προφανώς και δεν ιδρύθηκε ως αντίδραση ή για να αντιμετωπίσει «μακαριακές πρακτικές» (για τις οποίες δεν μίλησε ο Αρχιεπίσκοπος στη συνέντευξη, είπε άλλα, που μπορούσαν να σχολιαστούν). Ο Δημοκρατικός Συναγερμός δημιουργήθηκε το 1976, όταν προέκυψε θέμα με τον τότε διαπραγματευτή, Γλαύκο Κληρίδη, ο οποίος παραιτήθηκε όταν είχε προχωρήσει —στη Βιέννη το 1975— σε συμφωνία με τον Ντενκτάς, πέραν από τις οδηγίες που είχε από τον Πρόεδρο και το Εθνικό Συμβούλιο. Το γιατί δεν ακολούθησε το πλαίσιο των οδηγιών, είναι ένα μεγάλο θέμα, το οποίο δεν είναι της παρούσης. Ο Γλαύκος Κληρίδη ήταν —λοιπόν— μέχρι τότε διαπραγματευτής (1976), παρόλο που ο Μακάριος γνώριζε πως ο συνεργάτης του είχε συναινέσει σε σενάριο, που εκπορευόταν από την Ουάσιγκτον, για τη μη επιστροφή του Προέδρου στην Κύπρο. Σε αυτό το σενάριο είχε συμφωνήσει και η Αθήνα, ωστόσο, ήταν πρόδηλο πως δεν υπήρχε η δυνατότητα να αποτρέψουν την επάνοδό του, εάν ο Αρχιεπίσκοπος ήθελε να επιστρέψει. Όπως και έγινε. Ο Μακάριος είχε φύγει, ως γνωστό, μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974, που οργανώθηκε από τη χούντα των Αθηνών και την ΕΟΚΑ Β΄ και επέστρεψε στην Κύπρο —μέσω Αθηνών— στις 7 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου. Ο ΔΗΣΥ ιδρύθηκε δύο χρόνια μετά και η πράξη δημιουργίας συνιστούσε μετεξέλιξη του Ενιαίου Κόμματος, που αντικατέστησε το Πατριωτικό Μέτωπο. Πρόεδρος του Ενιαίου, που έγινε με παρότρυνση του Μακάριου, ήταν ο Γλαύκος Κληρίδης και Γενικός Γραμματέας ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης. Ο ΔΗΣΥ στέγασε πέραν από την παραδοσιακή δεξιά και τους αντιμακαριακούς, τα «ορφανά» της ΕΟΚΑ Β΄. Αυτά τη δεκαετία του ΄70.
Οι αντίπαλοι του Μακάριου —πολλοί εξ αυτών δρούσαν παράνομα και υπονομευτικά για το κράτος— τον κατηγορούσαν για «πρακτικές» και «μεθόδους» κλπ. Η παρανομία προφανώς και αντιμετωπίζεται με πρακτικές αποτροπής, καταπολέμησης και εξουδετέρωσης. Η παρανομία, οι παράνομοι, που αποδεδειγμένα η ηγεσία της λειτουργούσε με έξωθεν χρηματοδότηση και εντολές, χρησιμοποιούσαν πρακτικές ξένες προς τη δημοκρατία.
Είναι προφανές πως, εάν η αντιμετώπιση της χούντας και της ΕΟΚΑ Β’ από την τότε κυβέρνηση της Κύπρου, της κυβέρνησης Μακαρίου, ήταν πιο αποτελεσματική, θα αποτρεπόταν και η καταστροφική δράση τους.
Πρέπει, πάντως, να σημειωθεί πως, όταν κατηγορείτο ο Μακάριος, πριν το πραξικόπημα, για «μακαριακές πρακτικές», ο Κληρίδης ήταν δίπλα του, ο πιο στενός του συνεργάτης. Αυτά για την ιστορία και ως παρένθεση για τα όσα ακούγονται και λέγονται.
Μέχρι τις εκλογές πολλά θα ακουστούν. Αυτό δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Το ζητούμενο είναι αυτά που λέγονται να αφορούν τις προτεραιότητες της κοινωνίας.
Είναι σαφές πως η κοινωνία έχει μεγάλα και πιεστικά προβλήματα. Οι πολίτες, έχουν ξεπεράσει ή και δεν θυμούνται διαχωρισμούς, παλιά στρατόπεδα και πολώσεις αυτής της μορφής. Το γεγονός ότι ζούμε στιγμές της δεκαετίας του ΄70, αυτό μπορεί να ερμηνευθεί πως είτε το πολιτικό σύστημα δεν βλέπει τα προβλήματα, είτε τα κοιτάζει και επειδή δεν μπορεί να τα αντιμετωπίσει, στρέφει την προσοχή προς άλλες κατευθύνσεις.
